روسای دانشگاه با نظر دانشگاهیان انتخاب شوند

محمدصادق میرزایی، عضو اسبق شورای مرکزی اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان معتقد است اگر رئیسی بخواهد فرآیندی را طراحی کند که باعث رشد دانشگاه شود، بهتر است روسای این نهاد مهم با نظر خود دانشگاهیان انتخاب شوند. متن گفت‌وگوی وی با «فرهیختگان» را در ادامه می‌خوانید.

در سال‌های گذشته فضای دانشگاه و به‌خصوص تشکل‌های دانشجویی با رخوت معناداری همراه بوده است. برای پویایی فضای دانشگاه در دوره جدید شما چه پیشنهادهایی دارید؟

در ابتدا باید دورنمایی را از وضعیت دانشگاه در دوران روحانی بیان کنم و بعد درباره اینکه بهتر است فضا به چه سمتی برود، صحبت کنم. من در دوره‌ای که قاضی‌زاده‌هاشمی وزیر بهداشت بود، دانشجو بودم. او در دیدار با دانشجویان برخلاف نظر رهبری که معتقد به ضرورت فعالیت سیاسی در دانشگاه هستند، گفت از نظر من فعالیت سیاسی در دانشگاه ضرورتی ندارد؛ چراکه اولویت دانشگاه تحصیل است و فعالیت سیاسی در دانشگاه با این امر تداخل دارد. هرچند این دید در همه قسمت‌های معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت بهداشت وجود نداشت ولی این دید کلی وزیر بود و در دانشگاه‌ها نیز ازسوی وزارتخانه سعی می‌شد این دید اجرایی شود و فعالیت‌های سیاسی در دانشگاه کاهش پیدا کند. با این حال در دانشگاه برای فعالیت‌هایی که ظاهر غیرسیاسی داشتند، مجوز صادر می‌شد. یعنی دانشگاه مجوز یک برنامه تفریحی را به‌راحتی صادر می‌کرد ولی برای برگزاری یک برنامه سیاسی ما باید از هفت‌خوان رستم گذر می‌کردیم تا یک مجوز بگیریم. واقعیت این است که اگر بخواهیم دانشجویان فهم سیاسی داشته باشند، لاجرم باید فضای بحث و تبادل اندیشه ایجاد شود.

این فضا چگونه ایجاد می‌شود؟

وقتی دانشجو بتواند درباره جریانات سیاسی بیندیشد و تبادل‌نظر کند و جریانات فکری و سیاسی نیز بتوانند در دانشگاه دیدگاه‌های خود را بیان کنند، این فضا شکل می‌گیرد. متاسفانه دانشگاه‌ها مانع این کار می‌شدند. اگر دولت رئیسی تلاش دارد فضای بهتری رقم بزند، باید این موانع را بردارد و به فعالیت سیاسی بها و به نقد نهادهای حاکمیتی اجازه بدهد. از اینکه فضایی داده شود تا کسی علیه دولت و فعالیت‌هایش صحبت کند ابایی نداشته باشد. اگر این فضا ایجاد شود و این چراغ‌سبز از سمت دولت و نهادهای حاکمیتی داده شود، دانشگاه می‌تواند محل رشد و کرسی‌های آزاداندیشی شود و در آن برنامه‌های سیاسی موافقان و مخالفان دولت برگزار شود. در چنین فضایی اندیشه جریان پیدا خواهد کرد. اگر مانع نقد شویم، دانشگاه دچار رخوت می‌شود. برای دانشجویان فضای نقد و انتقاد جذابیت دارد و این با مدارا پیش می‌رود. باید دولت تحمل داشته باشد. نباید این را فراموش کنیم که فضای دانشگاه با بیرون تفاوت دارد. این فضا محل اندیشه و اندیشیدن است. در این محل حتی کسی که بیرون ممنوع از سخنرانی است، باید بتواند صحبت کند. دانشگاه محفل فرهیختگان است و کسانی پای صحبت فرد هستند که با سایر افراد جامعه متفاوتند. باید وسعت دید بیشتری در دانشگاه وجود داشته باشد نه اینکه فضا بسته‌تر از فضای عمومی و سیاسی کشور باشد. وقتی به فضا وسعت بدهید، می‌توانید انتظار داشته باشید بارش اندیشه اتفاق بیفتد و رخوتی که در این 8سال در فضای دانشگاه بوده، کمتر شود. من در دولت احمدی‌نژاد دانشجو بودم. کاملا مشخص است که در آن دوره چقدر نقد تحمل می‌شد و در دوره روحانی چقدر نقد تحمل می‌شد. حداقل در تشکل‌هایی که من فعالیت می‌کردم این انتقادها در دولت روحانی جواب سفت‌وسخت‌تری داشت.

یکی از معضلات تشکل‌های دانشجویی، استنفاده ابزاری از آنها بوده است. در دوره‌هایی فضای دانشگاه‌ها به همین علت و همچنین اقدامات روسای دانشگاه‌ها به‌سمت سیاست‌زدگی رفته است. پیشنهاد شما در این حوزه چیست؟

اگر بخواهیم نگاه ابزاری در دانشگاه نباشد باید در این فضا استقلال وجود داشته باشد. اگر رئیسی بخواهد فرآیندی را طراحی کند که باعث رشد دانشگاه شود، بهتر است روسای این نهاد مهم با نظر خود دانشگاهیان انتخاب شود. وقتی خارج از مجموعه دانشگاه فارغ از اینکه در داخل دانشگاه چه می‌گذرد، یک نظر مدیریتی اعمال شود فضا به این سمت خواهد رفت. وقتی دولت به‌دنبال یک اهرم قدرت برای کنترل دانشگاه است و براساس آن افراد را انتخاب کند، فضا به این سمت خواهد رفت. تا به‌امروز همین‌گونه بوده و انتخاب رئیس دانشگاه انتخابی خارج از دانشگاه بوده است. به‌جز دوره‌ای محدود که شاید انتخاب روسای دانشگاه در داخل دانشگاه انجام گرفته، افراد براساس حمایت یا نزدیکی به جریانات سیاسی دولت انتخاب می‌شوند، بر همین اساس از آنها انتظار می‌رود اهداف سیاسی دولت را در دانشگاه اعمال کنند. هر دولتی سیاستی دارد و کسانی را انتخاب می‌کند که سیاست‌هایشان را اعمال کنند ولی این باید چارچوب‌گذاری شود که این هم‌سویی چه اندازه باید باشد. آیا باید این هم‌سویی در همه زمینه‌ها باشد؟ اگر این فضا حاکم شود افرادی بله‌قربان‌گو حاکم می‌شوند. این باعث سقوط دانشگاه می‌شود. این وضعیت آزادی بیان را سلب می‌کند. در این فضا آزادی رنگ می‌بازد. وقتی شما بپذیرید دانشگاه به‌عنوان یک نهاد بالغ می‌تواند تصمیم‌گیری کند و محترم شمرده شود، می‌توان از آزادی بیان صحبت کرد. تا زمانی که نگاه این باشد که افرادی بیاوریم که سیاست‌های ما را اعمال کنند، اجازه استقلال و آزاداندیشی داده نمی‌شود.