فاطمه سیاحی، روزنامه‌نگار: عراق از تنش‌های انتخاباتی وارد مرحله التهابات پساانتخاباتی شده است. روز گذشته همانند یکشنبه، شهرهای زیادی از این کشور، صحنه اعتراضات به نتایج انتخابات بود. برخی منابع عراقی می‌گویند عناصری در داخل دولت عراق با همکاری امارات، آمریکا و انگلیس دست به دستکاری و جابه‌جایی آرا زده‌اند. این منابع می‌گویند میان مجموع آرای شمارش‌شده و مجموع آرای اعلام‌شده برای کاندیداهای عراقی نیز تفاوت‌های فاحشی وجود دارد. روز گذشته شماری از شهروندان عراقی در شهر حله مرکز استان بابل، منطقه طوزخورماتو واقع در صلاح‌الدین، المقدادیه در دیالی و الناصریه در ذی‌قار تظاهرات کردند. روز یکشنبه نیز شهرهای مهمی مانند بغداد پایتخت عراق، بصره و همچنین موصل به همراه شماری دیگر از شهرهای کوچک و بزرگ، شاهد اعتراضات بودند. برای بررسی این اعتراضات و همچنین روندهای انتخابات و نتایج آن با سالم مشکور، تحلیلگر و روزنامه‌نگار عراقی گفت‌وگو کرده‌ایم. در ادامه این گفت‌وگو را می‌خوانید.

نتایج انتخابات عراق را چگونه تحلیل می‌کنید؟

نتایج این انتخابات، حاصل تلاقی چند مساله مهم بود. اولین دلیل، تحریم انتخابات توسط بخش‌ها و اقشار بزرگی از جامعه بود؛ کسانی که از عملکرد دولت‌ها و پارلمان‌های قبلی ناراضی بودند. ورود نیروهای جدید معترض مورد دیگری بود که مسیر حضور ملی را تغییر داد. اما باوجود این، برخی نیروهای سنتی سازماندهی خوب و مدیریت دقیقی داشتند و دیدیم که رای نیز آوردند. گذشته از اینها روند انتخابات در عراق، هیچ‌گاه عاری از شبهه و موارد مربوط به دستکاری نتایج نبوده است؛ اضافه‌بر این، اتهام علیه قدرت‌های خارجی مبنی‌بر دخالت الکترونیکی با هدف تغییر برخی اعداد و ارقام، همیشه مطرح بوده است.

آیا معتقدید این میزان از آرا، درصد واقعی طرفداران احزاب و جریان‌های مختلف است؟

اگر موارد پیش‌آمده از دستکاری و تقلب را نادیده بگیریم، نتایج انتخابات عراق تقریبا به رأی واقعی مردم نزدیک است. موقعیت و میزان اقبال عمومی نسبت‌به احزاب به‌طور کلی [بدون توجه به روش‌های مورداستفاده برخی احزاب برای اطمینان از تعداد زیاد آرا] در همین سطح پایین و طبیعی به‌نظر می‌رسد.

آیا معتقدید در انتخابات عراق تقلبی صورت گرفته است؟ این تقلب چگونه روی داد؟

اتهامات زیادی درخصوص تقلب نتایج وجود دارد؛ حق‌طلبی‌ها و اعتراضات زیادی نیز وجود دارد که صاحبان این شکایت‌ها، درباره وجود شواهدی از وقوع روند جعل نتایج صحبت می‌کنند. به هرحال درخواست تجدیدنظر این افراد و گروه‌ها به کمیساریای عالی انتخابات ارائه می‌شود و بعدا درمورد آن تصمیم گرفته خواهد شد. پس با این حساب، نتایج کنونی به‌عنوان «نتایج اولیه» نامیده می‌شوند. به‌طور کلی، عوامل سیاسی و  گروه‌های فشار، نقش عمده‌ای در تعیین روند امور مهم عراق ایفا می‌کنند.

 به‌نظر شما شمارش دستی آرا توانست نتایج را تغییر دهد یا خیر؟

بله، اعتراضات پیش‌آمده و شک و تردیدهای بعد از آن، منجربه بازشماری آرا در بسیاری از نقاط شد، اما نتیجه آن و تغییرات ناشی‌از شمارش دستی زیاد نبود، بنابراین می‌بینیم که افراد بازنده زیادی بر موضع خود اصرار می‌ورزند و احتمالا نتایج را به رسمیت نخواهند شناخت.

وضعیت شکل‌گیری ائتلاف‌ها را در آینده چگونه تصور می‌کنید؟

درحال حاضر امکان قرار دادن تصویر واضحی از آینده نزدیک وجود ندارد. موضوع بستگی به خروجی گفت‌وگوهای بین‌حزبی و اهداف خارجی در روند تغییر سیاسی عراق دارد. تمایلی خارجی وجود دارد که عرصه عراق شاهد تغییر عمده‌ای در حوزه قدرت و نفوذ خارجی باشد. لازمه چنین امری، ایجاد یک پیش‌زمینه ملی و همراهی مردم است که این طرف‌ها سعی دارند با مشارکت احزاب سنتی عراقی، چنین پیش‌زمینه‌ای را ایجاد کنند. این هدف ازطریق یادآوری عملکرد ضعیف گذشته، جلوگیری از تمایلات قومی و دستاوردهای ناشی‌از رقابت سیاسیون پیگیری خواهد شد. همه اینها یک واقعیت عمومی را در حمایت از حصول تغییر در نقشه سیاسی عراق ایجاد کرده است.

کدام شخصیت‌ها برای رسیدن به مقام نخست‌وزیری مطرح هستند؟

اسامی زیادی مطرح هستند و البته انتخاب هر فرد، بستگی به هویت بزرگ‌ترین ائتلاف پارلمان خواهد داشت. بدیهی ا‌ست که شخص نخست‌وزیر براساس عرف رایج، شیعه خواهد بود. در این بین اصرار صدری‌ها بر این است که مستقیما متصدی این جایگاه باشند، درحالی‌که کسانی هستند که نوری المالکی را پیشنهاد می‌دهند و علاوه‌بر وی اسامی دیگری نیز وجود دارند؛ اسامی‌ای که بیان‌کننده جاه‌طلبی‌های سیاسیون و احزاب آنها هستند، نه واقعیت عراق. به‌طور کلی، عراقی‌ها به انتخاب نخست‌وزیری خارج از حد انتظار و تصورات، عادت کرده‌اند.

آیا ممکن است مصطفی الکاظمی بار دیگر نخست‌وزیر عراق شود؟

اشاره‌های داخلی و توصیه‌های خارجی درمورد پیشنهاد مجدد مصطفی الکاظمی به‌عنوان نخست‌وزیر و امکان موافقت با وی به‌عنوان یک شخصیت میانه وجود دارد. این انتظارات با اظهارات داگلاس سلیمان، سفیر سابق آمریکا در عراق مبنی‌بر متعادل بودن شخصیت کاظمی، ارائه یک سیاست خارجی قابل‌قبول و موفقیت در برقراری توازن در روابط خود با آمریکا و ایران، تقویت شد. من معتقدم ازطریق تعیین این دست چهره‌های بحث‌برانگیز، توافقی بین احزاب و جریانات شکل نگیرد. درنتیجه چنین امری منجربه بحران بزرگی در تعیین‌تکلیف پُست نخست‌وزیر می‌شود‌‌. چه‌بسا این روندی باشد تا طرفین را به پذیرش انتصاب مجدد آقای الکاظمی [به‌رغم مخالفت بسیاری از جریانات] سوق ‌دهد.

آیا ممکن است احزاب بیت شیعی، در چارچوب هماهنگی‌های خود به اجماع برسند؟

احزاب شیعه به‌استثنای جریان صدر، وقتی با کاهش رای و اقبال عمومی مواجه شدند، علیه روند انتخابات اعتراض کرده و مواضع خود را تا ادعای بی‌عدالتی و دستکاری در آرا پیش بردند. حالا اگر این احزاب معترض به نتایج، گفت‌وگو را با کردها و سنی‌ها به‌خوبی مدیریت کنند، ممکن است بتوانند کار به جایی ببرند؛ اما قطعا این مساله بها و هزینه‌هایی خواهد داشت. طرف کُردی [به‌ویژه حزب بارزانی] خواستار ریاست‌جمهوری است. علاوه‌بر آن، بارزانی به‌دنبال اهداف دیگری ازجمله بازگشت به مناطق خارج از کنترل منطقه اقلیم [مانند کرکوک] و ادامه سکوت دولت درمورد صادرات نفت خود خارج از پرچم دولت مرکزی بغداد و همچنین به‌دست آوردن سهمی از بودجه ملی است. احزاب دیگر اغلب مجبورند به‌خاطر اتحادهای سیاسی که منجربه نقشه توزیع قدرت می‌شود، به این اهداف و خواسته‌ها پاسخ مثبت دهند.