جاسوس‌بازی ایران و جهان

به‌بهانه پخش سریال جدید سرجوخه از شبکه سه‌سیما، مجموعه‌ای که در ژانر امنیتی و جاسوسی (espionage) ساخته شده است، نگاهی به برترین و مطرح‌ترین‌های ایران و جهان در این ژانر می‌اندازیم.

چند نمونه سریال‌های امنیتی دنیا

 آمریکایی‌ها (2018_2013)

آمریکایی‌ها یک سریال تلویزیونی است که توسط جو وایزبرگ افسر سابق سازمان سی‌آی‌ای ساخته و در 6 فصل از شبکه کابلی‌اف‌ایکس پخش شده است. این مجموعه یکی از قوی‌ترین و منحصربه‌فردترین درام‌های تلویزیونی است که داستان فیلیپ و الیزابت جنینگز، یک زوج آمریکایی را روایت می‌کند که در یکی از شهرک‌های اطراف واشنگتن دی‌سی زندگی می‌کنند. این زوج خوشبخت دو فرزند نوجوان دارند و به‌ظاهر در یک شرکت هواپیمایی مشغول کارند اما هردو ماموران کارکشته «کاگ‌ب»اند که سال‌ها قبل در پوشش یک زوج وارد آمریکا شده و برای شوروی جاسوسی می‌کنند.

هوملند (2020_2011)

 هوملند یک سریال تلویزیونی آمریکایی در ژانر سیاسی و جاسوسی است که توسط الکس گانسا و هاوارد گوردون ساخته و در هشت فصل از شبکه شوتایم پخش شده است. نکته موردتوجه درمورد هوملند طولانی‌بودن آن بود که با وجود گذشت هشت فصل و همه فرازونشیب‌ها از سطح استاندارد همیشگی خودش نزول نکرد. این سریال، روایت یک افسر عملیاتی سی‌آی‌ای است که در عراق به افسر تازه رهاشده از دست القاعده مشکوک می‌شود. در این سریال یک بازیگر ایرانی به اسم نازنین بنیادی، نقش یک ایرانی مهاجر را بازی می‌کند که به سیستم جاسوسی سی‌آی‌ای پیوسته اما خود را در ظاهر پایبند به کشورش می‌داند و دلیل مهاجرتش را حجاب اجباری اعلام می‌کند.

   24 (2010_2001)

سریال 24 در ژانر درام و جاسوسی، ساخته رابرت کوچران و جوئل سرنو برای شبکه تلویزیونی فاکس آمریکاست که در هشت فصل پخش شده و داستان جک بائر، مامور پلیس فدرال آمریکا و عضو واحد ضدتروریسم لس‌آنجلس را روایت می‌کند که برای متوقف کردن مجموعه‌ای از حملات تروریستی ازجمله سوءقصد به جان رئیس‌جمهور، حملات بیولوژیکی و هسته‌ای تلاش می‌کند و دوست ندارد همیشه طبق قوانین رایج ماموریت‌هایش را انجام بدهد. این سریال بارها به علت نشان دادن صحنه‌های متعدد شکنجه و استفاده از شخصیت‌های مسلمان به‌عنوان تروریست، مورد انتقاد قرار گرفته‌ است.

   مظنون (2016_2011)

مظنون سریالی درام و جنایی، شامل ۱۰۳ قسمت در پنج فصل بوده و از شبکه آمریکایی CBS پخش شده است. جاناتان نولان، برادر کریستوفر نولان، کارگردان مطرح هالیوود و جی‌جی آبرامز که نامش درکنار آثاری چون lost و Fringe آمده به همراه یک تیم قدرتمند، ساخت و تهیه‌کنندگی این سریال را برعهده داشتند. سریال مظنون، روایت زندگی یک هکر نخبه و میلیونر به نام «هارولد فینچ» است که پس از حادثه تروریستی ۱۱ سپتامبر با ساخت یک سامانه هوش مصنوعی برای دولت آمریکا، می‌تواند قبل از وقوع یک حادثه تروریستی یا قتل با زیرنظر گرفتن تمامی حرکات عموم مردم، آنها را پیش‌بینی کند.

   آلیاس (2006_2001)

آلیاس سریالی در ژانر درام، جاسوسی و اکشن ساخته جی‌جی آبرامز است که در پنج فصل از شبکهABC آمریکا پخش شد و داستان دختری به نام سیدنی است که به ظاهر یک دانشجوی ضعیف سال اول دانشگاه بوده اما به دعوت سی‌آی‌ای وارد یک شاخه مخفی این سازمان می‌شود و بعد از آموزش، به‌عنوان مامور مخفی سی‌آی‌ای فعالیت می‌کند. جنیفر گارنر بازیگر نقش سیدنی به‌خاطر بازی در سریال آلیاس، چهار سال متوالی از ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶ کاندیدای دریافت جایزه بهترین بازیگر شد.

چند نمونه سریال‌های امنیتی ایرانی

گاندو (1400_1398)

«گاندو» سریالی در سبک اجتماعی، اکشن و امنیتی است که خرداد ۱۳۹۸ از شبکه سه تلویزیون ایران با کارگردانی جواد افشار و نویسندگی آرش قادری پخش شد و در تیرماه همان سال به پایان رسید. فصل دوم این مجموعه تلویزیونی با نام «گاندو۲» درحالی که پیش از این سریال‌های طنز در ایام نوروز از شبکه سه پخش می‌شد در میان تعجب مخاطبان تلویزیونی و در ۱۳ قسمت از این شبکه پخش شد. فصل دوم این مجموعه‌ به دلایل سیاسی با اعتراض برخی مسئولان دولت وقت متوقف و ادامه آن بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ پخش شد. فیلمنامه گاندو براساس مستندات و وقایع تاریخی و کشف جاسوس‌های داخل و خارج از ایران است و همچنین به موضوع آقازاده‌ها اشاره‌هایی می‌کند که جنجال‌ها و واکنش‌های زیادی را در پی داشته است.

   خانه امن (1399)

خانه امن سریالی در ژانر جنایی و امنیتی به کارگردانی احمد معظی و نویسندگی حسین تراب‌نژاد است. این مجموعه در آبان ۱۳۹۹ از شبکه یک سیما در 50 قسمت پخش شد و روایتی جذاب از دو مامور امنیتی به نام‌های کمال (حمیدرضا پگاه) و افشین (امین زندگانی) است که یکی مسئول تیم ضدتروریستی و دیگری مسئول تیم مبارزه با مفاسد اقتصادی است. همکاری این دو سرآغاز یک پرونده جاسوسی- امنیتی است که جزئیاتی از عملیات پیچیده مقابله با گروهک تروریستی داعش را روایت می‌کند و در تل‌آویو به پایان می‌رسد.

    تعبیر وارونه یک رویا (1394)

تعبیر وارونه یک رویا یک مجموعه تلویزیونی به کارگردانی فریدون جیرانی و به تهیه‌کنندگی سیدکمال طباطبایی است که مرداد سال ۱۳۹۴ از شبکه یک سیما در ۳۰ قسمت ۴۵دقیقه‌ای پخش شد و داستان تعدادی از عوامل و جاسوسان خارجی است که سعی دارند طی عملیاتی، یک دانشمند هسته‌ای ایران را به قصد انتقال به باکو بربایند. این سریال در تهران و ارمنستان تصویربرداری شد و علاوه بر بازیگران ایرانی از چند بازیگر روسی و ارمنستانی نیز در آن استفاده شده ‌است.

   ترور خاموش (1398)

ترور خاموش سریالی در ژانر معمایی، پلیسی و امنیتی به کارگردانی احمد معظمی، نویسندگی حسین تراب‌نژاد و هومان فاضل و تهیه‌کنندگی ابوالفضل صفری است که در شهریور ۱۳۹۸ از شبکه یک سیما در 30 قسمت پخش شد. این سریال که با موضوع آسیب‌های اجتماعی ساخته شده، تصویرگر تلاش‌های کشور‌های غربی برای رسیدن به تئوری «اروپای پاک و خاورمیانه آلوده» و گسترش معضلات و ناهنجاری‌هایی است که ازجمله آن می‌توان به طلاق، موادمخدر و حاشیه‌نشینی اشاره کرد. حذف قسمت‌هایی از این سریال و در ادامه، رفتارهای اجتماعی شماری از بازیگران این اثر در مقطعی نام این مجموعه را به حاشیه برد.

   سارق روح (1396)

این مجموعه تلویزیونی به کارگردانی احمد معظمی و تهیه‌کنندگی ابوالفضل صفری در بهمن ۱۳۹۶ از شبکه پنج سیما در 20 قسمت پخش شد. این مجموعه که در ابتدا قرار بود با نام «شبکه» پخش شود، به موضوع امنیت نرم و آسیب‌های اجتماعی می‌پردازد. محور اصلی سریال تلاش‌های دستگاه امنیتی برای بررسی علمی و مقابله با پدیده گروه‌های شبه‌عرفانی و حلقه‌های شبه‌دینی جدید است. قصه‌هایی که در سریال مطرح می‌شدند، حاصل تحقیقات شخصیتی به نام نادر عابدی استاد دانشگاه و بازنشسته وزارت اطلاعات بود.