ظرفیت‌های مردمی برای جهاد سازندگی باید پای کار آورده شود

  صادق مفرد، مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه‌های تهران و مسئول جهاد سازندگی بسیج دانشجویی کشور، با اشاره به احیای جهاد سازندگی و بایدها و نبایدهای آن گفت: «چندسال است که مساله جهادسازندگی به طرق مختلف مطرح می‌شود. خصوصا در این سه چهار سال گذشته مجموعه‌های مختلفی این موضوع را به رهبری با نامه یا گفتار مطرح کرده‌اند. مطرح شدن آن هم برمی‌گردد به اینکه همچنان خاطرات دوران خوش اوایل انقلاب که جهاد سازندگی به‌نوعی برخاسته از متن مردم بود و فعالیت‌های ویژه‌ای برای پیشرفت مناطق روستایی به‌طور خاص در آن انجام می‌شد، که امروز هم همچنان نزدیک به ۵۰ دستگاه در روستاها فعال هستند، ولی متاسفانه هنوز احساس می‌شود که روستاهای ما متولی ندارند و این موضوع بارها مطرح شده است.»  وی افزود: «آن چیزی که باید درنظر بگیریم این است که متوقف کردن و منحصر کردن مقوله جهاد در سال ۱۴۰۰ به روستاها و مباحث کشاورزی که اولین‌بار توسط صادقی‌نژاد در ذیل وزارت کشاورزی مطرح شد، درواقع نوعی ظلم به مفهوم جهاد است. در ابتدای انقلاب قریب به ۷۰ درصد از جمعیت کشور در روستاها زندگی می‌کردند و الان این آمار تقریبا بالعکس شده است. در آن زمان روستاهای کشور نیازمند امکانات زیرساختی مثل آب، برق و امثالهم بودند و در کنار اینها دستگاه‌های دولتی هنوز آنطور که باید و شاید مستقر نشده بودند و یا اگر مستقر شده بودند هم درگیر بروکراسی اداری بودند. از این رو در آن زمان با شرایطی که وجود داشت، مجموعه‌ای مثل جهاد با ظرفیت مردمی ورود پیدا کرد و آن امکانات را به خط کرد تا توانستند اقداماتی بزرگ و اساسی را در روستاهای کشور انجام دهند. ولی امروز که به‌نوعی  وزارتخانه‌ها و نهادها هرکدام تکالیف‌شان مشخص است ‌مقداری احیای جهاد سازندگی با رویکرد سال‌های گذشته، منطقی به‌نظر نمی‌رسد و جالب است که بدانید در دیدارهایی که امام(ره) با اعضای جهاد سازندگی داشتند، موضوعات اختصاصی به روستاها چندان گفته نشده است. برای مثال امام در این جمع‌ها می‌گفتند که به تنها چیزی که فکر می‌کنیم این است که پایه‌های اسلام ناب‌محمدی(ص) پایدار باشد.»  مسئول بسیج دانشگاه‌های تهران بزرگ، در ادامه با اشاره به رویکرد امام خمینی(ره) به جهاد سازندگی گفت: «درواقع صحبت‌های امام از این جنس مفاهیم بوده است و اشاره چندانی به مباحث روستایی نداشتند. بعد از آنکه ‏جهاد شکل دولتی به خود گرفت و سپس به وزارتخانه تبدیل شد و بعد هم ادغام شد و به دستور مقام‌معظم‌رهبری در سال ۷۹ باوجود توصیه‌ای که کرده بودند و با وجود همه مباحثی که متاسفانه در دولت اصلاحات به بهانه کوچک‌سازی دولت انجام شد، رهبری دستور دادند تا بسیج مسئولیت این کار را برعهده بگیرد و ظرفیت‌های مردمی و جوانان را به‌کار گیرد و پای کار بیاورد. در همان ایام بسیج سازندگی شکل گرفت. رهبری هم در همان دوران و دیداری که در سال ۹۸، با ۴۰ نفر از اعضای بسیج سازندگی داشتند، هیچ نکته‌ای مبنی‌بر محرومیت‌زدایی از روستاها در بیانات ایشان دیده نشد. این نشان می‌دهد که آنچه در گروه‌های جهادی در سراسر کشور نیاز داریم مساله انسان‌سازی و تربیت نیرو و پای‌کارآمدن مردم است تا اینکه مستقیما ماموریت محرومیت‌زدایی را برعهده داشته باشند.»  مسئول جهاد سازندگی بسیج دانشجویی کشور افزود: «آنچه باید در دولت شکل بگیرد با وظیفه ساماندهی و سازماندهی گروه‌های جهادی به‌طور مستقیم ارتباط ندارد، در اصل باید این رویکرد تشکیل شود که بتوان ظرفیت‌های دستگاه‌های مردمی و نهادها را به خط کرد. با رویکرد و کارکرد رفع مسائل و مشکلاتی که چه در روستاهایی که در حاشیه شهرها و چه در محیط‌های شهری هستند؛ باید جهاد سازندگی جدید شکل بگیرد که دستگاه‌های دولتی و نهادها را برای رفع نواقص و مشکلاتی که چه در روستاها، چه در حاشیه شهرها و چه در محیط‌های شهری وجود دارد، یاری کند.»  مفرد خاطرنشان کرد: «درواقع جهاد‌ سازندگی ذیل‌ هیچ وزارتخانه‌ای تعریف نشده و حتی صرفا ذیل دولت هم تعریف نمی‌شود؛ چراکه نمی‌توان در سال ۱۴۰۰ از مقوله پیشرفت در روستا صحبت کرد و مباحثی مثل رسانه، فرهنگ و امثال آن را نادیده گرفت. اگر دولتی نگاه کنیم باید این مساله را مدنظر قرار دارد که برای مثال صداوسیما و سازمان تبلیغات و... زیرمجموعه دولت نیستند. پس قاعدتا این مجموعه باید به‌گونه‌ای طراحی شود که بخش‌هایی از دولت را به‌صورت مستقیم و بخش‌هایی غیر از دولت را به‌طور غیرمستقیم درگیر کند. از این طرف ظرفیت‌ها و توان نهادهای حاکمیتی و از طرف دیگر ظرفیت‌ها و نهادهای مردمی‌ای که وجود دارند بتوانند به اینها متصل شده و فعالیت‌هایشان را انجام دهند.»  وی افزود: «پیشنهاد ما برای قالب مناسب این کار آن است که بخشی که مردمی است و می‌خواهد به‌نوعی حرکت مردمی را رقم بزند به همان سبکی که رهبری در دیدار سال ۹۸ به آن اشاره کردند، اداره شود و باید این حرکت عمومی توسط مجموعه‌هایی منسجم، منظم و هدفدار شده و آن را حلقه‌های میانی تعریف کنند. حلقه‌های میانی اینجا باید بیایند و ظرفیت‌های مردمی را به ‌کار گیرند که شاید بزرگ‌ترین حلقه میانی مجموعه بسیج باشد، سایر مجموعه‌ها هم مثل سازمان تبلیغات قرارگاه‌ها و مجموعه‌های مردمی دیگری هم وجود دارند که باید بیایند و ظرفیت‌های مردمی را پای کار بیاورند و آموزش دهند و توان خود را درگیر کنند. از طرف دیگر هم دولت ظرفیت‌های خود را پای کار بیاورد.»  مفرد تصریح کرد: «مشکل حرکت‌های جهادی این است که این اتصال وجود ندارد، یعنی اینها به‌کارگیری می‌شوند پای کار می‌آیند ولی از آن طرف هم به مسائل کشور وصل نمی‌شوند. از نظر ما واژه جهاد در بحث احیای جهاد سازندگی می‌تواند همچنان وجود داشته باشد، اما واژه جهاد سازندگی الان بعد از گذشت چهل‌واندی سال مناسب نیست، بلکه بهتر است واژه‌هایی مثل جهاد پیشرفت و... که مفاهیمی رو به جلو دارند، به‌کارگرفته شود. وقتی که این مجموعه توسط دولت تشکیل می‌شود می‌تواند روی چندین ابرمساله مثل بحران آب تمرکز کند و روی آن کار پژوهشی انجام دهد، راهکارهای مردمی آن را احصا کند، اینکه مردم چه تاثیری در حل آن می‌توانند داشته باشند و همچنین در کنار اینها گروه‌های مردمی و جهادی و مجموعه‌ها از اینها پشتیبانی کنند تا این مساله حل شود. این پیشنهاد کلی است که می‌تواند به شکل‌گیری جهاد در سال ۱۴۰۰ کمک کند. الحمدلله رئیس‌جمهور به این موضوع اهتمام دارد و همین هم کار را راحت‌تر می‌کند.»