ندا اظهری، مترجم: دنیا هنوز هم با چالش ویروس کرونا دست به گریبان است و با تداوم واکسیناسیون امید می‌رود شمار مبتلایان و جان‌باختگان ناشی از این ویروس مهلک کاهش یابد. در شرایطی که بسیاری از مردم کشورهای توسعه‌یافته واکسینه شده بودند و انتظار می‌رفت این اتفاق رخ دهد، با پیدا شدن سروکله جهش جدیدی از ویروس کرونا، بار دیگر شمار مبتلایان رو به افزایش گذاشت و بسیاری از کشورهایی که استفاده اجباری از ماسک را لغو کرده بودند، دوباره دستورالعمل‌ها را اجرایی کردند تا بتوانند از شدت شیوع بیماری بکاهند. به نظر می‌رسد دنیا از دست این ویروس خلاصی ندارد و هر از گاهی با جهش جدیدی مواجه می‌شود که موج تازه‌ای از ابتلاها را به وجود می‌آورد. مجله nature همچنان بعد از گذشت بیش از یک سال‌ونیم از شیوع کرونا، همچنان به انتشار تازه‌ترین مقاله‌ها و اخبار کرونایی می‌پردازد تا این‌گونه بتواند به افزایش روند پژوهش‌ها و کمک به درک بهتر این بیماری و ویروس کمک کند.

سیستم ایمنی کودکان عملکرد بهتری دارد

ایمنی ذاتی ممکن است کلید این ماجرا باشد که چرا کودکان نسبت به بزرگسالان ایمنی بالاتری در برابر ویروس کرونا دارند. با مطالعاتی که طی مدت همه‌گیری کرونا در دنیا و برخی موسسات تحقیقاتی صورت‌گرفته، مشخص شد کودکان در ابتلا به کووید حفاظت بالایی دارند. داده‌های جمع‌آوری‌شده از مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌های آمریکا اعلام کرد افراد زیر 18 سال کمتر از 2 درصد بیماران بستری بیمارستان‌ها را به دلیل کرونا تشکیل می‌دهند، به‌طوری‌که درمجموع 3649 کودک بین مارس 2020 تا اواخر آگوست 2021 به این بیماری مبتلا شده‌اند. در این میان، برخی کودکان به‌شدت بیمار شده و بیش از 420 کودک هم در آمریکا بر اثر ابتلا به کووید- 19 جان خود را از دست داده‌اند. اما به‌طورکلی، بیشتر شدت بیماری در میان بزرگسالان مشاهده می‌شود. البته این امر، ویروس SARS-CoV-2 را تا حدی غیرطبیعی جلوه می‌دهد. در دیگر ویروس‌ها از آنفلوآنزا گرفته تا ویروس‌های تنفسی، کودکان و سالمندان بیشترین آسیب‌پذیری را دارند اما درمورد کرونا، این آسیب‌پذیری شامل حال کودکان نمی‌شود.  یکی از متخصصان بیماری‌های عفونی در دانشکده بهداشت عمومی بلومبرگ در موسسه جانز هاپکینز معتقد است یکی از ویژگی‌های ویروس کرونا این است که کودکان نسبت به دیگر گروه‌های سنی ایمنی بالاتری دارند. پیش از بروز عفونت یا تزریق واکسن، سیستم ایمنی بدن آنها مواجهه با عوامل بیماری‌زای مشابه را فراگرفته است. یافته‌های جدید نشان می‌دهد بدن کودکان به‌طور طبیعی و ذاتی در کنترل عفونت‌های ویروسی بهتر عمل می‌کنند.  برخی محققان، کودکان را کارخانه‌های تولید میکروب می‌دانند اما این بدان معنا نیست که سیستم ایمنی بدن آنها موثر نیست بلکه تجربه لازم برای مقابله با میکروب‌ها را ندارد. اما آنچه از تحقیقات برمی‌آید نشان می‌دهد دلیل اصلی ایمنی بیشتر کودکان در برابر کرونا در واکنش ذاتی سیستم ایمنی بدن آنها نهفته است که همان واکنش سریع بدن آنها در برابر عوامل بیماری‌زاست. به نظر می‌رسد کودکان واکنش ذاتی دارند که ارتقا یافته و آماده واکنش در برابر ویروس است. اما با ظهور ویروس دلتا در آمریکا، محققان اعلام کردند که ابتلای بیشتر کودکان به این جهش جدید، به دلیل سرعت انتقال بالای ویروس است و اینکه بسیاری از افراد بالغ با تزریق واکسن در برابر ویروس ایمنی پیدا کرده‌اند. در این میان، هیچ مدرک علمی مبنی‌بر این امر وجود ندارد که کودکان بیشتر در معرض ابتلا به ویروس دلتا هستند اما ویروس کرونا مانند تمام ویروس‌ها دائما درحال جهش بوده و در هر بار حمله به میزبان، بهتر از قبل عمل می‌کند و محققان اعلام کرده‌اند که سیستم ایمنی بدن کودکان در مواجهه با آنها بهتر عمل می‌کند.

نسل بعدی درمان‌ها در کانون توجه

کووید- 19 توسعه و رشد درمان‌های نسل بعدی را مانند واکسن‌های mRNA تسریع کرده که فعالیت و سرمایه‌گذاری در این زمینه را تقویت کرده است. در 12 ماه گذشته مرزهای تحقیق و توسعه علوم زیستی به شکل بی‌سابقه‌ای جابه‌جا شده است. موفقیت خارق‌العاده توسعه واکسن‌های کرونا ازجمله واکسن‌های mRNA درمان‌های نسل بعدی را در صدر قرار داده است. چشم‌انداز 4 ساله بازار درمان‌های سلولی، ژنتیکی و اسید نوکلئیکی در ژوئن 2020، حدود 38 میلیارد دلار تخمین زده شد. یک سال بعد، بدون احتساب واکسن کرونا، این چشم‌انداز 4 ساله به 41 میلیارد دلار افزایش یافت. درمان‌های نسل بعدی پیش از کووید- 19 اصلی‌ترین تولیدکنندگان، چه در پس‌زمینه نوآوری‌های علمی و چه در زمینه نتایج بالینی چشمگیر بودند. با وجود این، 12 تا 18 ماه گذشته برای ناظران صنعت، برهه دشواری بود. مقالاتی که در ژوئن سال گذشته منتشر شده، نشان می‌دهد که فضای درمانی نسل بعدی ممکن است نقش کلیدی در تعیین استراتژی خروج از همه‌گیری داشته باشد و حداقل در برخی از بازارها، این‌گونه بوده است.  ارزیابی پیش‌بینی‌های فروش داروسازان، بازار جهانی واکسن کووید- 19 را در سال 2021 چیزی بالغ بر 49 میلیارد دلار اعلام کرد به‌طوری که بیشتر بازار 46 میلیارد دلاری را واکسن‌های mRNA فایزر، بینوتک و مدرنا تشکیل می‌دادند. درواقع، موفقیت چشمگیر تلاش برای واکسن کرونا به‌گونه‌ای است که پیش‌بینی می‌شود واکسن فایزر و بیون‌تک پرفروش‌ترین محصول سال 2021 باشد. ارزیابی اجماع داروسازی همچنین کاهش سریع فروش را پس از افزایش برنامه‌های واکسیناسیون پیش‌بینی می‌کند. در خارج از بازار واکسن، در بازار دارو پیش‌بینی می‌شود که نسل بعدی بازار درمان‌های دارویی در سال 2026 به حدود 59 میلیارد دلار برسد. پیش‌بینی رشد این بازار بسیار بیشتر از نرخ رشد بازار داروست. در چشم‌انداز درمانی نسل بعد، سریع‌ترین رشد مربوط می‌شود به درمان‌های سلولی ازجمله رویکردهای بازسازی و به دنبال آن، ژن‌درمانی. ژن‌درمانی، بزرگ‌ترین بخش از نسل بعدی در سال 2026 با بازار 20 میلیارد دلاری است.

نخستین واکسن DNA کرونای هند در دنیا

واکسن ZyCoV-D که ساخت محققان هندی است، موجی از واکسن‌های DNA برای بیماری‌های مختلف به‌شمار می‌رود که پژوهشگران در سراسر جهان درحال آزمایش آن هستند. هندی‌ها نخستین واکسن کووید را تایید کرده‌اند که در ساخت آن از رشته‌های دایره‌ای‌شکل DNA برای ایجاد ایمنی سیستم بدن در برابر ویروس کرونا استفاده شده است. محققان درحال تست این واکسن در تمام دنیا هستند و این واکسن می‌تواند جای بسیاری دیگر از واکسن‌های DNA را بگیرد. واکسن ZyCoV-D که بدون تزریق به پوست وارد می‌شود، در آزمایش‌های بالینی در برابر کووید دارای علامت از 67 درصد ایمنی برخوردار بوده است. تزریق این واکسن بعد از تایید قرار است از اوایل همین ماه در هند آغاز شود. مدارک این واکسن مبین این مطلب است که واکسن‌های DNA هم در کنترل همه‌گیری کرونا نقش بسزایی را ایفا می‌کنند و این واکسن گام بسیار بزرگی برای مقابله جهانی با کووید- 19 به‌شمار می‌رود؛ چراکه نشان می‌دهد گروه دیگری از واکسن‌ها هم برای دفاع در برابر ویروس وجود دارد.  نزدیک به 12 واکسن علیه کووید در آزمایش‌های بالینی در سطح جهانی انجام شده است و حداقل تعدادی از واکسن‌ها هم در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارند. واکسن DNA برای بسیاری از بیماری‌های دیگر نیز درحال توسعه و آزمایش است. چنانچه واکسن‌های DNA در مهار این بیماری‌ها موفق عمل کنند، آینده واکسن‌سازی متحول خواهد شد؛ چراکه تولید آنها بسیار ساده‌تر از شیوه‌های دیگر است و روند تولید واکسن‌ها تسریع می‌شود.

آنتی‌بادی‌های سرکش؛ عامل اصلی مرگ‌ومیر در کرونا

به‌نظر می‌رسد اتوآنتی‌بادی‌ها تقریبا در یک‌پنجم مرگ‌ومیرهای ناشی از کووید-19 نقش دارند. درواقع این آنتی‌بادی‌ها با حمله اینترفرون‌های نوع یک، نقش کلیدی در مبارزه با عفونت ایفا می‌کنند. این آنتی‌بادی‌ها دربرابر عناصر دفاعی خود قرار می‌گیرند و محرک اصلی کرونای شدید و مرگ ناشی از آن در برخی افراد هستند. آنتی‌بادی‌های سرکش اتوآنتی‌بادی‌هایی هستند که در حجم پایین در افراد سالم و غیرآلوده هم وجود داشته و شیوع آنها با افزایش سن بالا می‌رود و این می‌تواند دلیلی بر این ادعا باشد که سالمندان بیشتر درمعرض ابتلا به کرونا قرار دارند. محققان دریافتند که حدود 10 درصد از افراد مبتلا به کووید-19 شدید از اتوآنتی‌بادی‌هایی برخوردار بوده‌اند که به اینترفرون‌های نوع یک حمله و آنها را مسدود می‌کنند. اینترفرون نوع یک مولکول‌های پروتئینی هستند که در خون وجود داشته و نقش حیاتی در مبارزه با عفونت‌های ویروسی ایفا می‌کنند. تحقیقات بین‌المللی روی تشخیص اتوآنتی‌بادی‌هایی متمرکزشده است که قادرند اینترفرون‌های بیشتری را خنثی کنند. محققان در این بررسی‌ها، 3595 بیمار را از 38 کشور موردمطالعه قراردادند که باید در آی‌سی‌یو بستری می‌شدند. درمجموع 13.6 درصد از این بیماران دارای اتوآنتی‌بادی بودند که از 9.6 درصد از افراد زیر 40 سال و بیش از 21درصد افراد بالای 80 سال دیده می‌شد. این اتوآنتی‌بادی‌ها در 18 درصد از افرادی که براثر ابتلا به کرونا جان خود را ازدست‌داده‌اند، مشاهده‌شده و در چهارنفر از هر هزار فرد سالم پیش از شیوع همه‌گیری دیده‌شده بود. محققان دریافتند افرادی با جهش‌های ژنتیکی که فعالیت اینترفرون نوع یک در آنها دچار اختلال شده، بیشتر از دیگران در معرض خطر مرگ ناشی از بیماری‌ها قرار دارند. اتوآنتی‌بادی‌ها در 1/1 درصد از افراد 70 تا 79 سال و در 3.4 درصد از افراد بالای 80 سال وجود دارند.

واکسن فایزر، نخستین واکسن با تاییدیه کامل

سازمان غذا و داروی آمریکا، واکسن فایزر را به‌عنوان نخستین واکسنی که توانسته تاییدیه کامل را دریافت کند، معرفی کرد که برای تزریق به افراد بالای 16سال در دنیا مدت‌هاست، مورداستفاده قرار می‌گیرد. البته ایمنی این واکسن به‌حدی است که در شرایط اضطراری قابل تزریق به نوجوانان 12 تا 15 سال نیز هست تا ایمنی لازم را برای مقابله با ویروس کرونا ایجاد کند. در شرایطی که دانشمندان به‌دنبال مقابله با همه‌گیری کرونا هستند، تایید کامل واکسن فایزر نقطه عطف به‌شمار می‌رود. درحالی‌که واکسن‌های دیگر تولیدشده هم سختگیری‌های سازمان غذا و داروی آمریکا را پشت‌سر گذاشته‌اند، استانداردهای علمی برای مجوز استفاده اورژانسی، به‌عنوان نخستین واکسن کرونا تاییدشده توسط سازمان غذا و دارو عموم مردم را مطمئن می‌کند که این واکسن از بالاترین استانداردهای ایمنی، اثربخشی و کیفیت ساخت موردنیاز FDA برای یک محصول تأییدشده برخوردار است. درحالی‌که میلیون‌ها نفر در دنیا واکسن‌های کرونا را تزریق کرده‌اند، تاییدیه تکمیلی سازمان غذا و دارو اطمینان از ایمنی این واکسن را افزایش می‌دهد و می‌تواند امیدوار بود با تزریق این واکسن بتوان تا حد زیادی از همه‌گیری کرونا جلوگیری کرد. واکسن فایزر از 11 دسامبر 2020 برای تزریق به افراد بالای 16 سال در آمریکا فراهم شد. واکسن‌های تاییدشده توسط FDA تحت فرآیند استاندارد سازمان برای بررسی کیفیت، ایمنی و اثربخشی محصولات پزشکی قرار می‌گیرند. برای همه واکسن‌ها، FDA داده‌ها و اطلاعات موجود در ارائه درخواست مجوز بیولوژیک توسط سازنده را ارزیابی می‌کند.