به گزارش «فرهیختگان» به نقل از دانشگاه آزاد اسلامی، دکتر محمدمهدی طهرانچی در پنجمین نشست سراسری مسئولان دفاتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی که صبح امروز در مجتمع فرهنگی رفاهی واحد مشهد برگزار شد، گفت: دنیا شاهد تحولات سریعی است که خارج از محاسبات عادی در حال رخ دادن است. این تحولات اجتماعی و فناورانه بحث‌های بزرگی را به دنبال دارد، به طوری که اکنون در مقطعی قرار گرفته ایم که ما را در فضای حقیقی به فاصله اجتماعی و در فضای مجازی به ارتباطات گسترده توصیه می‌کند.

وی با بیان اینکه در این تحولات اجتماعی و فناورانه، غرب به شدت به دنبال یکپارچگی جهانی است، اظهار داشت: راهپیمایی اربعین یک نسخه بی بدیل برای مواجهه با جریان غرب است و اگر کرونا را عصای ساحران در نظر بگیریم، اربعین حسینی آن را پشت سر گذاشت و امسال شاهد حضور بیش از ۱۶ میلیون زائر در کربلا بودیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: اگر قرار بود هر نوع ویروس کرونایی در این اجتماع وجود داشته باشد، طی یک هفته گذشته باید درمانگاه‌ها و بیمارستان‌های عراق مملو از بیماران کرونایی می‌شد، اما بحمدالله هیچ اتفاقی نیفتاد. اربعین آمد تا بندگان خدا را از جهالت و حیرانی ضلالت نجات دهد و در این شرایط کارکرد آن بیشتر دیده شد و باید بیش از پیش ایام اربعین حسینی را پاس بداریم.

طهرانچی در ادامه به موضوع «دانشگاه، تحولات اجتماعی فناورانه و تعلیم و تربیت» اشاره کرد و گفت: دو سال پیش شاهد گذار از فضای حقیقی به فضای مجازی بودیم و همانند هواپیما تمامی دانش‌آموزان و دانشجویان را به این فضا بردیم. اکنون که در حال بازگشت به فضای قبل هستیم، آیا این فرودگاه و مسافران همان فرودگاه و مسافران دو سال گذشته هستند یا نگاه دیگری پیدا کرده‌اند؟ و آیا برای بازگشت آنها تمهیدات مناسب را اندیشیده ایم؟

وی با اشاره به کارکرد دانشگاه در جوامع غربی، تصریح کرد: دانشگاه غرب دارای چهار نظام آموزشی، تربیتی و نوآوری، پژوهشی و حل مسئله است و در آن فرد و جامعه دیده شده و به طورکلی دانشگاه، محلی برای پیشرفت جامعه است. هرچند آرمان‌گراهای غرب، فرهنگ را پایه دانشگاه و واقع‌گرایان، نیازهای مهارتی را از اصول دانشگاه می‌دانند، اما واقعیت این است که در دانشگاه‌های ما نه به فرهنگ توجه شده و نه به نیازهای مهارتی، بلکه فقط به جوانان دانش معلق آموخته شده است.

عضو هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: دانشی که غرب دنبال می‌کند، دانش تخصصی است و مهارت‌های مورد نیاز جامعه و ارتقای مطلوب مهارت‌های اجتماعی و فرهنگی در دانشگاه را در پی دارد. این در حالی است که در کشور ما تنها به دانش تخصصی توجه شد و از دیگر وجوه دانشگاه غفلت شده است.

طهرانچی با بیان اینکه دانشگاه یک محیط اجتماعی تعلیم و یاددهنده است، گفت: دانشگاه باید دانش مهارتی، تخصصی و اجتماعی را به دانشجویان بیاموزد، اما در عین حال باید به این نکته نیز توجه داشت که جامعه از دانشگاه، توقع انسان‌های مفید و تأثیرگذار دارد و افراد نیز آینده، محیط کار و زندگی خود را از دانشگاه طلب می‌کنند و این موارد باید مورد توجه جدی قرار گیرد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: دانشگاه محیطی اجتماعی است که می‌تواند به فرصت یا تهدید تبدیل شود. دانشگاه غرب در هسته مرکزی خود به نگاه توحیدی توجه ندارد، اما ما معتقدیم دانشگاهی که دانش تخصصی، مهارت و آگاهی مطلوب می‌دهد، یک اصل دارد و آن کشف اسرار خلقت الهی است، همانطور که خداوند می‌فرماید «مَّا تَرَیٰ فِی خَلۡقِ ٱلرَّحۡمَٰنِ مِن تَفَٰوُتٖۖ فَٱرۡجِعِ ٱلۡبَصَرَ هَلۡ تَرَیٰ مِن فُطُورٖ.» بنابراین تفاوت دانشگاه اسلامی با دانشگاه غرب، همین نگاه توحیدی است.

وی با اشاره به تحولات ناشی از همه گیری کرونا و گسترش استفاده از فضای مجازی، گفت: دانشگاهی که اکنون با آن مواجه هستیم، از نظر ظاهری و باطنی با دانشگاه دو سال گذشته متفاوت است و ترکیب کرونا و زندگی در فضای مجازی و حقیقی، ساحت جدیدی را ساخته، اما واقعیت این است که تحولات اجتماعی و فناورانه همواره وجود داشته و واکنش نسبت به این تحولات از اهمیت بسیاری برخوردار است، به طوری که افراد و جوامع در مواجهه با این تحولات اجتماعی و فناورانه، یا اهل توقف بودند یا اهل وادادگی و یا اهل مواجهه فعال.

طهرانچی با تأکید بر لزوم مواجهه فعال با تحولات اجتماعی و فناورانه، تصریح کرد: مقام معظم رهبری در مراسم عزاداری اربعین امسال خطاب به دانشجویان و جوانان فرمودند «هرکدام از شما به عنوان یک وظیفه، مثل یک چراغی، مثل یک نوری پیرامون خودتان را روشن کنید. امروز خوشبختانه میدان برای انتشار افکار باز است. این فضای عمومی در کنار مشکلاتی که ممکن است به وجود بیاورد، برکات بزرگی هم دارد؛ می‌توانید افکار درست را، افکار صحیح را منتشر کنید، پاسخ به اشکالات را، پاسخ به ابهام‌آفرینی‌ها را در این فضا با استفاده‌ از این امکان منتشر کنید و می‌توانید در این زمینه به معنای واقعی کلمه جهاد کنید.»

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: تا پیش از شیوع کرونا و شرایطی که به وجود آمد، دانشگاه محیط رسمی تربیت اجتماعی بود و در کنار آن، محیط زندگی، محیط کسب و کار و رفاقت، در تغییر سبک زندگی تأثیرگذار بودند. این در حالی است که اکنون در کنار دانشگاه، محیط‌های غیررسمی مانند شبکه‌های اجتماعی، محیط کسب و کارهای مجازی و رفاقت‌های مجازی به عنوان رقیب دانشگاه در تربیت اجتماعی به میدان آمده‌اند و اکنون سبک زندگی متأثر از این فضای دوساحتی شده است. هر کسی که در این عرصه فعال‌تر باشد، سهم اثرگذاری آن هم بیشتر است.

وی در ادامه با اشاره به لزوم تغییر در سبک برگزاری کلاس‌های معارف، گفت: امروزه مسائل مربوط به دروس معارف نسبت به دو سال گذشته بیشتر است و اگر این کلاس‌ها از چرخه خارج شوند، دیگر در سبک زندگی تأثیرگذار نخواهند بود.

طهرانچی ادامه داد: یکی از موضوعاتی که باید مورد توجه جدی قرار گیرد، آشنا کردن دانشجویان با ربوبیت خدای رحمان است، چرا که در گذشته در کلاس‌های معارف سعی می‌شد که دانشجویان را با خالقیت خدا آشنا کنند نه ربوبیت، در حالی که سبک زندگی با خدای ربانی و ربوبیت ساخته می‌شود و خالقیت مقدمه آن است.

عضو هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به تحولات بوجودآمده در محیط آموزشی و تربیتی، گفت: در نهاد سنتی آموزش ایران، هر فرد یک عالم و استاد داشت که با او شناخته می‌شد و علاوه بر درس، سلوک و سبک زندگی خود را از استاد و عالم خود می‌آموخت. در مرحله بعد و با ورود دانشگاه به کشور، دانشگاه به عنوان نهاد برآمده از مدرنیته، محیط سازمان‌محور بود و هر فرد با محل تحصیل خود شناخته می‌شد. جامعه ما در کش و قوس نظام سازمان محور بود که ناگهان با شیوع کرونا و وقوع تحولات اجتماعی فناورانه، وارد نظام شبکه‌محور شد که متفاوت از نظام سازمان‌محور است.

وی افزود: برای ماندن و اثرگذار بودن در این دوره، باید نظام مربی‌محوری را زنده کنیم. زندگی دوساحتی که اکنون جوانان با آن مواجه هستند، نیازمند توجه و تقویت تقوای درونی است، نه فیلتر بیرونی. باید جوانان را با مدل تربیت اجتماعی برگرفته از دین، تربیت کرده و مترقی بار آوریم؛ همانطور که خداوند تربیت اخلاقی و علمی را لازمه یکدیگر دانسته است.

طهرانچی خاطرنشان کرد: در تربیت اجتماعی دو بحث وجود دارد؛ یکی شکل دادن شاکله جوان و دیگری دادن قدرت انتخاب به اوست، چرا که هر انسان براساس شاکله خود و در بینش، گرایش و دانشی که منجر به کنش می‌شود، عمل می‌کند. در این زمینه نامه امیرالمومنین(ع) به امام حسن(ع) می‌تواند به عنوان یک اصل تربیتی مورد توجه قرار گیرد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه تربیت فرزندان در اسلام به سه دوره هفت ساله تقسیم شده است، گفت: هفت سال اول دوره، خانواده‌محور، هفت سال دوم، مدرسه‌محور و هفت سال سوم دوره، تربیت اجتماعی است. بعد از این سه دوره، جوان در سن ۲۱ تا ۲۸ سالگی به ثمر می‌نشیند. واقعیت این است که متأسفانه ما جوانان را در دوران سوم تربیتی گرفتار کرده‌ایم؛ به طوری که دو سال اول که مربوط به دوران بلوغ است، درگیر فضای مجازی شده اند، دو سال بعدی درگیر کنکور هستند و سه سال آخر این دوره بدون آموزش‌های لازم وارد فضای اجتماعی دانشگاه می‌شوند و ما برای این هفت سال بسیار کلیدی و مهم، برنامه‌ریزی خاصی نداشته‌ایم.

وی تأکید کرد: غرب به دنبال ارزش‌های خاص موردنظر خود است و در مقابل آن، ما باید ارزش‌های الهی را به عنوان ارزش‌های انسانی مطرح کنیم.

طهرانچی خاطرنشان کرد: جوانان گرفتار مسائلی شده‌اند که منتج از هفت سال سوم تربیت آنهاست و دانشگاه باید روی نگاه جوانان به مسائلی همچون روزی، عزت، محبوبیت اجتماعی و تلاش به عنوان مقدمه برای حصول نتیجه کار کند.

عضو هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: بحث دیگری که در هفت سال سوم تربیتی وجود دارد، انتخاب است. جوان در این دوره انتخاب‌هایی از جمله رشته تحصیلی، دوست، دانشگاه، شغل، استاد راهنما، همسر و... را پیش رو دارد و ما برای روش تربیت در این دوره که به آن دوران وزارت گفته می‌شود، باید از قرآن الگو بگیریم. مدل اجتماعی قرآن، الگو قرار دادن پیامبر اکرم(ص) به عنوان اسوه حسنه است که در امور مشاورت می‌کند و مهربان است.

طهرانچی با بیان اینکه لازم است جوانان را از علاقه‌مند بودن براساس آرزوی جاه‌طلبی، به آرمان و ارزش هدایت کنیم، گفت: باید جوانان را که با تخیلات خود زندگی می‌کنند، با توانایی‌ها و استعدادهای درونی خودشان آشنا کنیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در پایان، به تدوین سند راهبردی عملیاتی پنج ساله این دانشگاه اشاره کرد و گفت: این سند برگرفته از سند دانشگاه اسلامی تنظیم شده که در آن برنامه‌ها در سطوح مختلف مدیریتی، استاد، شبکه دانشجویی، فضای مجازی، فضای کالبدی، خانواده و عفاف در قالب ۷۲ اقدام دیده شده که به زودی به واحدهای دانشگاهی ابلاغ می شود.