حمیدرضا شربتیان، مدیرعامل شرکت و اپلیکیشن صوتی «نوار» با اشاره به ارزیابی فعالیت استارتاپ‌ها در حوزه کتاب بیان کرد: «یک دهه از ورود صنعت نشر و کتاب به فضای دیجیتال می‌گذرد و زمان خوبی برای قضاوت فعالیت‌های این بخش و حمایت بخش خصوصی و دولتی است. مجموعه سرمایه‌گذاری‌ها و حمایت‌های دولتی و حاکمیتی موجب ضریب نفوذ دو درصدی کتاب دیجیتال در سال ۹۹ شد که البته با میانگین جهانی، اسناد بالادستی و نقشه مهندسی فرهنگی حاکمیت فاصله بسیاری دارد.»
وی افزود: «آنچه می‌توان درمجموع درخصوص ارزیابی فعالیت استارتاپ‌ها در حوزه کتاب، با توجه به اهداف تعیین‌شده در سند، پتانسیل بخش خصوصی و... بیان کرد، این است که با وجود تلاش‌های بسیار بخش خصوصی، دولت و حاکمیت اما در این زمینه عقب هستیم و نسبت به حداقل مواردی که تعیین شده تا سال ۱۴۰۴ به آن برسیم، فاصله داریم، البته که این فعالیت‌های استارتاپی هرچند کم موجب شده که نسل جدید به کتابخوانی علاقه‌مند شوند؛ اما باز هم از اهدافی که خودمان تعیین کرده‌ایم و هم از روند فعالیتی شرکت‌های خلاق در حوزه کتاب کشورهای منطقه عقب مانده‌ایم.»
موسسان استارتاپ‌های حوزه کتاب باید دغدغه فرهنگ داشته باشند
شربتیان در ادامه اشاره کرد: «تاثیر ورود استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای جدید به عرصه کتاب و کتابخوانی و دنیای نشر غیرقابل چشم‌پوشی است؛ چراکه هم سلیقه مخاطبان بیشتر درنظر گرفته شده و هم جریان مالی جدیدی به ناشران تزریق شده و هم اینکه این ایده‌های خلاق توانسته تکاپوی جدیدی را در بازار نشر ایجاد کند. البته باید این نکته را درنظر بگیریم که نسل جدید با تکنولوژی سروکار دارد و این وظیفه دولت است که بازار و کسب‌وکار قدیمی را به دنیای جدید منتقل کند. البته که استارتاپ‌ها و شرکت‌های خلاق این حوزه نیز تمام تلاش خود را برای به‌ثمر رساندن این وظیفه انجام می‌دهند.»
مدیرعامل شرکت و اپلیکیشن صوتی «نوار» با اشاره به معیارها و سیاستگذاری‌های مناسب یک استارتاپ موفق در حوزه کتاب گفت: «پیش از هر فرآیندی که مربوط به کسب‌وکار موفق می‌شود، موسسان آن استارتاپ اگر دغدغه فرهنگی نداشته باشند، ممکن است از هر شیوه‌ای برای افزایش فروش و درآمدزایی استفاده کنند؛ اما اگر موسسان یک استارتاپ خلاق در حوزه نشر دغدغه فرهنگ داشته باشند و از کمبودهای جامعه در حوزه فرهنگی مطلع باشند، به موفقیت فعالیت آن استارتاپ در رسیدن به اهدافش کمک می‌کنند.»
وی ادامه داد: «ما تلاش کردیم در «نوار»، چنین جریانی را درپیش بگیریم، هر کتابی را نفروشیم و به مخاطب احترام بگذاریم که این امر قطعا به پایداری استارتاپ و برند ما در کنار فعالیت دیگر استارتاپ‌ها کمک کرده است.»
رشد 20 میلیاردی بازار نشر دیجیتال الکترونیک در دوره کرونا
شربتیان همچنین درخصوص تاثیرپذیری فعالیت‌های استارتاپی حوزه کتاب از اپیدمی کرونا در دو سال اخیر عنوان کرد: «تمامی سرویس‌های ارائه محتوا در دو سال گذشته، رشد معمولی را تجربه کردند؛ اما در دوران قرنطینه که دوبار اتفاق افتاد، استارتاپ‌ها و شرکت‌های خلاق حوزه کتاب رشد چشم‌گیر در استفاده از محتوا را تجربه کردند؛ البته که باید گفت کرونا در بحث فروش، استقبال مردم به مراجعه به این استارتاپ‌های کتاب‌محور و جریان درآمدزایی کمک بسیاری کرد، به این معنا که آمارهایی که در کل بازار نشر دیجیتال الکترونیک و صوتی وجود دارد، بیان می‌کند که از حدود ۴۰ میلیارد تومان در سال ۹۸ به حدود ۶۰ میلیارد تومان در سال ۹۹ رشد بازار را تجربه کردیم.»
به‌گفته مدیرعامل شرکت و اپلیکیشن صوتی «نوار»، تمام سرمایه‌گذاری‌هایی که درخصوص فعالیت استارتاپی در حوزه کتاب انجام شده و نتایج ثمربخشی به‌همراه داشته است، سرمایه‌گذاران خصوصی بوده‌اند. درخصوص اپلیکیشن «نوار» ما یک سرمایه‌گذار داخلی و خارجی داشتیم که به‌دلیل مسائل مربوط به تحریم، سرمایهگذاری آن‌طور که باید ادامه پیدا نکرد. واقعیت این است که آن حمایت درستی که باید در بحث سرمایهگذاری از استارتاپ‌های کتاب‌محور انجام شود، این است که سرمایهگذاری به بحث‌هایی چون ثبات اقتصاد و پیش‌بینی‌پذیر بودن اقتصاد وابسته است و موجب می‌شود که سرمایهگذاری به‌صورت عمومی به‌ویژه در صنعت کتاب الکترونیک رشد پیدا کند؛ اما آنچه مشخص است، این است که متاسفانه سرمایه‌گذاری‌ها در تمامی بخش‌ها از جمله صنعت نشر کاهش پیدا کرده است.
نبود متولی مشخص در بازار، فعالیت استارتاپ‌های حوزه کتاب را مختل کرده است
وی در ادامه توضیح داد: «حمایت‌هایی که دولت و حاکمیت می‌تواند از استارتاپ‌ها و یا شرکت‌های خلاق در حوزه کتاب انجام دهد، می‌تواند در مسائلی چون صدور مجوز و... باشد، با توجه به اینکه بیش از یک دهه فعالیت جدی در زمینه کتاب الکترونیک و دیجیتالی درحال انجام است، اما باز هم بخش واحدی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای صدور مجوز نداریم، از طرفی دیگر اخیرا ساترا به این موضوع ورود کرده است و نبود یک متولی مشخص در بازار فعالیت استارتاپ‌های حوزه کتاب را با اختلال مواجه می‌کند.»
پیش‌بینی بازار ۶۰۰ میلیارد تومانی برای صنعت کتاب الکترونیک
شربتیان همچنین درخصوص آینده فعالیت‌های کتاب‌محور در فضای استارتاپی و خلاقانه و چشم‌انداز خود از فعالیت در این زمینه بیان کرد: «پیش‌بینی‌ای که برای صنعت کتاب الکترونیک در ۵ سال آینده داریم، رسیدن به حجم بازار ۶۰۰ میلیارد تومان است که با توجه به آمار سال ۹۹، رشد بسیار خوبی است، اما برای جمعیت پارسی‌زبان ایران و خارج از ایران عدد بسیار ناچیزی به نسبت رشد بازار کتاب الکترونیک و کتاب صوتی در جهان است. دلیل اینکه این پیش‌بینی بیشتر از این عدد نیست، این است که وضعیت اقتصادی ایران رشدی که باید و شاید را ندارد و سرمایه‌گذاری‌ها به‌دلیل عدم‌ثبات اقتصادی در سال‌های آینده انجام نمی‌شود، یعنی با وجود رشد، کافی نیست.»
نبود قانون کپی‌رایت موجب هدررفتن سرمایه در استارتاپ‌های حوزه کتاب
مدیرعامل شرکت و اپلیکیشن صوتی «نوار» در ادامه خاطرنشان کرد: «به‌دلیل چند مشکل، تعدد حضور شرکت‌های خلاق و استارتاپ در حوزه کتاب اشتباه است؛ نخست، بحث سرمایهگذاری و دیگری بحث کپی‌رایت است. با توجه به اینکه ۷۰ درصد بازار نشر عمومی ترجمه است و این ترجمه‌ها بدون رعایت قانون کپی‌رایت در استارتاپ‌ها عرضه می‌شود و برای تمامی کتاب‌های پرفروش بیش از یک نسخه وجود دارد، این جریان به‌خودی‌خود موجب شکل‌گیری رقابت غلطی می‌شود که سرمایهگذاری در حوزه کتاب الکترونیک و صوتی هدر برود و این مشکلات دلیل بر این می‌شود که استارتاپ‌های بسیاری نتوانند در حوزه کتاب فعالیت کنند و یا فعالیت‌هایشان به نتیجه مثبتی منجر نشود. البته راه‌حل این است که این استارتاپ‌ها در فرآیندهای ام اند آی با هم ادغام شوند؛ چراکه محتوایی که تولید می‌کنند، یکسان است و مخاطب مشترک خواهند داشت، البته این فرهنگ در ایران به‌درستی جا نیفتاده است.»
