نی؛ ساز غریب مهاجر

به گزارش «فرهیختگان»: کریم گوگردچی، آهنگسازی است که موسیقی متن فیلم «مهاجر» را ساخته و در سال ١٣٦٨ برای این فیلم جایزه بهترین موسیقی متن را از جشنواره فیلم فجر از آن خود کرده است. گوگردچی تحصیلکرده موسیقی در انگلیس است و پیانو و فلوت را به‌عنوان ساز تخصصی خود می‌نوازد؛ اما در فیلم «مهاجر» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا راه دیگری درپیش گرفت و تلاش کرد فضایی ایرانی را با ساز نی خلق کند. در این میان هم حاتمی‌کیا با استفاده حداکثری از موسیقی نشان می‌دهد این هنر در فیلم «مهاجر» برای او نقشی دراماتیک دارد.

ساز نی، آلت موسیقایی غالب در فیلم «مهاجر» است و ابراهیم حاتمی‌کیا در مقام کارگردان اثر با استفاده از این ساز و با استناد بر شعری از مثنوی مولانا با عنوان «بشنو از نی چون حکایت می‌کند» در پی نمایش غربت و تنهایی است که بازیگران فیلم در آن گرفتار شده‌اند. به همین دلیل او سراغ دستگاه شور رفته و تم اصلی فیلم هم از موتیفی کوتاه برگرفته شده است که توسط بازیگر اصلی اثر نواخته می‌شود.

البته گوگردچی برای فضاسازی فقط به نی و دستگاه‌های موسیقی ایرانی اکتفا نکرده و در بعضی قسمت‌های «مهاجر» سراغ سازها و آهنگسازی مدرن هم رفته است. در صحنه‌ای که محمود و سعید در پی یافتن مهاجرند دوربین با سرعت درون مرداب حرکت می‌کند و آهنگساز اثر توانسته با استفاده از سازهای زهی و فاصله‌های موسیقی مدرن فضایی همراه با تعلیق و دلهره، در ذهن مخاطب ایجاد کند.

علاقه حاتمی‌کیا به موسیقی در «مهاجر» تا آنجا پیش می‌رود که بخشی از فیلم را کاملا در اختیار آهنگساز اثر برای ساخت فضا قرار داده و در این فصل از فیلم دوربین سه موقعیت را کنار هم قرار می‌دهد، محل استقرار نیروهای عراقی، تنهایی محمود و وضعیت نگران‌کننده اسد. گوگردچی برای قسمت نیروهای دشمن از سازهای بادی مسی استفاده کرده و در بخش اسد سازهای زهی را به‌کار گرفته و برای صحنه محمود سراغ ویولن رفته و تم اصلی هر سه بخش هم ساز نی است. بااین‌حال موسیقی در صحنه پایانی آن انتظاری را که از کل فیلم شکل گرفته، برآورده نمی‌کند و بهره‌ای از ساز نی را نمی‌برد که تم غالب موسیقی متن با آن ساخته شده است.