یک کلمه، حاکمیت قانون!

مهدی سلیمانی، فعال حوزه کتاب: نهادهای مختلفی در حوزه کتاب فعال هستند که در بین آنها معاونت فرهنگی وزارت ارشاد را می‌توان اصلی‌ترین دستگاه متولی کتاب در کشور دانست. تیم جدید در وزارت ارشاد و معاونت فرهنگی آن، درحالی کار را تحویل می‌گیرند که شاید به جرات بتوان گفت در بدترین دوران صنعت نشر در طول تاریخ بعد از انقلاب قرار داریم. مدیریت ضعیف و ناکارآمدی که سال‌ها مدیریت فرهنگی کشور را در اختیار داشت در کنار افزایش قیمت ارز و به‌تبع آن افزایش قیمت کاغذ و زینک و درنهایت شیوع ویروس کرونا، صنعت نشر کشور را در معرض ورشکستی کامل قرار داد. احیای این صنعت راهبردی و استراتژیک، اراده جدی و دستانی توانمند نیاز دارد که بتواند ده‌ها مشکل و بحران را حل‌وفصل کند. اگر بخواهیم توقعات‌مان از معاونت فرهنگی وزارت ارشاد را در یک جمله بگوییم باید بگوییم: حاکمیت قانون و اجرای وظایف معاونت فرهنگی وزارت ارشاد. این مهم‌ترین مطالبه‌ای‌ است که باید از معاونت فرهنگی ارشاد داشت و توقع کرد که وظایف مصوب و قانونی خود را با قاطعیت و جدیت دنبال کند. با این حال چند موضوع مهم و دارای اولیت را به‌طور اجمالی بیان می‌کنم.

کاغذ

مرهم نهادن روی زخم کهنه گرانی کاغذ یکی از مهم‌ترین کارهایی است که باید در اولویت معاونت فرهنگی وزارت ارشاد قرار بگیرد. موضوعی که رهبر انقلاب نیز بارها و بارها بر آن تاکید کردند و شاید نیاز باشد تا با همکاری فراوزارتی و طرح بحث در هیات دولت، با خودکفایی در تولید این کالای استراتژیک برای همیشه مشکل آن حل شود.

  توجه به حفظ حقوق مالکیت فکری

یکی از موضوعات مهمی که پرداختن به آن ضروری به‌نظر می‌رسد اصلاح و ایجاد سازوکار اجرای دقیق قوانین داخلی در حوزه مالکیت فکری است. این موضوع علاوه‌بر حمایت از نویسندگان و مولفان داخلی می‌تواند سازوکاری مناسب برای جلوگیری از ترجمه افسارگسیخته کتاب در حوزه کودک نیز باشد که بی‌توجهی به آن صدمات جدی و جبران‌نشدنی در تربیت و سبک زندگی نسل جدید را به همراه خواهد داشت.

   تعیین‌تکلیف معافیت‌های مالیاتی حوزه‌های مختلف صنعت نشر

معافیت‌های مالیاتی یکی از موضوعاتی است که دردسرهای بسیاری را برای فعالان حوزه نشر به‌وجود آروده است و علی‌رغم تصویب معافیت مالیاتی فعالان حوزه نشر کماکان ابهامات و خلأهایی وجود دارد که درنهایت به ضرر ناشران و کتابفروشان تمام می‌شود و آنان را از این حمایت‌ها بی‌نصیب می‌کند. به‌نظر می‌رسد با تعامل وزارت ارشاد و نهادهای متولی در مدیریت اقتصاد کشور می‌تواند این موضوع را به سرانجامی که به نفع فرهنگ کشور باشد به پایان برساند.

   تدوین سند راهبردی تولید محتوا در حوزه‌های مختلف

برنامه‌ریزی در جهت تولید، توسعه، ترویج، نشر و حمایت از آثار مکتوب، یکی از وظایف مهم معاونت فرهنگی وزارت ارشاد است که جز با تدوین سند تولید محتوایی محقق نخواهد شد. در واقع وزارت ارشاد با تعیین و اعلام اولویت‌های محتوایی خود و سوق‌ دادن حمایت‌ها، جوایز و... به سمت آن می‌تواند از ظرفیت‌های ناشران و نویسندگان کشور در جهت اهداف خود استفاده کند.

حضور فعال و غیرنمایشی در نمایشگاه‌های بین‌المللی

دیپلماسی فرهنگی یکی از موضوعات مغفول مانده در وزارت ارشاد است که بیش از هر موضوع دیگری به یک موضوع نمایشی تبدیل شده است. به جرات می‌توان ادعا کرد که حضور ایران در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب، در سال‌های اخیر جز نمایش و هدررفت سرمایه حاصل دیگری نداشته است! سند این ادعا تعداد عناوین ترجمه شده به زبان‌های دیگر و تعداد فروش حق رایت در طول این سال‌هاست.

   تدوین سند راهبردی رسیدن به وضعیت نمایشگاه مطلوب

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که همه ساله برگزار می‌شود، زنجیره نشر کشور را با اختلال مواجه می‌کند و باعث می‌شود تا کتابفروشی‌ها و شبکه‌های توزیع به مرور ضعیف‌تر شوند. هر چند وزارت ارشاد برگزاری این نمایشگاه را نوعی حمایت از ناشران قلمداد می‌کند اما درواقع با به‌هم زدن چرخه نشر علاوه‌بر کتابفروش، ناشر را نیز در میان‌مدت و بلندمدت تضعیف می‌کند.  برنامه‌ریزی برای احصا و ساماندهی مشاغل مرتبط با حوزه نشر و حفظ امنیت شغلی و برخورداری از رفاه و جایگاه اجتماعی، شکستن انحصار و توجه به ظرفیت‌های فرهنگی انقلابی، ساماندهی زنجیره نشر، ایجاد یک مرکز و سازوکار آموزشی برای ناشران، توسعه و تقویت شبکه‌های توزیع کتاب، نوسازی و روزآمدکردن قوانین نشر، بهینه‌سازی و شفاف‌سازی تخصیص یارانه‌ها، ایجاد سازوکار ‌انگیزشی برای تولید آثار فاخر و ارزشی و... نیز ازجمله فعالیت‌هایی است که توجه ویژه معاونت فرهنگی وزارت ارشاد را می‌طلبد. انتصاب یک فعال حوزه نشر و آشنا به مسائل حوزه کتاب به‌عنوان معاون فرهنگی قدم اول وزارت ارشاد برای تحقق مطالبات مطرح شده بود که امیدواریم در ادامه نیز منجر به حل معضلات و شکوفایی کتاب و فرهنگ کتابخوانی در کشور شود.