علی مزروعی، روزنامه‌نگار: علی نادری، مدیرعامل خبرگزاری ایرنا پنجشنبه هفته گذشته در یک اظهارنظر توئیتری خبر از دردسترس قرار گرفتن 3.5 میلیارد دلار از منابع مسدودشده ایران داد. نادری در این توئیت نوشته است: «کمتر از ۱۰۰ روز پس از آغاز دولت سیزدهم، بیش از 3.5 میلیارد دلار از منابع مسدود ایران در یکی از کشورها دردسترس قرار گرفته و بخش قابل‌توجهی از این منابع درحال ورود به چرخه تجاری کشور است.» مدیرعامل خبرگزاری ایرنا درحالی اقدام به انتشار این خبر کرد که پیش از این محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور از تماس تلفنی رئیس‌جمهور با برخی همتایان خارجی با هدف گشایش در پول‌های بلوکه‌شده ایران خبر داده و گفته بود: «درجریان گفت‌وگوهایی که رئیسی با روسای برخی کشورها انجام داده، گشایش‌هایی ایجاد شده که این گشایش‌ها قطعا در بازار ارز تاثیر خواهد گذاشت.»

  دیپلماسی تلفنی موثرتر از قدم زدن دیپلماتیک

سیدابراهیم رئیسی پیش از این نیز طی تماس‌های تلفنی با همتایان خود در کشورهای مختلف توانسته بود رضایت آنها برای ارسال چندین میلیون دز واکسن کرونا به ایران را جلب کند؛ اقدامی که با افزایش تنوع سبد واکسن در کشور منجربه افزایش سرعت واکسیناسیون عمومی شد.

افزایش واردات واکسن درحالی در کشور محقق شد که پیش از این برخی از مسئولان امر تحریم‌ها و منع ایران از تبادلات بانکی بین‌المللی را عامل وارد نشدن واکسن به کشور بیان می‌کردند.

در این رابطه علی ربیعی، سخنگوی دولت روحانی در یک نشست خبری در پاسخ به سوالی درباره مشکلات عدم پیوستن به FATF برای خرید واکسن و نقل‌وانتقال پول گفته بود: «به‌طور کلی نپیوستن به FATF و در لیست سیاه قرارگرفتن آثار خود را بر تراکنش‌های مالی و تامین مالی نشان داده است و حتی در مواقعی هم که تحریم مانع نمی‌شود، متاسفانه FATF این بهانه را ایجاد می‌کند.» همچنین علی مطهری، نماینده سه دوره مجلس شورای اسلامی در توئیتی قرار داشتن در فهرست سیاه FATF را مانع دستیابی ایران به واکسن دانسته بود.

باوجود اینکه تحریم به‌عنوان یک گزاره موثر در ایجاد مشکلات اقتصادی کشور مورد قبول قریب‌به‌اتفاق صاحب‌نظران اقتصادی است، اما دستاویز قراردادن این گزاره برای فرار از پذیرفتن مسئولیت اقدامات اشتباه تحریم را برای برخی مدیران دولتی به نعمتی تبدیل کرده است تا آن را بهانه‌ای برای کوتاهی‌ها و ترک فعل‌های خود قرار دهند.

دیپلماسی تلفنی رئیسی تاکنون چندین‌بار ثابت کرده است که تنها راه‌حل مشکلات کشور در مذاکره و فرآیند‌های پرخرج دیپلماتیک برای رفع تحریم خلاصه نمی‌شود، بلکه ایجاد تنوع در سبد دیپلماسی را می‌شود به‌عنوان مسیری مجزا از مذاکره با غرب برای رفع تحریم موثر دانست.

  چراغ سبز مذاکره

بلوکه کردن پول‌های ایران در کشورهای مختلف اتفاقی است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی توسط جیمی کارتر ابداع شد.           

در سال 1379 ایالات‌متحده به روابط اقتصادی و دیپلماتیک خود با ایران خاتمه داد، واردات نفت ایران را ممنوع و تقریبا ۱۱ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران را بلوکه کرد.

بعد از این اقدام آمریکا، سایر کشورها نیز این رویه را درمقابل ایران درپیش گرفتند. پرونده عدم تحویل تانک‌های چیفتن انگلیسی به ایران به‌عنوان یکی از نمونه‌های معروف بلوکه کردن دارایی‌های ایران است که از ابتدای انقلاب تاکنون همچنان در خاطر بسیاری از مردم ایران باقی مانده است.

این رویه تاکنون ادامه پیدا کرده و دامنه دولت‌هایی که اقدام به گرو گرفتن اموال ایران می‌کنند تا جایی گسترش پیدا کرده که کشورهایی همچون کره‌جنوبی و عراق را که سیاست‌های اقتصادی‌شان بسیار متکی به سیاست‌های اقتصادی آمریکا است را نیز شامل می‌شود.

کره‌جنوبی که پیش از تحریم‌های آمریکا جزء کشورهای خریدار فرآورده‌های نفتی ایران بود، درحال حاضر به گفته رئیس سابق بانک مرکزی بدهی‌اش به کشورمان ۷ میلیارد دلار است.

به گفته سیدکاظم موسوی، نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس میزان بدهی عراق به ایران نیز حدود 6 تا 7 میلیارد دلار است.

درمورد آزادسازی دارایی‌های ایران یک نکته قابل‌توجه است. طی سالیان گذشته که روند مذاکرات ایران با طرف‌های غربی پیگیری شده، همواره آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده یکی از مواردی بوده که ایران به‌عنوان نشانه جدیت طرف‌های غربی از آنها مطالبه کرده است. در همین زمینه آزادسازی بخشی از دارایی‌های ایران در برجام توسط آمریکا یکی از مطالباتی است که ایران توانسته به نتیجه برساند.

با قراردادن این گزاره درکنار اظهارات امیرعبداللهیان درمورد سفر اخیرش به نیویورک یکی از احتمالاتی که به ذهن متبادر می‌شود، چراغ سبز طرف‌های غربی برای مذاکره است.

امیرعبداللهیان در یک برنامه تلویزیونی گفته بود: «آمریکایی‌ها از کانال‌های مختلف در تلاش برای ارتباط گرفتن بودند، اما او به ‌واسطه‌‌ها گفت که اگر آمریکا نیت جدی دارد، نشانه جدی صادر کند. نشانه هم آن است که حداقل ۱۰ میلیارد دلار از پول‌های بلوکه‌‌شده را آزاد کند.»

هرچند این مطالبه امیرعبداللهیان ازجانب طرف آمریکایی رد شد، اما و هنوز دقیقا مشخص نشده که کدام کشور اقدام به آزادسازی درآمدهای ایران کرده است. اما از آنجاکه کشورهای بلوکه‌کننده دارایی‌های ایران برای آزادسازی این دارایی‌ها بسیار وابسته به اجازه طرف آمریکایی هستند، چنانچه این اقدام با کسب اجازه از آمریکا مرتبط باشد، این اقدام را می‌شود چراغ‌سبزی هرچند ضعیف برای بازگشت آمریکا به میز مذاکره تلقی کرد.

در همین رابطه مطالب زیر را بخوانید: