دبیر انجمن هوافضای ایران:
فرشاد پازوکی، دبیر انجمن هوافضای ایران و عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات نیز در این باره گفت: «مدیریت صنعت هوافضا در 8 سال گذشته چه در بخش هوایی و چه فضایی بسیار ضعیف دنبال شده است. منظور از مدیریت یعنی نقشه راه داشتن، برنامه‌ریزی کردن و هزینه کردن که هیچ کدام از این مباحث به‌خوبی دنبال نشده است. هرچند در نقشه راه، سند 1404 را داریم، اما متاسفانه در بحث برنامه‌ریزی و هزینه‌کرد آن‌طور که باید درخور این سند عمل شود، اتفاقی نیفتاد و باعث شد تا عموم پروژه‌ها ابتر بماند.»
او ادامه داد: «در طول سال گذشته برخی برنامه‌ها تحقق پیدا نکرد؛ چراکه عملا هیچ کاری را انجام ندادیم که بخواهیم بگوییم در آن شکست خورده‌ایم. واقعیت این است که ما کاری برای تحقق سند چشم انداز، انجام نداده‌ایم. به جرات می‌گویم که 80 درصد این سند محقق نشده، البته اینکه می‌توانیم در 4 سال آینده برنامه‌ای را تعریف کنیم که براساس آن بتوان راهی که باید طی 10 تا 12 سال گذشته طی می‌کردیم را دنبال کنیم، قطعا کار بسیار مشکلی است و حتی اگر بتوانیم 50 درصد آن را هم در این بازه زمانی محقق کنیم، کار بسیار بزرگی کرده‌ایم.»
دبیر انجمن هوافضای ایران گفت: «باید برنامه‌ریزی صحیح در این زمینه صورت بگیرد، در کنار آن هزینه کرد، استفاده از محققان، برقراری ارتباط صنعت با دانشگاه، اعتماد کردن به جوانان و رسیدن به خودباوری شروط اصلی تحقق سند چشم‌انداز است. همچنین باید دولت نگاه جدی به صنعت هوافضا داشته باشد و قطعا درصورت تحقق این مساله، می‌توان کم‌کاری‌های گذشته را جبران کرد. نکته دیگر هزینه‌کرد درست و طبق برنامه‌ریزی صحیح است.»
پازوکی با اشاره به دوبرابر شدن بودجه این حوزه در سال 1400 نسبت به سال 99 اظهار داشت: «مساله مهم در این باره قیمت دلار است؛ چراکه بسیاری از کارهای تحقیقاتی ما در این زمینه نیاز به واردات برخی قطعات دارد که این مساله هم با دلار انجام می‌شود. یکی از مشکلات اساسی ما بحث بالا رفتن قیمت ارز است، از سوی دیگر ما شاهد وجود تحریم‌ها هستیم. تنها چاره رفع مشکلات موجود در این بخش آن است که صنعت داخلی کشور را رونق داده و به صنعتگر داخلی اعتماد کنیم، هرچند به تحقق آن خوش‌بین هستیم اما مولفه اصلی باور توانمندی‌های صنعتگر داخلی است.»
در سال‌های گذشته کاری در حوزه هوافضا صورت نگرفته است
او با تاکید بر اینکه هنوز سند ششم توسعه در امر هوافضا محقق نشده است، بیان داشت: «ما در داخل کشور سندهای خوبی را تدوین می‌کنیم، اما واقعیت این است که در عمل کاری از پیش نمی‌رود؛ چراکه ما به مدیران جوان و باانگیزه‌ای نیاز داریم که بتوانند این اسناد را اجرایی کنند. متاسفانه مدیرانی که در سال‌های متمادی گذشته در این عرصه حضور داشتند، کاری از پیش نبرده‌اند. پرتاب‌هایی که هم در این سال‌ها صورت گرفته، مربوط به برنامه‌هایی است که در گذشته تعیین شده بود. نباید فراموش کنیم که صنعت موشکی ما در دهه 80 رونق زیادی داشت، اما در سال‌های اخیر این‌گونه نبود.»
دبیر انجمن هوافضای ایران تصریح کرد: «علی‌رغم اینکه در عرصه فضایی توانستیم در دهه 80 کارهای قابل قبولی را در عرصه فضایی انجام دهیم و حتی در عرصه موشکی هم در دهه 80 به بالندگی رسیدیم، اما در حوزه هوانوردی به‌طور کلی هیچ اقدامی را انجام ندادیم و تنها یک مصرف‌کننده بوده و هیچ‌گاه در عرصه تولیدکننده داخلی سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم؛ درحالی‌که در سند چشم‌انداز حرف از تولید هواپیمای 100 نفره مطرح شده است. مساله دیگر که نباید آن را نادیده گرفت این است که اصلا ساخت هواپیما کار آسانی نیست حتی اگر موفق به تحقق آن شویم، باید استانداردهای بین‌المللی لازم آن را از کشورهایی بگیریم که عملا ما را تحریم کرده‌اند و همین مولفه نشان می‌دهد که تحقق این کار به هیچ عنوان آسان نیست.»
پازوکی افزود: «خوشبختانه در عرصه ساخت هواپیماهای جنگنده نیاز به کسب استانداردی نداریم حتی در حوزه پهپاد و هواپیمای سبک همچنین مانعی را نداریم. قطعا می‌توانیم در حوزه هواپیماهای کوچک به بحث جذب توریست هم فکر کنیم، اما واقعیت این است که در حوزه ساخت این هواپیماها هم سرمایه‌گذاری خاصی صورت نگرفته و تحقق آن باز نیازمند هزینه‌کرد و داشتن برنامه درست است.»
او با تاکید بر اینکه یکی از مشکلات ما این است که ما اسناد مختلفی را می‌نویسیم اما معمولا هیچ‌کدام از آنها ضمانت اجرایی ندارد، ادامه داد: «تا زمانی که برخورد قهریه برای اجرای سندهایمان نداریم نمی‌توان اسم آنها را قانون گذاشت. قطعا وقتی قرار به نوشتن برنامه ملی است، باید برای آن ضمانت اجرایی داشته باشیم و اگر مجری مدنظر نتوانست آن را اجرایی کند، باید مورد بازخواست قرار گیرد. اتفاقی که در عرصه صنعت هوافضا نداریم و می‌توان گفت همه آنچه تا امروز در این زمینه نوشته شده، نقش یک پروپوزال را داشته است.»
اولویت هوافضا باید صنعت هوانوردی کشور قرار بگیرد
دبیر انجمن هوافضای ایران تاکید کرد: «باید در صنعت هوافضای کشور اولویت‌بندی شود و بدانیم برای کدام بخش‌ها باید هزینه کنیم و مشکلات موجود را هم بشناسیم، درحالی‌که معتقدم بزرگ‌ترین مشکل ما در عرصه هوایی کشور است؛ چراکه مخاطبان آن مردم هستند اما در بحث فضایی مردم هیچ‌گاه مخاطب نیستند، بلکه بحث توانمندی و غرور ملی مطرح است. متاسفانه امروز مشکلات زیادی را در عرصه فرودگاهی، جابه‌جایی مسافر از طریق هوایی، نگهداری هواپیما و... داریم و قطعا با توجه به شرایط فعلی باید این عرصه اولویت اصلی ما قرار گرفته و سرمایه‌گذاری‌های لازم را به آن اختصاص دهیم.»
پازوکی بیان داشت: «ما در کشورمان قابلیت ساخت موتور هواپیماهای موجود در کشور را هم داریم به شرط اینکه بودجه‌های لازم برای این کار تزریق شود و تا زمانی که این مساله محقق نشود، هیچ اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد. البته باید به این مساله اشاره کنم که شاید نتوانیم 100 درصد موتورهای مورد نیازمان را بسازیم، اما حتما امکان ساخت 80 درصد آن را داریم. در اصل اگر بخواهیم برای 4 سال آینده اولویت‌بندی کنیم، می‌بایست صنعت هوانوردی را در اولویت اصلی قرار دهیم.» او با اشاره به اثرگذاری کرونا در پیشبرد برنامه‌های مرتبط با صنعت هوافضا گفت: «قطعا وقتی در شرایطی هستیم که دانشجوی سال دوم کارشناسی دانشگاه را از نزدیک لمس نکرده، قطعا نمی‌توان انتظار پیشبرد برنامه‌ها را هم داشته باشیم. به‌طور مثال بنده دانشجویی را دارم که پروژه هم با هم داریم اما تا امروز یک بار هم او را از نزدیک ندیده‌ام، دیگر چه انتظاری از پیشبرد برنامه‌ها داریم.»
اساتید ایرانی درحال تدریس هوافضا در کشورهای همسایه هستند
دبیر انجمن هوافضای ایران تصریح کرد: «یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما این است که درحال از دست دادن محققان‌مان هستیم و به‌راحتی هم اجازه می‌دهیم تا نخبگان ما از کشور بروند و جالب اینجاست که کشورهای همسایه ما از آنها استفاده و پیشرفت می‌کنند. کشوری مانند ترکیه را مدنظر قرار دهید که امروز سرمایه‌گذاری بسیار عظیمی در بخش هوافضا انجام می‌دهد، درحالی که تا 15 سال پیش اصلا در این حوزه وارد نشده بود. مساله تاسف‌بار اینکه در یکی از دانشگاه‌های ترکیه، اساتید هوافضای ایرانی درحال تدریس هستند.»
پازوکی گفت: «اساتید ایرانی که به‌راحتی از ایران می‌روند، میلیون دلار تجربه هستند و برای تک‌تک آنها هزینه شده است، اما هیچ اقدام موثری برای نگه داشتن آنها صورت نمی‌گیرد. متاسفانه ارزشی به تحقیقات دانشگاهی نمی‌دهیم و قطعا باید به محقق به‌گونه‌ای حقوق دهیم که نیاز به شغل دوم نداشته باشد و بتواند تمام هم و غم خود را برای پیشبرد پروژه‌ها بگذارد، مساله‌ای که امروز وجود ندارد. ما نه‌تنها جلوی نخبگان را نمی‌گیریم بلکه آنها را به مهاجرت تشویق هم می‌کنیم.»
او ادامه داد: «امروز کشورهای اطراف ما مانند ترکیه، قطر، عمارات و... با شتاب زیادی درحال پیشرفت در صنعت هوافضا هستند و قطعا اگر بخواهیم مادر این حوزه راکد بمانیم، حتما در آینده آنها به تهدیداتی برای ما تبدیل می‌شوند و دیگر قدرت چانه‌زنی که امروز داریم، از دست خواهیم داد. امیدواریم دولت جدید به صنعت هوافضا که جزء صنایع هایتک دنیا به‌شمار می‌رود، اهمیت ویژه‌ای دهد تا بتوانیم کمبودهای گذشته را جبران کنیم. برای تحقق آن هم باید اولویت‌بندی کنیم تا بتوانیم تحقیقات جدیدتری را تعریف کرده تا به راه‌های تازه‌ای هم برسیم.»
* رضا کاری
مطالب پیشنهادی
