عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران:
زهرا رمضانیزهرا رمضانی، روزنامه‌نگار: سعید حسن‌زاده، عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با تاکید بر اینکه گاهی ازلحاظ بروکراتیک و گاهی ازمنظر میدانی به مساله تحول در دانشگاه‌ها نگاه می‌کنیم، گفت: «متاسفانه هنوز در حوزه بروکراتیک این مساله محقق نشده و نهاد متولی تحول دانشگاه که همان وزارت علوم است، به‌شدت در این حوزه عقب افتاده است. با این‌حال در واقعیت میدانی، ما گونه‌های متفاوتی از علم‌ورزی و به‌خدمت گرفتن دانش را در حل مسائل می‌بینیم، تاجایی‌که در کشورهای منطقه هم تنها چند کشور محدود مانند هند و ترکیه به این مرحله رسیده‌اند.
برخی اساتید و مدیران از عدم تحول در دانشگاه‌ها منتفع می‌شوند
او با اشاره به دلایل عقب ماندن وزارت علوم از تحولات دانشگاهی ادامه داد: «بعضا صنف اساتید و مسئولان این وزارتخانه از عدم تحول در دانشگاه‌ها منتفع می‌شوند و به همین دلیل نمی‌توان چندان انتظار داشت که این مساله از وزارتخانه آغاز شود. منافع زیاد افراد باعث می‌شود ما نتوانیم در فضای بروکراتیک شاهد تغییر نظام کهنه و سنتی موجود در دانشگاه‌ها باشیم.» عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران اظهار داشت: «راه‌اندازی برخی شرکت‌ها در اطراف دانشگاه‌ها درعمل ربطی به خود دانشگاه ندارد و مولفه‌هایی مانند صندوق نوآوری و شکوفایی و معاونت علمی ریاست‌جمهوری باعث تحقق این مساله شده، درحالی‌که قلب دانشگاه با چنین روندی در تعارض است. ما دانشجویان زیادی را می‌بینیم که به هر دلیل از دانشگاه دور شده و سیستم موجود دانشگاهی آنها را نپذیرفته و حالا اقدام به راه‌اندازی شرکت کرده و اتفاقا با کارآفرینی توانسته‌اند به درآمدهای مالی خوبی هم برسند.»
حسن‌زاده با بیان اینکه همان دانشجویی که دانشگاه به او به هر دلیلی مهر می‌زند بدین معنی که خیلی کارآیی ندارد، نظام واقعی بازار آن را با آغوش باز می‌پذیرد، بیان داشت: «نظام‌های دانشگاهی را می‌توان در عرصه آموزشی، تربیتی، پژوهشی، ارزشیابی و... تقسیم‌بندی کرد که برخی دانشجویان در هیچ‌کدام از آنها موفق نیستند، اما در بازار به‌خوبی عمل می‌کنند. مشکل اینجاست که هیچ‌کدام از نظام‌های دانشگاهی ما هنوز دچار تغییر نشده‌اند.»
او درباره راهکارهای رسیدن به تحول در نظام دانشگاهی کشور تصریح کرد: «ما شاهد روی کار آمدن شخصی به‌عنوان وزیر هستیم که باز توسط همین سیستم ارزشیابی شده و قطعا چنین انتخاب‌هایی این خطر را درپیش دارد که باز وزارت علوم و در کل دانشگاه‌ها در همان مسیر سنتی و غلط گذشته به‌پیش برود و این یعنی عدم تحول خاص. هرچند می‌توان انتظار داشت او در حوزه‌هایی مانند تولید مقالات یک پویایی ایجاد کند، اما نظام‌های دانشگاهی ما تغییر نخواهد کرد، مگر اینکه وزیر به روندهای سنتی قبلی پایبند نباشد و آنها را کنار بگذارد؛ هرچند بعید می‌دانم وزیر و در یک کلام وزارتخانه محافظه‌کار بخواهد در این زمینه ورود کند.»
وزارت علوم باید روند صدور مدرک را از نظام دانشگاهی مستقل کند
عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران گفت: «طبیعتا تحول خود دارای نشانه‌هایی است، به‌طور مثال یکی از گلوگاه‌های کلیدی تحول در آموزش‌عالی این است که بگوییم بابت مدرک‌های مختلف، چه ارزیابی‌ای خواهیم داشت. یعنی اگر بگوییم هرکسی که بتواند در ارزیابی قبول شود، فارغ از اینکه چند سال دارد و اصلا وارد دانشگاه شده است یا خیر، به او گواهی معتبر تعلق می‌گیرد که بتواند به فعالیت بپردازد؛ می‌توانیم بگوییم ما دچار تحول در دانشگاه‌ها شده‌ایم. به‌عبارت دیگر همان اتفاقی که امروز در عرصه آموزش زبان شاهد آن هستیم و موسسات مختلفی می‌توانند افراد را ارزیابی کنند؛ باید چنین سیستمی را هم در نظام دانشگاهی داشته باشیم.»
حسن‌زاده با تاکید بر اینکه اولین گام این است که وزارت علوم صدور مدرک را از نظام دانشگاهی‌اش مستقل کند، اظهار داشت: «بعد از آن باید شاهد آزادسازی مجموعه‌هایی باشیم که بتوانند آموزش‌های مختلف را ارائه کنند. یعنی دیگر نیاز نیست افراد حتما ازطریق قبولی در کنکور بتوانند آموزش‌های مختلف را ببینند. البته در واقعیت بعید است این اتفاق محقق شود. نگاه کنید امروز دانش‌آموزان از کلاس هفتم تا سن 27 و بعضا 30 سالگی درحال یادگیری تخصصی هستند، اما درعمل بخش اعظمی از آنها نه‌تنها در زندگی‌شان به درد نمی‌خورد، بلکه حتی وقتی از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شوند هم نمی‌توانند از آنها در بازار کار استفاده کنند، یعنی آنچه درعمل اتفاق می‌افتد این است که تنها وقت افراد را در بازه زمانی 10 تا 15 ساله برای کار بیهوده می‌گیریم، بلکه آنها کارآیی لازم را هم برای ورود به بازار کار ندارند.»
بخش زیادی از داوطلبان حاضر به ورود به دانشگاه‌ها نیستند
او ادامه داد: «وزارت علوم باید روندی را ایجاد کند که اگر فردی به‌طور مثال می‌تواند در حوزه پهپادی فعالیت کند، دیگر نیازی به ورود به دانشگاه نداشته باشد و قطعا با این کار تحول عظیمی در کشور ایجاد می‌شود. نگاه کنید ما حدود 14 میلیون دانش‌آموز در کشور داریم که هرکدام می‌توانند بنا به استعداد خود وارد فضای تخصصی شوند، اما با ارائه آموزش‌های تخصصی به آنها و تداوم آن در دانشگاه عملا عمر آنها را هدر می‌دهیم. درحالی‌که ما به‌راحتی می‌توانیم در کشور بزرگ‌ترین شرکت‌ها مانند گوگل و مایکروسافت را هم ایجاد کنیم، اما تنها به‌خاطر روند اشتباه آموزشی، نه‌تنها عمر افراد بلکه انرژی و استعداد آنها را هم از بین می‌بریم، نتیجه‌اش این می‌شود که می‌بینیم حتی امروز بخش زیادی از داوطلبان حاضر به ورود به دانشگاه‌ها نیستند.»
اگر وزارت علوم با شرایط روز هماهنگ نشود، حیاتش به خطر می‌افتد
عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران افزود: «اگر وزارت علوم اعلام کرد به‌عنوان متولی آموزش‌های تخصصی، اقدام به ارزیابی خروجی‌ها و باز گذاشتن آموزش‌ها می‌کنم؛ قطعا شرایط متفاوت خواهد شد و در غیر این‌صورت باز شاهد تداوم همان روند اشتباه هستیم. متاسفانه افراد زیادی را داریم که حتی در دو رشته دانشگاهی تحصیل کرده و تحصیلات آکادمیک را هم در مهم‌ترین دانشگاه‌های کشور پشت‌سر گذاشته‌اند، اما وقتی به گذشته برمی‌گردند، می‌بینند که عملا عمرشان هدر رفته است. واقعیت اینکه نباید گول راه‌اندازی شرکت‌ها در اطراف دانشگاه‌ها را خورد؛ چراکه هنوز نظام دانشگاهی ما تغییری نکرده، اما به‌خاطر تغییر نگاه نسل جوان، شاهد هستیم که بخش زیادی از جوانان اصراری به ورود به دانشگاه‌ها ندارند.»
حسن‌زاده خاطرنشان کرد: «اگر روندی که امروز در جامعه وجود دارد و عدم اقبال نسل جوان برای ورود به دانشگاه‌ها تداوم داشته باشد، درعمل دیگر وزارت علوم کارآیی خود را از دست می‌دهد. همان‌طور که می‌بینیم بعد از راه افتادن اسنپ، عملا تاکسیرانی به حاشیه رانده شد و حتی بخش زیادی از تاکسی‌ها خود به عضویت اسنپ درآمدند؛ باتوجه به این وضعیت احتمال تکرار این مساله برای وزارتخانه و سیستم اداره امروزی دانشگاه‌ها وجود نخواهد داشت؛ البته اگر مسئولان متوجه این مساله شده و شرایط را تغییر دهند، طبیعتا می‌توان امید داشت که در مرحله بعدی حیات دانشگاه‌ها می‌تواند اثرگذار باشد.»
مطالب پیشنهادی
