ندا اظهری، مترجم: آموزش عالی در امارات متحده عربی از دانشگاه‌های دولتی و خصوصی متعددی تشکیل شده است. این کشور خاورمیانه‌ای طی بازه زمانی کوتاهی توانسته رشد جالب‌توجهی را تجربه کند و حالا جایگاه قابل ‌قبولی را بین کشورهای منطقه به دست آورده است. مقامات آموزش عالی این کشور به‌دنبال برنامه‌ای موسوم به کمیسیون اعتباربخشی تحصیلی (CAA) توانسته‌اند طرح صدور مجوز از موسسات آموزش عالی و اعتبارسنجی هریک از برنامه‌های دانشگاهی را در دستورکار قرار دهند. این طرح ماموریتی، ارتقای آموزشی را در موسسات آموزش عالی اماراتی در دستورکار قرار داد. کمیسیون تلاش کرده از طریق صدور مجوز از کالج‌ها و دانشگاه‌ها و اعتبار بخشیدن به برنامه‌های فردی، آموزشی با کیفیت بالا و مطابق با استانداردهای بین‌المللی را ارائه دهد. استانداردهای دهگانه عالی و معیارهایی که همه موسسات برای صدور مجوز و اعتبار برنامه رعایت می‌کنند، معیارهای کیفیت را ارائه می‌دهند.

امارات متحده عربی طرح‌های فارغ‌التحصیلی را در تمام 9 کالج خود در چند رشته ارائه می‌دهد. این کالج‌ها که دور از مراکز توریستی امارات در شهر «واحه» العین واقع شده‌اند، امکانات مدرن مجهز به فناوری‌های روز دنیا، محیط آرام و دوستدار محیط‌زیست را برای آموزش و پژوهش در اختیار دانشجویان قرار می‌دهند. پارک علم و نوآوری دانشگاه امارات متحده عربی در زمینه پژوهشی‌های استراتژیک برای کشور در کنار موسسات تجاری و دولت همکاری نزدیکی دارد و به‌دلیل به‌کارگیری فارغ‌التحصیلان در همان دانشگاه‌ها و ابتکار عملی که در این زمینه داشته، از شهرت بالایی برخوردار است. تدریس و آموزش در مرکز تحقیقات تکمیلی امارات قرار دارد و در این سیستم، از دانشجویان حمایت و تشویق به عمل می‌آید تا بتوانند مهارت‌ها و اعتمادبه‌نفس را تقویت کنند. «آمیره فارس رشید محمد» یکی از دانشجویان مقطع دکتری و دستیار پژوهشی دانشکده مهندسی است که در سال 2011 به‌منظور تکمیل دوره کارشناسی‌ارشد به دانشگاه امارات متحده عربی پیوست و به‌سرعت بورسیه تحصیلی برای دستیاری تدریس را دریافت کرد و به‌واسطه آن از حقوق و معافیت از پرداخت هزینه‌ها نیز برخوردار می‌شود. تحقیقات او بر جذب دی‌اکسیدکربن و نمک‌زدایی آب شور تمرکز دارد و بودجه‌ای خارجی از شرکت مهندسی بزرگ شرکت ملی نفت ابوظبی دریافت می‌کند.

     تجربه استادیاری در کنار استادان دانشگاهی

به گزارش تایم، این دانشجوی اماراتی زمانی که مقطع دکتری را آغاز کرد، همزمان در طرح تحصیلات تکمیلی دانشگاهی نیز ثبت‌نام کرد که دروس تئوری و عملی را به دانشجویان مقطع کارشناسی‌ارشد آموزش می‌دهد تا آمادگی ورود به کلاس‌های دانشگاهی را داشته باشند. او عنوان می‌کند که در ترم نخست به چگونگی ساختار یک جلسه و چگونگی استفاده از منابع تعاملی می‌پردازیم. سپس در نیمسال دوم، این فارغ‌التحصیلان، شیوه‌های تدریس را تمرین می‌کنند. آنها به‌عنوان دستیار در کنار استاد دیگری قرار می‌گیرند که سخنرانی‌هایی را برای دانشجویان ارائه می‌دهند. برای بسیاری از این دانشجویان و فارغ‌التحصیلان که چنین تجربه‌ای را از قبل نداشته‌اند، کمی ترسناک است اما از آنجا که تجربه‌ای را در طول ترم اول و استفاده از ابزارها و ایده‌ها داشته‌اند، اعتمادبه‌نفس بیشتری برای ارائه کلاس پیدا می‌کنند. با آنلاین شدن کلاس‌های آموزشی دانشگاه‌ها به‌دلیل همه‌گیری کرونا، فرصتی بود تا این فارغ‌التحصیلان که تجربه اندکی از آموزش در کلاس‌های درس را داشتند، بتوانند فضای متفاوت‌تری را تحت‌عنوان آموزش آنلاین تجربه کنند. و آمادگی‌های ایجادشده در ترم‌های گذشته، شرایط را برای آمادگی آنها فراهم کرده بود.

 فرصتی برای تبادلات بین‌المللی

از مهم‌ترین اقداماتی که برای آماده شدن فارغ‌التحصیلان برای ورود به دنیای تدریس انجام می‌شود، آمادگی آنها با برگزاری دوره‌های مختلفی چون مهارت‌های محاسباتی، مهارت‌های عمومی مانند چگونگی نوشتن پیشنهادهای تحقیقاتی و... است و به‌عبارتی، این دوره‌ها در نحوه تدریس، مدیریت کلاس، پیروی از طرح کلی و ارزیابی نمرات کمک می‌کند. آشنایی آنها با فارغ‌التحصیلان رشته‌های دیگر و گفت‌وگو درباره موضوعات مرتبط امکان همکاری بین آنها را افزایش می‌دهد. تدریس به‌نوعی، مکمل پیگیری‌های تحقیقاتی فارغ‌التحصیلان است و افرادی که به این شکل وارد سیستم تدریس دانشگاهی امارات شده‌اند بر این باورند که رویکرد دانشگاه امارات متحده عربی به آنها کمک کرده تا در جنبه‌های مهم تحقیقات تحصیلات تکمیلی، مانند ارائه موثر داده‌ها و ایجاد استدلالی قانع‌کننده، اعتمادبه‌نفس بالایی پیدا کنند. برای دانشجویانی که نیم‌نگاهی هم به همکاری‌های بین‌المللی با سایر موسسات یا صنایع دانشگاهی دارند، دانشگاه امارات متحده عربی می‌تواند هم از نظر مالی و هم با ارائه راهنمایی‌های لازم از آنها حمایت کند. زمانی که دانشجویان موضوع تحقیق و پژوهش خود را به دانشگاه ارائه می‌دهند، می‌توانند از امتیاز همکاری‌های بین‌المللی با دانشگاه‌ها و گروه‌های خاص برخوردار شوند و به این واسطه قادر خواهند بود بودجه بیشتری را جذب کنند.

در دانشگاه امارات متحده عربی دو معیار آزادی و حمایت برای فارغ‌التحصیلان و پژوهش‌هایی که انجام می‌دهند، حکم‌فرماست. این افراد اگر تجربه پژوهشی خوبی داشته باشند، در مسیر درستی قرار دارند و تشویق می‌شوند برای کمک‌های خارجی درخواست دهند و نشریات و ثبت اختراع‌های مختلفی را داشته باشند. این بدان معناست که می‌توانند روی تحقیق خود متمرکز شده و بدون نگرانی از شغل خود، خارج از دانشگاه فعالیت کنند. این دانشگاه هر سال یک کنفرانس بین‌المللی تحقیقاتی برای فارغ‌التحصیلان برگزار می‌کند که در آن محققان می‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کرده و از فرصت‌های بالقوه‌ای برای همکاری خارج‌دانشگاهی و منطقه‌ای استفاده کنند.

مرکزی برای نظارت بر برنامه‌های تحقیقاتی

به گزارشgulfnews ، پروژه بلندپروازانه امارات برای تقویت و بهبود ابتکارات تحقیقاتی و پژوهشی از سال‌ها پیش کلید خورده است. وزیر آموزش عالی و تحقیقات علمی این کشور سال‌ها قبل بنیاد ملی تحقیقاتی را برای نظارت بر توسعه برنامه‌های موثر تحقیقاتی راه‌اندازی کرد. این سرمایه‌گذاری بلندمدت در سال‌های اخیر نتیجه‌بخش شده و امارات توانسته در زمینه پژوهشی و دستیابی به پیشرفت‌های علمی در سطح ملی به جایگاه بسیار خوبی دست یابد. بدنه نظام آموزش عالی امارات از مدت‌ها قبل خود را برای ایجاد یک برنامه تحقیقاتی مهم و نیز ایجاد مشارکتی قوی با دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی بین‌المللی برجسته آماده کرده و وزیر آموزش عالی امارات هم ابراز امیدواری کرده بود که در گرو این طرح‌ها، فعالیت‌های تحقیقاتی در امارات در سال‌های آینده با سرعت بالایی پیش می‌رود. این تلاش‌های تحقیقاتی با مشارکت بخش‌های دولتی و خصوصی صورت گرفته است. مشارکت‌های بین‌المللی بین آموزش عالی و مشاغل و صنایع دولتی و خصوصی باعث بهبود وضعیت اقتصاد کشور و بازگشت ارزش به جامعه شده است. در این میان، پژوهش‌هایی که زمینه‌های اولویت‌دار کشور را شامل می‌شوند با حمایت‌های خاص از سوی دولت امارات روبه‌رو شده‌اند که از آن میان می‌توان به تحقیقات اجتماعی و نهادی شامل منابع انسانی و برنامه‌ریزی‌های نیروی انسانی، تحقیقات انرژی و فناوری، تحقیقات زیست‌محیطی بیابانی و دریایی، تحقیقات بهداشتی و پزشکی و تحقیقات اطلاعاتی و تجزیه و تحلیل اشاره کرد.

راه‌اندازی بنیاد ملی تحقیقات در امارات که از سال‌ها پیش آغاز به‌کار کرد، به ایجاد زیرساخت‌های پژوهشی مناسب برای این کشور کمک می‌کند که منجر به تلاش برای تهیه تجهیزات و آزمایشگاه‌های مدرن، بهبود کتابخانه‌ها و منابع اطلاعاتی، جذب محققان بااستعداد و کارآمد و حمایت از کنفرانس‌ها شده است. این بنیاد همواره بر پتانسیل پژوهش به‌عنوان منبع نوآوری صنعتی، فرصت‌های اقتصادی و پیشرفت اجتماعی امارات تأکید کرده است. همچنین راهکارهایی را برای توسعه توانایی پژوهشی امارات از طریق تلاش‌های مشترک با دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی بزرگ دنیا ارائه داده است. به‌عبارتی، این بنیاد، مسئول ایجاد شرکت تحقیقاتی موثر برای امارات بوده که به‌دنبال آن برنامه‌های تحقیقاتی به‌دلیل ارتقای عملکرد همه بخش‌ها و ارتقای آموزش، اقتصاد و سایر زمینه‌ها تشدید شد. کارشناسان بر این باورند که اقتصاد دانشی مستلزم حمایت از فرهنگ موثر تحقیقاتی است. امارات متحده عربی کشوری است که به‌دنبال این راهکارها، توسعه سریع اقتصادی را طی سال‌های اخیر تجربه کرده و این امر آن را به کشوری فعال و پویا به لحاظ منطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل کرده است.

علاوه‌بر این، با تشویق به تفکر انتقادی و خلاقیت، می‌توان نوآوری را ترویج کرد و در همین چارچوب، محققان می‌توانند ایده‌های جدیدی را دنبال کنند. همچنین تمرکز بر نیازهای کشور، شناسایی زمینه‌های اولویت برای تحقیق و پیوند تصمیم‌گیری با روند تحقیقاتی در ارتقای مشارکت‌های ملی و بین‌المللی اهمیت بالایی دارد. کارشناسان بر این باورند که بسیاری از اعضای هیات‌علمی دانشگاهی، هدایت پروژه‌های تحقیقاتی مفید و موثر را برعهده می‌گیرند. برخی از آنها تخصص‌های مفیدی را به بخش‌های دولتی و خصوصی ارائه می‌دهند. تا سال‌ها پیش منابع محدودی در امارات به بخش‌های تحقیقاتی اختصاص می‌یافت اما چند سالی است که زمان، انرژی و بودجه‌های اولیه خوبی برای برنامه‌های تحقیقاتی و دسترسی دانشجویان کالج‌ها و دانشگاه‌ها به کارهای تحقیقاتی دیگر دانشجویان فراهم شده و فضا، تجهیزات و بودجه‌های موردنیاز برای انتقال دانش و تحقیقات پیچیده ایجاد شده است.

جایگاه دانشگاه‌های اماراتی در دنیا

به گزارشecssr ، به لطف اقداماتی که در سال‌های اخیر در زمینه‌های مختلف آموزش عالی در امارات صورت گرفته، دانشگاه‌های این کشور توانسته‌اند در رتبه‌بندی دانشگاهی سال 2022 جایگاه خوبی را کسب کنند. دو دانشگاه خلیفه و دانشگاه امارات متحده عربی در رده‌بندی پایگاه «تایم» رده‌های 351-400 را از آن خود کرده‌اند. دانشگاه شرجه هم در رتبه 401-500، دانشگاه زائد و دانشگاه آمریکایی شرجه به ترتیب در جایگاه 601-800 و 801-1000 قرار گرفته‌اند که برمبنای تدریس، پژوهش، انتقال دانش و چشم‌انداز بین‌المللی ارزیابی شده‌اند. این رتبه‌ها حکایت از توسعه سریع امارات در حوزه آموزش عالی دارد که به‌رغم اوضاع نابسامان دانشگاه‌های دنیا در همه‌گیری کرونا توانست جایگاه خوبی را کسب کرده و ثابت کند که ویروسی مانند کرونا با تمام محدودیت‌هایش نمی‌تواند مانع پیشرفت شود. آنها از کرونا به‌عنوان فرصتی برای گسترش دوباره برنامه‌های آموزشی، تسریع دیجیتال‌سازی و ایجاد زمینه‌های جدید دانش با سرمایه‌گذاری در تحقیقات علمی و ایجاد برنامه‌های آموزشی از راه دور استفاده کردند. این امر باعث افزایش سرمایه فکری ملی و پتانسیل توسعه پایدار از طریق رشد اقتصاد پیشرفته مبتنی‌بر دانش و آماده برای آینده شده است. موفقیت بزرگ برنامه‌های آموزشی از راه دور توسط دانشگاه‌های اماراتی نه‌تنها در چگونگی غلبه بر شرایط اجتماعی تحمیل‌شده به دانشجویان، بلکه در پیشرفت تحصیلی دانشجویان نیز موثر بوده است که به آخرین فناوری‌ها دسترسی پیدا کرده‌اند و این نشان‌دهنده کارایی و انعطاف‌پذیری آنهاست. توانایی دانشگاه‌های اماراتی برای دستیابی به رتبه‌بندی‌های برتر نتیجه چشم‌انداز رهبری هوشمندانه‌ای است که همیشه توسعه آموزش عالی را در اولویت خود قرار داده است. وزیر آموزش عالی و مهارت‌های پیشرفته امارات در سال 2020، 320 میلیون درهم معادل 87 میلیون دلار اضافی برای حمایت از توسعه دانشگاه‌های ملی اختصاص داد که پایه‌گذار موفقیت‌های بیشتر در آینده آموزش عالی این کشور خواهد بود. درواقع، هدف امارات ایجاد یک آموزش عالی موفق با تحقیقات علمی و تأثیر جهانی، ارائه نوآوری‌های پیشرو در زمینه‌های علمی و فارغ‌التحصیلانی از نسل جدید با بالاترین توان رقابتی است تا بتواند نیازهای بازار کار آینده را برآورده کند.

 نقش تحقیق و توسعه در اقتصاد دانشی امارات

در میان کشورهای خاورمیانه، کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس از لحاظ تاریخی به درآمدهای حاصل از صادرات هیدروکربن برای دستیابی به رفاه اقتصادی متکی بوده‌اند. باوجوداین، برای حفظ سطح رفاه فعلی، کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس به این نتیجه رسیده‌اند که باید در اقتصاد خود تنوع ایجاد کرده و از تک‌قطبی بودن خارج شوند تا علاوه‌بر رونق اقتصادی بتوانند شغل‌های جدید و بازار کار بهتری را برای جمعیت تحصیلکرده و جوان ایجاد کنند. سقوط سریع قیمت‌های بین‌المللی نفت در سال‌های گذشته، نیاز به ایجاد تنوع اقتصادی را تقویت کرده؛ چراکه درآمدهای دولت در منطقه به میزان جالب‌توجهی کاهش یافته است. طی یک دهه گذشته، کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس، استراتژی‌های ملی را برای تسریع برنامه‌های تنوع اقتصادی تدوین کرده‌اند. امارات ازجمله کشورهای این شوراست که با دستور کاری متفاوت، بر توسعه اقتصادی رقابتی و مقاومتی بین‌المللی تأکید دارد. امارات و به‌خصوص دبی، مدتی است بر تنوع اقتصادی متمرکز بر گردشگری، تجارت، خدمات و امور مالی تأکید کرده است. اما در این میان، ابوظبی با توجه به درآمد بالای صادرات نفتی و منابع زیاد هیدروکربنی که در اختیار دارد، همچنان به اقتصاد منابع طبیعی خود وابسته است.