عبدالرضا فرجی‌راد، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با «فرهیختگان»:
نرگس چهرقانی، روزنامه‌نگار: حدودا سه‌هفته تا آغاز مجدد مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب باقی مانده است، آن‌طور که از اخبار و شواهد پیداست، شیوه مذاکرات دولت سیزدهم با دولت قبل تفاوت چندانی دارد. چنانچه تیم جدید مذاکره‌کننده ایران مساله اصلی خود را دستیابی به توافقی می‌داند که نتایج عملی برای مردم ایران داشته باشد. آمریکایی‌ها اما سعی می‌کنند تا با فضاسازی موضع ایران را تضعیف کنند. اظهارات اخیر جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا که ادعا می‌کند ایران برجام را ترک کرده نیز در همین پازل است. اما شواهد نشان می‌دهد این آخرین تلاش‌های آمریکا برای فرافکنی است. در گفت‌وگو با عبدالرضا فرجی‌راد، کارشناس مسائل بین‌الملل آخرین تحولات را بررسی کردیم که در ادامه می‌خوانید.
با توجه به اینکه هشتم آذرماه مذاکرات هسته‌ای ایران با 1+4 در وین آغاز می‌شود، روند این مذاکرات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ فکر می‌کنید عزم جدی برای رسیدن به توافق برای طرفین وجود دارد یا شاهد مذاکرات فرسایشی خواهیم بود؟
دو طرف اعلام کردند که اراده‌ای برای به نتیجه رسیدن مذاکرات دارند. طرف آمریکایی می‌گوید ما حاضریم اما باید طرف ایرانی به تعهدات خودش برگردد. هرچند ایران به تعهداتش پایبند بوده و روی بعضی از تحریم‌ها نیز بحث است. این مذاکرات که می‌خواهیم در وین انجام دهیم، مذاکرات برجام نیست بلکه درواقع غیر از آن چیزی است که در دولت قبل مذاکره می‌شد. دولت جدید ایران می‌گوید ما مذاکره بازگشت آمریکا به برجام و در مقابلش رفع تحریم‌ها را داریم. به‌نظر خیلی تفاوت چندانی نمی‌کند ولی نحوه مذاکرات تفاوت دارد. ایران در مقطع فعلی، محور کار را بر این گذاشته که آمریکا اعلام کند به برجام بازمی‌گردد و ایران هم از امتیازات اقتصادی که در توافق برجام در سال1394 بوده بهره ببرد. روی این می‌شود بحث کرد و هیچ مشکلی هم ندارد اما طرف مقابل می‌گوید از ایران خواسته‌های دیگری دارد و همچنین می‌گوید ایران نیز خواسته‌هایش را بگوید. ایران هم خواسته‌های خودش را از جانب علی باقری‌کنی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه مطرح کرده است. ایران روی چند موضوع خیلی تاکید دارد؛ یکی از این موضوعات این است که تمام تحریم‌ها باید برداشته شود. می‌دانید که ترامپ دو نوع تحریم اعمال کرد؛ تحریم‌های اقتصادی را درقالب برجام ایجاد کرد. تحریم نوع دوم را هم چون می‌خواست بعدا اذیت کند، آمد درقالب چتر حقوق بشر و تروریسم انجام داد. اگر این دولت فعلی آمریکا یعنی دولت بایدن بخواهد این تحریم‌ها را لغو کند، باید به کنگره ببرد و آنجا رای‌گیری شود. البته من فکر می‌کنم بایدن اگر بخواهد می‌تواند این تحریم‌ها را شخصا لغو کند. چون این تحریم‌های حقوق بشری و تروریسم که ترامپ ایجاد کرد، بعد از خروج آمریکا از برجام ایجاد شد. بنابراین چون بعد از خروج آمریکا از برجام بوده، طبیعتا خواسته ایران برای لغو آنها درست است. اگر آمریکا از برجام خارج نمی‌شد، معتقدم این تحریم‌های حقوق بشری اتفاق نمی‌افتاد. این مساله‌ای است که باید طرفین مذاکره بتوانند با هم در آن به نتیجه برسند. البته به نتیجه رسیدن غیرممکن نیست و معتقدم اگر طرف غربی اراده کند که تحریم‌ها را لغو کند، ممکن می‌شود. نکته دوم این است که ایران تضمین می‌خواهد، می‌گوید از کجا معلوم ما الان برگردیم اما دوباره جمهوری‌خواهی مانند ترامپ بیاید و از برجام خارج نشود؟ تضمین اینکه خارج نشود، چیست؟ چون ایران برای کاهش تعهداتش هزینه‌های زیادی انجام داده است. الان ایران چندهزار سانتریفیوژ می‌چرخاند، غنی‌سازی خودش را به بالای 60درصد رسانده است و اورانیوم فراوانی دارد. الان اگر آمریکا خارج شود و دوباره ایران بخواهد شروع کند، هزینه‌های میلیاردی بیش از قبل بر کشور تحمیل می‌شود. البته من پیشنهاد می‌کنم برای مدتی اورانیوم غنی‌شده و سانتریفیوژهای پیشرفته ایران در سایتی از ایران زیر نظر آژانس انباشته شود، اگر آمریکایی‌ها راستی‌آزمایی شدند، بعد از چند سال ایران اطمینان خاطرش جلب شد که آنها به تعهدات‌شان عمل می‌کنند، ایران هم می‌تواند به قرارداد عمل کند. اگر دوباره جمهوری‌خواهان آمدند و این کار را کردند، این راه‌حل ابتدایی است که به ذهن من می‌رسد. مساله آخر هم این است که ایران تاکید دارد راستی‌آزمایی شود. ایران می‌گوید از کجا معلوم من به تعهدات برگردم اما آمریکا مانند دوران اوباما نگذارد بعضی شرکت‌های بزرگ یا بعضی بانک‌های بزرگ بیایند و با ایران تعاملات اقتصادی داشته باشند، یا اینکه بقیه کشورها بترسند که از ایران نفت بخرند؟ این‌بار باید آمریکا تلاش کند تا راحت نفت‌مان را بفروشیم، پول‌مان در بانک‌های جهان راحت تعامل شود. برای این هم من یک راه‌حل دارم؛ اول اینکه چهار کشوری که عضو برجام هستند، تضمینی درکنار آمریکا بدهند، دوم اینکه برای مدتی آمریکا خودش با ایران وارد تعاملات اقتصادی شود و پول واریز کند که بقیه مطمئن شوند آمریکا خودش دارد به‌نفع ایران کار می‌کند، پس چرا آنها آن کار را نکنند؟ این راه‌حل البته کمک ایران را هم می‌طلبد که ایران هم این اجازه را بدهد و یک‌سری معاملات اقتصادی با آمریکا داشته باشد.
آن‌طور که شنیده شده گویا سهونیم میلیارد از اموال بلوکه‌شده ایران آزاد شده، این صحت دارد؟ اگر صحت دارد به چه شکلی است و برای کجا بوده؟ آیا از پولهای بلوکه‌شده ایران در آمریکا یا وابستگان آمریکاست؟
یکی از معاونان وزیر این را مطرح کرده است. ما باید این را بررسی کنیم. هنوز هیچ‌چیز مشخص نیست، این خبر تازه آمده است و ما باید ببینیم چه می‌گویند و سخنگوی وزارت امور خارجه چه خواهد گفت. ممکن است صحبتی چندماه قبل با یک کشوری در رابطه با چیزی شده باشد. این خبر آزاد شدن پولهای بلوکه‌شده چون تازه منتشرشده، ممکن است برای این مطرح شده باشد که بخواهند قیمت ارز را که طی این یکی، دوروزه بالا رفته کنترل کنند.
در راستای سوال قبلی، وزیر امور خارجه، امیرعبداللهیان گفته بود اگر غرب عزم جدی برای احیای برجام دارد، 10میلیارد دلار از اموال بلوکه‌شده ایران را آزاد کند. حالا که در آستانه مذاکرات هستیم، این سهونیم میلیارد دلار پول آزادشده می‌تواند ارتباطی با این 10میلیارد دلار داشته باشد؟ و این را می‌شود گفت که مذاکرات برجامی دارد خوب پیش می‌رود یا به عزم غرب برای احیای برجام ربطی دارد یا خیر؟
کلمه 10 را به‌کار بردند اما منظورشان این بود که آنها اگر می‌خواهند با ایران کار کنند، می‌خواهند به نتیجه برسند برادری خودشان را ثابت کنند. لذا باید صبر کنیم ببینیم این پول کجا بوده یا خبر داخلی برای کنترل ارز بوده یا پول پرداخت دارو و واکسن بوده یا چیز دیگری. من خیلی تصور نمی‌کنم که این سهونیم میلیارد با آن موردی که شما فرمودید به هم مرتبط باشند. اگر ارتباط داشتند، بیشتر مقامات سیاسی ما درباره‌اش صحبت و آن را مطرح می‌کردند تا یک معاون اقتصادی.
مطالب پیشنهادی
