۷ نکته کاربردی برای گرافیک نشریات

به گزارش «فرهیختگان»: گرافیک مطبوعاتی با سایر انواع گرافیک(مثلا طراحی پوستر و...) متفاوت است. مطبوعات از سال ۱۸۹۱ میلادی در فرانسه استفاده از گرافیک را آغاز کردند. تا قبل آن، مطالب را پشت سرهم می‌نوشتند؛ نه عکسی داشت و نه طرحی. به‌هر‌حال، در نشریه، شکل ظاهری بر محتوا مقدم است. ابتدا باید مخاطب را جذب کرد و ‌انگیزه داد تا مطالعه کند. اهم مسائل و مباحث گرافیک مطبوعاتی عبارت است از: «انتخاب نام نشریه، تهیه لوگو، قطع صفحات، طرح صفحات، ستون‌بندی، عنوان‌بندی، سوتیتر، عکس و طرح.» از این جهت به ذکر 7 نکته کاربردی درباره گرافیک نشریات می‌پردازیم.

1. نام نشریه را کوتاه و مرتبط با محتوا انتخاب کنید

نام نشریه معمولا یک یا دو کلمه است. با محتوا، موضوع، رویکرد و... نشریه مطابق است و حداقل ارتباطی با یکی از آنها دارد. تفاوت بین اسم نشریه‌ای که می‌خواهد سیاه‌نمایی کند و نشریه‌ای که می‌خواهد امید دهد، باید قابل تشخیص باشد.

۲. لوگو باید خوانا و تقریبا ثابت باشد

چه شکلی بودن نام نشریه، لوگوی آن است. لوگو با فونت متفاوت است. لوگو، نشان نشریه است. نام نشریه + طراحی می‌شود لوگو. لوگو باید خوانا باشد. هر چه ناخواناتر، بدتر! ملاحظات نام نشریه در مورد لوگو هم هست. لوگو ثابت است و به ندرت تغییر می‌کند. البته می‌توان در لوگو، چند چیز را ثابت یا متغیر تعریف کرد. به هر حال، در کنار لوگو، بازه زمانی انتشار(روزنامه، هفته‌نامه، ...)، نوع نشریه (سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و ...)، سال انتشار، شماره پیاپی، زمان انتشار، تعداد صفحات و قیمت جای مشخص و معمولا ثابتی خواهند داشت.

٣. به عوامل موثر بر قطع صفحات توجه کنید

 عوامل موثر بر قطع و اندازه صفحات نشریه متعددند. قطع A4 یا A3 متناسب با اندازه دستگاه کپی، رایج‌ترین قطع نشریات دانشجویی است. علاوه‌بر مسائل مالی و امکانات، توجه به علایق و سلیقه مخاطبان هم در قطع نشریه مهم است. شرایط فرهنگی و اجتماعی عامل موثر دیگر در قطع صفحات است. قرار است نشریه در کجا خوانده شود؟ حتی در حال راه رفتن؟ پس باید سراغ قطعه‌ای کوچک‌تر رفت. اهل خلاقیت هستید و دنبال قطع نامتعارف هستید؟ شاید هم می‌خواهید یادآور نشریه تعطیل‌شده قبلی خود باشید و در همان قطع منتشر شوید! بازه زمانی، حجم مطالب و توان تولید هم ممکن است بر قطع نشریه اثر بگذارد.

۴. طرح صفحات را متناسب با توالی انتشار در نظر بگیرید

دو طرح صفحه اصلی نشریات عبارتند از روزنامه‌ای و مجله‌ای. روزنامه‌ها معمولا در طرح روزنامه‌ای و هفته‌نامه‌ها و... بیشتر در طرح مجله‌ای منتشر می‌شوند. منظور از طرح مجله‌ای، برخورداری از جلد، صفحه فهرست و شناسنامه و سپس مطالب است. در طرح روزنامه‌ای هم نیم‌صفحه اول با تیترهای اصلی و بخشی از مطالب مهم شروع می‌شود. در طرح مجله‌ای باید طرح روی جلدهای قوی داشت. مجلات بعضا به جای طراحی از عکس استفاده می‌کنند.

۵. اصول ستون‌بندی را رعایت کنید

دو نکته مهم در ستون‌بندی وجود دارد؛ الف) تعدد ستون: یعنی هر صفحه باید دو یا چند ستون داشته باشد. بعضا کتاب‌ها هم چندستونه کار می‌شوند. فرمول‌هایی برای محاسبه تعداد ستون روزنامه‌ها و مجلات وجود دارد که لازم نیست جدی گرفته شود! علاوه‌بر عرض نشریه، اندازه و نوع فونت هم تاثیرگذار است. معمولا فونت روزنامه‌ها ۹، فونت مجلات ۱۰ و فونت کتاب‌ها ۱۲ است. به همین دلیل، عرض یک ستون روزنامه کمتر از عرض مجله و کتاب است. نکته اصلی آن است که مطالب نشریه باید خوانا باشد. اندازه قلم متن عادی باید ریز باشد و تو ذوق نزند. اندازه عرض ستون هم متناسب با اندازه قلم و تعداد ستون‌ها در اندازه‌ای بین ۳۵ تا ۷۰ میلی‌متر تعیین شود. فراموش نکنیم ستون‌بندی می‌کنیم تا مخاطب بتواند با دست یا چشم، خط ببرد و خطی را جا نگذارد یا دوباره‌خوانی نکند. هرچه عرض ستون بیشتر باشد، احتمال اشتباه در خط بردن بیشتر است. تعدد ستون از نظر گرافیکی چشم‌نوازتر هم هست. ب) تنوع ستون؛ عرض ستون بعضی مطالب برای اهمیت بیشترشان(مثل سرمقاله، مقدمه پرونده و ...) یا تفاوت محتوا و قالب‌شان می‌تواند متفاوت باشد. تنوع ستون نباید به وحدت نشریه آسیب بزند. عرض ستون همه مطالب عادی در همه شماره‌ها باید یکسان باشد. همین‌طور نوع قلم، اندازه و قالب‌بندی آن.

۶. به ظرایف عنوان‌بندی و تیترها دقت کنید

البته نکات سوتیتر هفته‌های گذشته مطرح شد اما باید یادآور شد که دو نوع تیتر وجود دارد؛ خبری و تفسیری. تیتر تفسیری برای مصاحبه‌ها، مقالات، داستان‌ها و کلا توصیفی- تحلیلی‌ها کاربرد دارد. در اینجا به تیتر خبری می‌پردازیم که به مهم‌ترین پاسخ سوال‌های عناصر خبری(چه، چرا، چگونه، چه کسی، کی، کجا) می‌پردازد. تیتر خبری معمولا از تیتر اصلی(درشت) و روتیتر(برای تکمیل نواقص تیتر اصلی و حفظ جذابیت) یا زیرتیتر(معمولا تیتر اصلی بدون زیرتیتر کامل است) تشکیل شده است. فراموش نکنید که انتهای تیترها نقطه قرار نمی‌گیرد. علاوه‌بر بزرگ‌نویسی تیترها، به‌ویژه تیتر اصلی(برای تیترهای خبری) و تیتر فانتزی(برای تیترهای تفسیری)، باید همیشه اطراف تیترها فضای خالی به اندازه کافی داشت. ارتباط تیتر با مطلب از لحاظ طراحی باید حفظ شود. مثلا تیتر دو ستون مطلب باید بالای هر دو ستون را بپوشاند. بدترین حالت آن است که تیتر فقط بالای ستون سمت چپ باشد! در مطالب چندصفحه‌ای، صفحه اول هر مطلب، صفحه تیتر خوانده می‌شود. صفحه تیتر، معمولا طراحی گرافیکی بیشتری دارد و صفحه دوم آن مطلب، ساده(تخت) کار می‌شود. طراحان با طراحی اتود(نمونه اولیه) از دو صفحه عادی مجله، باید تصمیم خود را درباره قالب کلی طراحی صفحات داخلی(اندازه و نوع قلم تیترها، قالب سوتیترها، اندازه و نوع قلم متن عادی، چند ستونه بودن و...) بگیرند و همان ساختار ثابت را در تمام صفحات داخلی و شماره‌های بعد ادامه دهند. نکته مهم دیگر، قرار دادن ناحیه خالی در بالای صفحات است. مطالب(عکس و متن) باید از پایین تراز و پر شوند.

7. پرونده‌داران بخوانند!

در نشریه‌ای که رویکرد پرونده‌ای دارد، هر شماره از نشریه، از چند پرونده(فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، تاریخ و...) تشکیل شده است. پرونده یعنی تنوعی از مطالب (یادداشت، مصاحبه، گزارش و...) حول یک موضوع در قالب یک سرویس. صفحه ابتدای پرونده‌ها کاور نام دارد. این صفحه همیشه در سمت چپ است. در اهمیت صفحه چپ همین بس که در موقع مطالعه و ورق زدن، اولین نگاه به این سمت است. شروع پرونده‌ها در سمت چپ، به معنای استقلال و ویژه بودن آنها هم هست. مخاطب احساس می‌کند که مجله‌ای در مجله قرار گرفته است و این چند صفحه را می‌شود جدا کرد. در کنار دبیران و تحریریه سرویس‌ها، نیاز به یک تیم فنی و اجرایی خوب متشکل از عکاس، مدیر هنری، مدیر داخلی، امور اجرایی و مالی هم هست تا سازمان مجله شکل بگیرد.