تعیین حقوق فیلم‌های ایرانی در مواجهه با پلتفرم‌ها

حبیب ایل‌بیگی، قائم‌مقام بنیاد سینمایی فارابی درخصوص به کارگیری ظرفیت اکران آنلاین در سینمای ایران گفت: «در دوران کرونا اتفاقاتی افتاد که در همه دنیا سینما با مشکلاتی مواجه شد منتها بحث دیجیتال و آمدن پلتفرم‌ها و VOD‌ها در این دوره، شاید به سینما کمک کرد. برای اینکه اهل سینما هم در ساخت سریال‌ها مشغول شدند و بخشی از اهل سینمــــــا صاحب شغـــل شدند و مردم توانستند با تــــوجه به اینکه سینماها بسته است، فیلم‌ها و سریال‌ها و آنچه نیاز آنهاست در خانه تماشا کنند. ولی نکته‌ای در اینجا با مشکل مواجه شد و آن فیلم سینمایی است. وقتی سالن‌ها باز بود فیلم سینمایی با یک شکلی که در این سال‌ها جا افتاده بود یعنی درآمدهای اکران فیلم بین سینمادار و صاحب فیلم، تقسیم می‌شد. منتها این اتفاق در VODها نیفتاد یعنی VODها با فیلم‌های سینمایی به‌نظر من رفتار مناسبی نداشتند. در دهه 80 رایت نمایش خانگی فیلم سینمایی بالای 500 میلیون تومان بود و گاهی برخی فیلم‌ها نزدیک به یک میلیارد حق رایت‌شان بود. اما الان درآمدهای پلتفرم‌ها از پخش فیلم‌های خارجی، هیچ کمکی به سینمای ایران نمی‌کند یعنی برخلاف چند سال پیش که این نظم برای این وجود داشت و تنوع ویدئو رسانه‌ها باعث می‌شود رقابت بین آنها در خرید فیلم‌های ایرانی به‌وجود آید از بین رفته و انحصاری در VODها ایجاد شده است و آنها هستند که تعیین می‌کنند ما به چه مبلغی یک رایت نمایش خانگی فیلم سینمایی را می‌خریم.»

وی درخصوص آسیب‌هایی که ممکن است از انحصار نمایش فیلم در پلتفرم ناشی شود، گفت: «به‌نظر می‌رسد اگر همین شرایط ادامه یابد یعنی ما با مشکل کرونا مواجه باشیم و سینماها به‌صورت مقطعی باز شوند و دوباره تعطیل شوند، مردم ناچارند که فیلم‌های سینمایی را فقط در VODها ببینند. از طرف دیگر، VODها نشان دادند که ابراز بی‌نیازی نسبت به فیلم‌های سینمایی ایرانی می‌کنند و با قیمت حداقلی فیلم‌های سینمایی را خریداری می‌کنند. این انحصار در خرید فیلم‌ها و این قیمت پایین به‌نظرم لطمه بزرگی به سینمای ایران می‌زند. ما خوشحالیم مردم در پلتفرم‌ها سریال می‌بینند. مردم آثار نمایشی ایرانی را می‌بینند که این اتفاق خوبی است. ما به‌عنوان فارابی و به‌عنوان بخش حمایت کننده دولتی از فیلم‌های سینمایی، آثاری را هم تولید و حمایت می‌کنیم، ولی نگران عرضه و نمایش هستیم. فکر می‌کنم یکی از اقداماتی که رئیس سازمان سینمایی در این دوره می‌تواند انجام دهد تعیین حق و حقوق درست فیلم‌های سینمایی و ایجاد شرایطی برای نمایش آثار خارجی در پلتفرم‌هاست. باید بخشی از منافع زیادی که برای پلتفرم‌ها وجود دارد به سینمای ایران اختصاص یابد. به هر حال سینمای ما است که باعث افتخار ما در دنیا است و ما را می‌شناسند و در داخل در همه این سال‌های بعد از انقلاب مردم ما در سینمای ایران در سالن‌های سینما مصرف‌کننده فیلم‌های ایرانی بودند و ما تنها مصرف‌کننده تولیدات داخلی در سالن‌های سینما بودیم.»

ایل‌بیگی برای بهبود شرایط اکران و پخش فیلم در پلتفرم‌ها گفت: «پیشنهاد من این است که وقتی پلتفرم را به‌عنوان جایی برای عرضه و نمایش یک فیلم درنظر می‌گیریم، در دورانی که سینما تعطیل است، می‌تواند نقش سینما را بازی کند و همان قدر که فیلم در سینماها اکران می‌شود و توافقی بین پخش‌کننده و سینمادار وجود داشت که سهم 50 درصدی از فروش بلیت به‌دست می‌آوردند، فکر می‌کنم در VODها هم باید چنین شرایطی ایجاد شود. یعنی با یک درصدی که بین دو طرف تقسیم می‌شود از هر بیننده‌ای سهم دو طرف محاسبه شود نه اینکه VODها مبلغ کمی را برای خرید حقوق نمایش خانگی و VOD فیلم بپردازند و فیلم را در اختیار بگیرند و صاحبان فیلم که ریسک زیادی را انجام دادند و سرمایه زیادی را برای فیلم‌های خود هزینه کردند، متضرر شوند. این نقش تنظیم‌گری را باید دولت دنبال کند و فکر می‌کنم این کار که انجام شود کمک بسیار زیادی به فیلم سینمایی در این دوره خواهد شد.»