بازگشت آژانس به نقش پلیس بد

معین رضیئی، روزنامه نگار: جلسه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از دوشنبه هفته آینده در وین مقر دائمی آژانس برگزار خواهد شد. با توجه به مواضع چند روز گذشته سران کشورهای 5+1 ازجمله فرانسه و سخنان سه‌شنبه شب رافائل گروسی دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیرامون فعالیت هسته‌ای ایران پیش‌بینی می‌شود موضوع اصلی جلسه شورای حکام نیز راستی‌آزمایی اجرای تعهدات جمهوری اسلامی ایران ذیل قطعنامه 2231 شورای امنیت و اجرای سند برجام باشد.

شامگاه سه‌شنبه هفته گذشته گروسی با ارائه دو گزارش محرمانه مدعی شد فعالیت‌های نظارتی آژانس در ایران به‌شدت تضعیف شده است. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بخش دیگری از گزارش خود اظهار داشت حتی پس از دو سال، موضوعات پادمانی در ارتباط با چهار سایت در ایران که به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام نشده بود، حل نشده باقی‌مانده است. مطابق ادعای وال‌استریت ژورنال در این گزارش به میزان پیشرفت هسته‌ای ایران نیز ازجمله افزایش ذخایر اورانیوم 60 درصد غنی‌سازی شده به 10 کیلوگرم و افزایش ذخایر اورانیوم 20 درصد غنی‌سازی شده ایران به 84.3 کیلوگرم اشاره شده است.

اجرایی شدن قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران عامل تضعیف نظارت‌های آژانس بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران و افزایش پیشرفت هسته‌ای ایران در ماه‌های گذشته است.

آذر ماه سال 99پس از ترور دانشمند هسته‌ای شهید محسن فخری‌زاده مجلس شورای اسلامی در واکنش به این ترور قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» را تصویب کرد. مطابق این قانون دولت ملزم می‌شد در صورت عدم لغو تحریم‌ها از سوی آمریکا اجرای پروتکل الحاقی را متوقف کند، میزان غنی‌سازی را فراتر از تعهدات برجامی پیش ببرد و درنهایت نظارت‌های فراپادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران را لغو کند. براین اساس اسفندماه سال گذشته سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به یک توافق موقت و سه ماهه در زمینه بازرسی‌ها رسیدند که برمبنای این توافق قرار شد تا سه ماه دوربین‌های نظارتی آژانس در تاسیسات هسته‌ای ایران باقی بماند اما تصاویر ضبط شده توسط این دوربین‌ها برای آژانس فرستاده نشود. برمبنای این توافقنامه پس از سه ماه در صورت لغو تحریم‌های ایران بازرسان آژانس امکان دسترسی به تصاویر ضبط شده را خواهند داشت و در غیراین صورت کلیه فیلم‌های ضبط شده توسط دوربین‌ها به‌طور کامل پاک خواهد شد.

همزمان با پایان مهلت سه ماهه این توافق به دلیل حضور ایران در میز مذاکرات وین این توافق یک ماه دیگر تمدید شد به امید آنکه مذاکرات وین با هدف لغو تحریم‌های آمریکا و احیای برجام به نتیجه برسد اما با این وجود اراده‌ای جدی از سوی آمریکا و دیگر طرف‌های غربی حاضر در برجام به‌منظور لغو تحریم‌های ایران دیده نشد. تا این توافق موقت برای بار سوم تمدید نشده و بازرسی‌های فراپادمانی آژانس نیز به‌طور کامل متوقف شود.

بررسی اتفاقات چند ماه گذشته نشان می‌دهد رویکرد ایران در مذاکرات هسته‌ای و مواجهه‌اش با کشورهای 1+5 با وجود «قانون راهبردی لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» و روی کار آمدن دولت رئیسی تغییری جدی کرده است دولت رئیسی به دنبال نتیجه‌بخش بودن مذاکرات است و به همین دلیل با رویکردی فعالانه از تمامی ظرفیت‌های مثبت و مشروع مانند قانون راهبردی مجلس برای به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای استفاده می‌کند. طبیعی است در چنین شرایطی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سایر کشورهای غربی حاضر در برجام به دنبال ایجاد فشار بر ایران باشند تا رویکرد دولت سیزدهم در مذاکرات هسته‌ای پیش رو کمترین تغییر را نسبت به گذشته و دولت روحانی داشته باشد. سخنان سه‌شنبه شب گروسی نیز در این چارچوب قابل تعریف است. به همین منظور در ادامه این گزارش با دو تن از کارشناسان روابط بین‌الملل سیدرضا صدرالحسینی و فواد ایزدی به گفت‌وگو‌ نشستیم که در ادامه این گفت‌وگو‌ها را از نظر می‌گذرانید.

در همین رابطه مطالب زیر را بخوانید: