معین رضیئی، روزنامه‌نگار: سیدابراهیم رئیسی، رئیس سیزدهمین دولت جمهوری اسلامی ایران روز سه‌شنبه به وقت محلی، در اجلاس سران هفتادوششمین مجمع عمومی سازمان‌ملل متحد به‌صورت مجازی سخنرانی خواهد کرد. با هدف بررسی اولویت‌های حال‌حاضر دولت سیزدهم برای تدوین نخستین سخنرانی رئیسی در مجمع عمومی سازمان‌ملل، گفت‌و‌گویی با روح‌الله مدبر، کارشناس مسائل بین‌الملل داشته‌ایم که متن این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

با توجه به اینکه این نشست، نخستین حضور رئیس‌جمهور دولت سیزدهم در مجمع عمومی سازمان‌ملل متحد محسوب می‌شود. به‌نظر شما، سخنرانی رئیسی در این نشست باید چه مطالبی را دربر بگیرد و چه اولویت‌هایی در آن در نظر گرفته شود؟

پیش از اینکه بحث سخنرانی رئیس‌جمهور طرح شود، لازم است به این نکته اشاره شود که امیرعبداللهیان قرار است مجموعا بیش از 40ملاقات دوجانبه و چندجانبه با طرف‌های مختلف خارجی داشته باشند. این فرصت مناسبی برای وزیر امور خارجه ماست تا سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را که برمبنای اصول دیپلماسی متوازن بنا شده و متمرکز بر عزت، حکمت و مصلحت است، برای طرف‌های خارجی تبیین کند. پیش از آن، ضروری است رئیس‌جمهور در نطقی که پیش‌رو خواهند داشت، بحث تروریسم اقتصادی را مطرح کنند که توسط دولت آمریکا از دوره ترامپ علیه جمهوری اسلامی ایران شروع شده و هنوز متوقف نشده است. به هر حال ما اشکالات فراوانی به برجام داریم، تعهدات الزام‌آوری که بدون توجه به موارد حقوقی، توسط تیم مذاکره‌کننده قبلی در برجام گنجانده شد. خصوصا مواد 36 و 37 از اشکالات اساسی‌ای بود که باعث شد طرف آمریکایی از آن سوءاستفاده کند. برجام که تصویب شد آمریکایی‌ها بعد از مدتی به‌راحتی از آن خارج شدند و به هیچ تعهدی عمل نکردند. در مذاکرات اخیر نیز قصد نداشتند درباره اجرای تعهدات‌شان، تضمینی به جمهوری اسلامی بدهند. ضروری است رئیس‌جمهور کشورمان از تریبون رسمی مجمع عمومی سازمان‌ملل به‌صورت قاطع، اقدامات آمریکا به‌خصوص اقدامات مخربش در حوزه نقض حقوق داخلی ایران، حوزه تروریسم اقتصادی و تحریم‌های غیرقانونی را اعلام و افشا کند. مساله ضروری بعدی که بهتر است رئیس‌جمهور به آن بپردازد، بحث دیپلماسی متوازن است. به هر حال هم‌پیمانان ما طی هشت‌سال گذشته به‌جهت سیاست‌های خارجی غربگرای رئیس دولت سابق، هنوز از خط‌مشی قطعی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران به‌درستی مطلع نیستند. خصوصا برخی از متحدانی که ما در حوزه کشورهای آفریقایی، کشورهای آمریکای‌لاتین، کشورهای حوزه آسیای‌مرکزی و حوزه آسیای پاسیفیک داریم، باید سیاست‌های خارجی شفاف جمهوری اسلامی ایران را بدانند. مساله بعد، بحث تحریم‌هاست. جمهوری اسلامی باید طرح ائتلاف ضدتحریم را در سخنرانی مجمع عمومی سازمان‌ملل متحد طرح کند. چین و روسیه درحال حرکت به‌سمت تشکیل یک ائتلاف ضدتحریم هستند. با توجه به محدودیت‌هایی که آمریکا علیه روسیه و چین اعمال کرده، باید با سران چین و روسیه به یک گفتمان مشترک در حوزه مقابله با تحریم‌ها برسیم. اتفاقا اجلاس شانگهای نیز فرصت خوبی بود که در آن می‌توانستیم به این موضوع بپردازیم. این حوزه، ظرفیت‌های زیادی دارد و تقریبا در 6ماه گذشته بین وزرای امور خارجه روسیه و چین در این حوزه، توافقاتی صورت گرفته است. ضرورت دارد حضور ما در این بخش، عملیاتی‌تر از گذشته شود. طرح اتحاد ضدتحریم باید در مجمع عمومی سازمان‌ملل متحد طرح شود. لازم است رئیس‌جمهور در حوزه ممانعت آمریکایی‌ها از ورود دارو و برخی اقلام پزشکی به خاک جمهوری اسلامی ایران افشاگری‌های اساسی داشته باشد. البته بخشی از مشکلات موجود در فرآیند واردات دارو به تعلل‌های دولت سابق در این حوزه مربوط می‌شد. به‌طور کلی ناکارآمدی دولت سابق در حل برخی مسائل اقتصادی و گره زدن بخش عمده‌ای از مشکلات به تحریم از جانب مسئولان آن دولت، باعث شد طرف‌های غربی این برداشت را داشته باشند که ایران درمقابل تحریم، آسیب‌پذیر است. رویکرد رئیسی درباره نکاتی که در حوزه مسائل مربوط به تحریم‌ها مطرح می‌کند باید این باشد که ایران را در خنثی‌سازی تحریم‌ها، موفق معرفی کند. نکته قابل‌توجه این است که موفقیت‌های به دست آمده برای جمهوری اسلامی ایران، در شرایط تحریمی به‌وقوع پیوسته و ایران درنهایت با وجود تحریم‌ها و تروریسم اقتصادی آمریکا، موفقیت‌های زیادی داشته است. باید به این نکته مهم اشاره شود که تحریم‌ها با اصول اولیه منشور ملل متحد که به استقلال و آزادی کشورها اشاره دارد، در تعارض است. اقدامات مخرب آمریکا در حوزه‌های مختلف، دقیقا مغایر منشور ملل متحد است. در ادامه، ضروری است از آن تریبون به روند افول آمریکا هم اشاره‌ای بشود. باید اینکه جهان دارد به سمت موازنه شرقی حرکت می‌کند مطرح شود. مطرح‌شدن همه این مسائل و نکات به‌طور کلی برای ایران مثبت است، چون تابلویی از دیپلماسی و سیاست خارجی نوین جمهوری اسلامی ایران در انظار عمومی را نمایش می‌دهد و باعث می‌شود نقاط‌ضعف ما در تعاملات با برخی متحدان‌مان در این سال‌ها رفع شود.

در یک‌سال گذشته دو اتفاق مهم در مرزهای شرقی ایران رخ داده است. یک، خروج تمامی نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان بعد از دو دهه اشغالگری و دوم، قدرت گرفتن و به حکومت رسیدن مجدد طالبان در این کشور. موضع ایران در مجمع عمومی سازمان‌ملل دراین‌باره باید به چه صورت باشد؟

قبل از اینکه به این نکته بپردازیم، باید به اهمیت بالای نقش جمهوری اسلامی ایران در ایجاد صلح و ثبات در منطقه و نظام بین‌الملل اشاره کنیم. رویکرد ایران در این زمینه کاملا مناسب است. بعد از حرکت ناوگروه اطلس جمهوری اسلامی ایران و اقیانوس‌پیمایی موفق ناوگروه ایران، نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران در نظام بین‌الملل، به‌عنوان یک نیروی دریایی راهبردی شناخته شده است. بر این اساس و طبق کنوانسیون حقوق دریاها، ما می‌توانیم در حوزه امنیت دریایی هم حضور فعالانه‌ای داشته باشیم. این برگ‌برنده هم‌اکنون دراختیار ما است. اشاره رئیسی به این موضوع می‌تواند جایگاه ایران در عرصه بین‌المللی در زمینه‌های نظامی و توانش در برقراری ثبات در منطقه و جهان را نشان دهد. مواضع ما در مباحث مربوط به مرزهای شرقی کشور و مسائل پیش‌آمده اخیر در افغانستان، همان مواضع رهبری است. ایشان اشاره کردند که ما معتقد به‌نظر مردم افغانستان هستیم. باید شرایطی پیش بیاید که نظر مردم افغانستان در سرنوشت این کشور اعمال شود. ایران باید به این نکته مهم اشاره کند که حضور نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان بوده که باعث‌شده شرایط حال‌حاضر این کشور این‌گونه باشد.

در ادامه به این اشاره شود که حضور چندین‌ساله آمریکا در افغانستان و منطقه، جز ناامنی حاصلی نداشته است و اتفاقا امنیت افغانستان باید توسط مردم این کشور و با مساعدت همسایگانش خصوصا همسایگان راهبردی‌ای همچون جمهوری اسلامی ایران تامین شود. جمهوری اسلامی هم در این بیش از 20سالی که افغانستان شاهد جنگ و بی‌ثباتی بوده، همواره پناهگاه و ملجأ آوارگان افغانستانی بوده است. اشاره به این نکات، از این حیث مهم است که اشاره به عمق نفوذ فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در منطقه دارد. به‌طور کلی، مهم‌ترین عامل ایجاد ناامنی، چه در افغانستان چه در عراق و چه در سوریه، حضور نیروهای بیگانه به رهبری آمریکاست. درنهایت، برقراری ثبات در افغانستان با مساعدت کشورهای دوست افغانستان از طریق پیگیری گفت‌وگوهای بین‌الافغانی و میانجی‌گری جمهوری اسلامی ایران صورت خواهد گرفت.