«فرهیختگان» بررسی می کند
ندا اظهریندا اظهری، مترجم: پس از انتخابات سراسری نروژ در 12 سپتامبر، ائتلافی با گرایش چپ قدرت را در دست گرفت و انتظار می‌رود آموزش‌عالی یکی از حوزه‌هایی باشد که قرار است در دستورکار دولت قرار گیرد. در ابتدا، سه حزبی که به اتفاق هم توانستند اکثریت دولت را تشکیل دهند، حزب کارگر، حزب مرکزی و حزب چپ سوسیالیست درحال مذاکره برای ایجاد یک دولت ائتلافی اکثریت هستند که جایگزین حزب دولتی محافظه‌کار شود که به مدت 8 سال به‌عنوان دولت اقلیت در قدرت بوده است. در این میان، در بحبوحه انتخابات، آموزش‌عالی و پژوهش یکی از موضوعات برجسته در مبارزات انتخاباتی به‌شمار می‌رفت و کاندیداها تلاش می‌کردند با وعده‌های انتخاباتی در این زمینه توجه‌ها را به خود جلب کنند. حالا پس از گذشت یک‌ماهی از اعلام نتایج و روی‌کار آمدن دولت جدید، زمزمه‌هایی به گوش می‌رسد که قرار است اصلاحاتی در آموزش‌عالی و دانشگاه‌ها اتفاق بیفتد و دولت درنظر دارد کنترل دانشگاه‌ها را در دست گیرد.
در دوران حکومت محافظه‌کاران در نروژ، اصلاحات گسترده‌ای در آموزش‌عالی صورت گرفت، به‌طوری‌که با ادغام موسسات آموزش‌عالی، شمار دانشجویان در موسسات خصوصی افزایش و ازسوی دیگر نرخ ثابت در تمام بودجه‌های دولتی تا 0.5 درصد کاهش یافت تا از این طریق بتوانند بودجه‌ها را به حوزه‌های مهم سیاسی انتقال داده و نظارت بیشتری را متوجه شاخص‌های آماری موسسات و عملکرد کارکنان با عنوان مدیریت دولتی جدید کنند که با انتقادات شدیدی روبه‌رو شد. در مبارزات انتخاباتی، تعدادی از احزاب سیاسی اعلام کردند درصورت انتخاب شدن، این اصلاحات را مورد رسیدگی قرار خواهند داد و برخی اقداماتی را که ازسوی دولت قبلی و پارلمان مورد توجه بوده، اصلاح خواهند کرد.
مداخله دانشگاه‌های نروژ
به گزارش universityworldnews، سازمان دانشگاه‌های نروژ به نمایندگی از 32 موسسه آموزش‌عالی این کشور، در نامه‌ای سرگشاده به مذاکره‌کنندگان ائتلاف، هفت خواسته خود را براساس اصل «استقلال دانشگاه بهترین راه برای تضمین کیفیت و نیروی دانش» ارائه کرد. مطالباتی که با مصاحبه‌های متعدد ازسوی رئیس هیأت‌مدیره این سازمان و رئیس دانشگاه «آگدر» مطرح شد، عبارتند از:
• اصلاح حکمرانی بخش آموزش‌عالی با اهدافی فراگیرتر و «حاکمیتی ضعیف‌تر براساس جزئیات.»
• بهبود شرایط برای پژوهش‌های اساسی و بلندمدت و اقدام برای ایجاد فضاهای پژوهشی برتر دائمی‌تر در نروژ.
• تقویت سرمایه‌گذاری دولتی تحقیق و توسعه فراتر از یک درصد تولی ناخالص داخلی و تلاش برای تحقق هدف 3 درصدی از تولید ناخالص ملی برای تحقیقات تا سال 2030.
• فضا دادن به موسسات آموزش‌عالی برای تحقق بخشیدن به مسئولیت‌های بیشتر درقبال یادگیری مادام‌العمر.
• توقف کاهش بودجه دانشگاه‌ها (اصلاح کاهش 0.5 درصدی بودجه در تمام نهادهای دولتی شامل کاهش بروکراسی و افزایش کارآیی ازطریق کاهش بودجه.
• تنظیم طرح پیشرفته برای دیجیتالی شدن، ازجمله زیرساخت‌ها و زیرساخت‌های الکترونیکی و ارتقای ساختمان‌های آموزشی و تحقیقاتی.
• تأمین افزایش تخصیص سالانه بودجه به‌ازای هر دانشجو از منبع گرنت‌ها و وام‌های دانشجویی به 18 هزار و 300 دلار و احداث محل اقامت جدید و پاک برای دانشجویان.
بعد از ارسال این نامه که حاوی مطالبات آموزش‌عالی و دانشگاه‌ها بود، برخی کارشناسان عنوان کردند دانشگاه‌های نروژ نباید نسبت‌به ارسال این نامه اقدام می‌کردند. آنها با این کار، رودرروی دولت جدید قرار گرفته‌اند و ممکن است هیچ خدمتی را ازسوی دولت دریافت نکنند. موضوع مهمی که در ادامه اصلاحات ازسوی دولت جدید مطرح می‌شود، این است که حتی اگر دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها، خودشان درمورد محل تحصیل‌شان تصمیم بگیرند، این دولت و مجلس نروژ هستند که تصمیم می‌گیرند دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها کجا قرار گیرند.
تصمیمات جدید دولتی در دستورکار
دولت جدید نروژ به‌سرعت برای تشدید کنترل سیاسی بر دانشگاه‌ها و برداشتن گام‌هایی درجهت معکوس کردن سیاست قبلی آموزش‌عالی یعنی ادغام دانشگاه‌ها اقدام کرده است. اما رئیس دانشگاه‌های نروژ هشدار داده که این امر نشان‌دهنده یک تغییر با شکل و شمایلی جدید از مداخله دولت در سطحی است که طی دهه‌های اخیر مشاهده نشده و نقض اجماع قبلی در پارلمان به‌شمار می‌رود. به گفته پروفسور «اوله پتر اوترسن» رئیس سابق دانشگاه اسلو نروژ، این تحولی تأسف‌بار برای بخشی است که تحت اصول استقلال بنیادی و آکادمیک اجازه رشد و شکوفایی پیدا می‌کند. اصلاحاتی که به‌صورت پیشنهادی ازسوی دولت مطرح شده، توافقنامه‌ای 80 صفحه‌ای است.
در ائتلافی که بین حزب کارگر و حزب مرکزی انجام شده، این دو حزب درنظر دارند سرمایه‌گذاری عمده‌ای را در آموزش‌عالی سراسر نروژ داشته باشند که از آن جمله می‌توان به سرمایه‌گذاری در آموزش حرفه‌ای، پژوهش، رفاه دانشجویی، دسترسی برابر به آموزش و اصلاح شایستگی و یادگیری مادام‌العمر اشاره کرد. طبق برنامه پیشنهادی دولت برای سال‌های 2021 تا 2025، دولت، یک سیاست دانشی بلندپروازانه را در دستورکار خود قرار دهد و آموزش مدرک حرفه‌ای را در سراسر کشور ایجاد کند. بنابراین دولت در لوای این طرح پنج‌ساله، آموزش منطقه‌ای را تقویت خواهد کرد. آموزش و یادگیری مادام‌العمر باید در جایی دردسترس باشد که مردم زندگی می‌کنند؛ به این ترتیب، افراد قادر خواهند بود با شیوه آموزشی جدید شایستگی‌ها و قابلیت‌های خود را افزایش دهند، درحالی‌که شرکت‌ها و انجمن‌ها هم می‌توانند دامنه استخدامی وسیع‌تری داشته و دسترسی آنها به متخصصان افزایش یابد.
بودجه بیشتر برای تأمین هزینه‌های بالاتربا اعمال این اصلاحات، تأکید زیادی بر تمرکززدایی، حضور دانشگاه‌ها در مناطق و تعهد به افزایش تعداد مکان‌های تحصیلی و فراهم کردن زیرساخت‌ها در مناطقی دارند که از بیشترین نیاز اجتماعی برخوردارند؛ مانند تربیت معلم، پرستاری، علوم، فناوری اطلاعات و پزشکی. تأمین بودجه برای اطمینان از همسویی بهتر با نیازهای گسترده‌تر جامعه، ازطریق ساختار غیرمتمرکز مورد بررسی قرار خواهند گرفت که این کار می‌تواند به کیفیت بهتر تحقیق و یادگیری مادام‌العمر کمک کند. در این میان، بودجه‌ها به‌گونه‌ای تقسیم می‌شود که دانشگاه‌ها بودجه بیشتری دریافت می‌کنند تا بتوانند هزینه‌های دانشگاه‌های چندپردیسه را تأمین کنند. در این بین، قانونی پیشنهاد خواهد شد تا از این طریق اطمینان حاصل شود که تصمیمات مربوط به تعطیلی پردیس‌ها و آموزش حرفه‌ای با اهمیت منطقه‌ای، به‌جای خود موسسات در پارلمان اتخاذ می‌شود. این پیشنهادها مشخص می‌کنند که یک موسسه آموزش‌عالی تمام‌عیار با معرفی مجدد آموزش استادان و بررسی این موضوع که چه مطالبات دیگری را می‌توان در دانشگاه بومی‌سازی کرد، باید دوباره تأسیس شود.
علاوه‌بر این، به انجمن‌های محلی دستور داده می‌شود تا مکان‌های آموزشی برای آموزش‌عالی حرفه‌ای مانند پرستاری و تربیت‌معلم ایجاد شوند. در این میان، دیگر تعهدات کلیدی هم مطرح شده‌اند. طبق این تعهدات، تعادل جنسیتی و کاهش استفاده از موقعیت‌های موقتی طبق مقررات بهبود می‌یابد. با بررسی وظایف ریاست دانشگاه‌ها، انتقال اختیارات بیشتر به موسسات آموزش‌عالی و بازگرداندن برخی وظایف به وزارت آموزش‌عالی، فرآیند بروکراسی‌زدایی در آموزش‌عالی آغاز می‌شود. ازسوی دیگر، موقعیت زبان نروژی در آموزش‌عالی و پژوهش بهبود می‌یابد و قرار است در این طرح، سالانه 3000 واحد مسکونی برای اقامت دانشجویان افزایش یابد.
دولت جدیدی که در نروژ روی کار آمده، متعهد شده است آموزش عالی این کشور را برای دانشجویان رایگان و بدون پرداخت هزینه نگه دارد که این اصل، شامل حال دانشجویان بین‌المللی هم می‌شود. این دولت همچنین اظهار داشته که به اقدامات اصلاحی خود ادامه می‌دهد تا بتواند 3 درصد از تولید ناخالص داخلی را صرف تحقیق و پژوهش در دانشگاه‌های کشور کند. در این میان، تامین دوسوم این هزینه را تا سال 2030، بخش خصوصی به خود اختصاصی خواهد داد. وزیر جدید آموزش عالی و پژوهش، مسئولیت رهبری اجرای اصلاحات آموزش عالی را برعهده گرفته است.
تغییر به سمت مداخله
پروفسور «ویتاکر» که علاوه بر ریاست دانشگاه‌های نروژ، ریاست دانشگاه «آگدر» را هم برعهده دارد، می‌گوید: «تلاش برای تشدید تسلط سیاسی بر تصمیماتی که موسسات آموزش عالی می‌توانند اتخاذ کنند، نشان‌دهنده دور شدن از سیاست قبلی است که توسط اجماع گسترده در پارلمان نروژ است. مدت‌زمان کوتاهی بعد از تصویب قانونی که چگونگی عملکرد هیات‌ها را مشخص می‌کرد، سیاست‌ها به شکل جدیدی از مداخله دولت در آموزش عالی حرکت خواهد کرد که طی چند دهه گذشته مشاهده نشده است. دولت به دنبال آن است تا با اعمال اصلاحات جدید، زمان بیشتری را صرف برنامه‌های آموزشی با کیفیت بهتر کند تا آموزش عالی به حدی از برتری دست‌یابد که در زمینه تحقیق و توسعه عملکرد برتری داشته باشد. رسیدن به این ایده‌آل مستلزم آن است که دولت، استقلال روشنی برای موسسات آموزشی و دانشگاه‌ها ترسیم کرده و بتواند آنها را اولویت‌بندی کند. با وجوداین، پیشنهادات ارائه شده از سوی دولت جدید برای آموزش غیرمتمرکز، فرصت‌هایی را پیش روی آموزش عالی و دانشگاه‌ها قرار می‌دهد که می‌توانند از آنها نهایت استفاده را ببرند.
مشکلی که درحال حاضر نروژ با آن دست به گریبان است، وجود یک سیستم آموزش عالی غیرمتمرکز است و دولت باید از نقاط ضعف موجود و بهترین شیوه‌های موسسات برای پیشبرد مسیرهای جدیدی استفاده کند که پیرامون این موضوع پیشنهاد داده است. اما در این میان، تنها دو نگرانی عمده وجود دارد؛ یکی اینکه چنین سیاست‌های جدیدی باید به درستی تامین مالی شوند و برنامه‌های موجود را تضعیف نکنند و دیگری اینکه برای برنامه‌های جدیدی که تحت ایده‌های سیاستی دولت جدید غیرمتمرکز هستند، باید سطح کیفی بالا حفظ شود.
بستر آزمایشی برای ایدئولوژی‌های جدید
کارشناسان معتقدند که این یک تحول در جهت افزایش مداخلات سیاسی است. آنچه بخش دانشگاهی بیش از همه به آن نیاز دارد، ثبات و قابل پیش‌بینی بودن است که پیش‌نیازهای کلیدی برای ایجاد فضاهای پژوهشی قدرتمند و برنامه‌های آموزشی درجه یک را شامل می‌شود. آنچه بیشتر به بخش دانشگاهی آسیب وارد می‌کند، زمانی است که به‌عنوان زمین بازی و بستری آزمایشی برای تغییر ایدئولوژی سیاسی شناخته می‌شود. به نظر می‌رسد این، دستور کاری جدید در نروژ به‌شمار می‌رود. رقابت بین‌المللی برای جذب استعدادها و منابع افزایش یافته است که به جای جداسازی، مستلزم ادغام سیستم‌هاست. دستورکار جدید در تضاد با این تحول و یک چرخش کوتاه‌بینانه و پوپولیستی با سیاست‌های نروژ است که به نفع هیچ‌کس نخواهد بود.
یکی از کارشناسان حاکمیت آموزش عالی عنوان کرده است پیشنهادها در مورد تمرکززدایی پیشنهادهای آموزشی مبهم و نامشخص بوده و قابل درک است که روسای دانشگاه‌های پژوهشی بزرگ نگران عدم تلاش کافی در موسسات پژوهشی بزرگ در مسیر پژوهش و تحقیقات هستند. درحالی‌که دولت سابق نروژ بر ادغام و کاهش تعداد موسسات آموزش عالی تمرکز داشت، پیشنهادهای ارائه شده از سوی دولت جدید بیانگر حرکت به سمت‌وسوی تمرکززدایی از سایت‌های ارائه‌دهنده برنامه‌های آموزش عالی است.
کیفیت پژوهش‌ها باید در اولویت قرار گیرد
رئیس اتحادیه ملی دانشجویان در نروژ به فقدان پیشنهادهای موثر دولت در زمینه اهداف و اقدامات مشخص برای افزایش کیفیت آموزش عالی اشاره کرده است. زمانی که قرار است پردیس‌های جدید دانشگاهی راه‌اندازی شوند، ابتدا باید کیفیت آموزشی در اولویت کار قرار گیرد. در حال حاضر، به نظر می‌رسد مکانی که پژوهش‌ها انجام می‌شوند، نسبت به کیفیت پژوهش‌ها اولویت بیشتری دارد. این در حالی است که کیفیت پژوهش‌های صورت‌گرفته برای سیستم آموزش عالی از اهمیت بالاتری برخوردار است و این امر زمانی اهمیت پیدا می‌کند که نیروی کار دانشگاهی بخواهد با شایستگی‌های خود وارد بازار کار شود.
مطالب پیشنهادی
