بازگشایی‌های یکباره باعث ساده‌انگاری عمومی می‌شود

محمدحسین یزدی، رئیس مرکز تحقیقات واکسن دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با «فرهیختگان» خاطرنشان کرد: در رابطه با طرح‌هایی که در واقع دارد به مدیریت بحث کرونا و کاهش میزان انتشار کمک می‌کند، زمان مهم است. هرکدام از این طرح‌ها یک کارکرد و زمانی دارد. شاید شما زمانی که این طرح را گذاشتید، موقعی بود که سرعت انتشار ویروس بالا و تعداد مبتلایان رو به افزایش بود، خب این طرح کمک‌کننده و ثمربخش بود تا بشود بیماری را مدیریت کرد. ولی در ادامه باید دید کارکرد واقعی برای کاهش انتشار به این طرح مربوط است یا سایر موارد. ما تا زمانی که گزینه واکسن را نداشتیم باید از گزینه‌های جایگزین استفاده می‌کردیم. یکی از آنها میزان جابه‌جایی‌های مردم بود که این هرچقدر می‌توانست مدیریت شود و میزان انتشار را کم کند، کمک‌کننده بود. یکی از آنها کم کردن ساعت طرح ترافیک بود که به مردم کمک می‌کرد که برای جابه‌جایی از ماشین شخصی خودشان استفاده کنند و میزان تراکم جمعیت را در حمل‌ونقل عمومی کم می‌کرد. این در زمان افزایش مبتلایان کمک‌کننده بود. یا همین منع تردد شبانه که ساعتش برای برخی سوال بجایی ایجاد کرده بود، از این جهت که مگر ما در این ساعات چقدر جابه‌جایی داشتیم. یا اگر کسی بخواهد در این ساعت به بیمارستان مراجعه کند یا مشکل اضطراری داشته باشد باید با این جریمه شدن‌ها چه کند. از طرفی اضطرار داری به بیمارستان مراجعه کنی و از طرفی حق نداری بروی چون جریمه می‌شوی و مسائل قابل تفکیک نبود و انتقادهایی به طرح وارد بود.

تمام توان را باید برای ترغیب مردم به انجام واکسیناسیون گذاشت

وی ادامه داد: صورت‌مساله کلی این است که هرکدام از این طرح‌ها در یک زمانی کارکرد دارد. درحال‌حاضر که ما واکسن داریم و در دسترس هست و هر روز دارد پوشش بهتری پیدا می‌کند و افزایش می‌یابد، به نظرم باید استراتژی را روی طرح اطلاع‌رسانی و ترغیب مردم به استفاده از واکسن بنا کرد تا منع تردد شبانه. چون از نظر اثرگذاری در مقایسه با سایر طرح‌ها چشمگیر نبوده است. 10 شب تا سه صبح اصلا مگر چقدر تردد داشتیم که اینها باعث افزایش انتشار بوده است. مگر اینکه بگوییم در این ساعات میهمانی‌ها برگزار می‌شده و در میهمانی‌ها ویروس انتشار پیدا می‌کرده است. مگر درصد این میهمانی‌ها چقدر بوده است؟ ساعت فعال شبانه‌روز که نیست. به‌صورت عادی هم ما در این ساعات خیلی تردد چندانی نداشتیم و خلوت بود و 10 شب به‌بعد ترافیک کمتر می‌شد. ولی خب طرح جابه‌جایی ساعت ترافیک مفید بود که مدتش کاهش پیدا کرد و زمانش مدیریت شد؛ از 8:30 صبح شروع می‌شد تا 4 بعدازظهر. یک‌بار خروج از طرح آزاد بود. اینها همه کمک کرد افرادی که می‌توانند از ماشین شخصی‌شان استفاده کنند، فعلا از حمل‌ونقل عمومی استفاده نکنند تا به نوعی میزان تراکم جمعیت در حمل‌ونقل عمومی کاهش پیدا کند و این به عدم انتشار ویروس کمک کرد. درحال‌حاضر باید مردم را به واکسیناسیون تشویق کرد، آن هم با پوشش بالا و با بیشترین تعداد. مادامی‌که ما می‌توانیم به شرایط مطلوب با واکسیناسیون سراسری و یکپارچه برسیم بقیه طرح‌ها خیلی اثرگذار نیستند.

بازگشایی‌های یکباره باعث ساده‌انگاری عمومی می‌شود

مساله‌ای که وجود دارد ساده‌انگاری مردم است. یعنی اینکه با باز شدن مدارس و ورزشگاه‌ها و برداشتن طرح‌ها درحالی‌که هنوز هم واکسیناسیون کامل نشده، مردم خیال کنند ویروس رفته است. آیا این نگرانی ورود به پیک ششم را تشدید می‌کند؟ یزدی در پاسخ به این سوال هم گفت: «کاملا نگرانی درست و بجایی است. پیرو مصاحبه قبلی که باهم داشتیم، عملکرد شتابزده نباید داشته باشیم. یعنی اگر ما بخواهیم همه‌ روندهایی را که در جامعه بوده، یک‌جا مثل سابق برگردانیم، دانشگاه و مدارس و رستوران‌ها و تالار‌ها و همه‌جا را باز کنیم، این شرایط پایدار نیست و شکننده است. بهترین حالت این است که یک‌به‌یک و مرحله‌به‌مرحله انجام شود تا بتوان عملکرد را قضاوت کرد. مثلا یک ماه که از برداشتن محدودیت گذشت، یک ارزیابی در این مرحله داشته باشیم و بگوییم خب حالا آیا تغییری در روند داشته‌ایم؟ اگر تغییر نبود، حالا برویم مرحله بعد. مثلا الان استادیوم‌ها باز شده و فضای آنها هم باز هستند. ولی تلویزیون نشان می‌داد با اینکه کلی جای خالی بود، مردم کنار هم نشسته بودند. این به قول شما ساده‌انگاری ایجاد و شرایط را شکننده می‌کند. حتی اگر شما بگویید افراد دو دز واکسن هم زده باشند ولی شاید کسی میان آنها به اندازه کافی بدنش ایمنی ایجاد نکرده و ناقل باشد و بتواند ویروس را منتشر کند. چون در همه‌جای دنیا کسانی را داریم که دو دز واکسن زده‌اند و بیمار هم شده‌اند. چون هیچ واکسنی ایمنی صددرصدی ایجاد نکرده است. این واکسن به‌تنهایی کافی نیست و باید همراه با پروتکل باشد. حالا با توجه به واکسن از نظر اقتصادی هم باید آسیب‌ها را جبران کرد. ما باید مرحله‌به‌مرحله جلو برویم. برای مثال در مرحله اول بگوییم تالارها با این شرایط باز شوند. بعد یک یا دو ماه صبر کنیم. انتشار ویروس را بررسی کنیم و تاثیر روند بستری را ببینیم که اگر دیدیم تاثیر داشت، بتوانیم بلافاصله به حالت قبل برگردیم و مشکل را در این مقطع برطرف کنیم. ولی اگر به یکباره همه‌جا را باز کنیم یا سفر رفتن‌ها را شروع کنیم در اذهان عمومی ساده‌انگاری شکل می‌گیرد و شاید میزان مصرف ماسک هم به شکل سابق وجود نداشته باشد. کمااینکه درحال‌حاضر هم فقط حدود ۴۶ یا ۴۷درصد ماسک می‌زنند.»

* نویسنده: قاسمعلی محتشم، خبرنگار