بیماری معنای دوباره زیستن

مهدی باقری، کارگردان: مجموعه زیستن سال قبل، پیش از آنکه جهان در سیاهی بیماری فرو رود، ساخته شد. ۱۳ بیماری و ۱۳ روایت از بیمار. در این مجموعه سه قسمت را کارگردانی کردم سه فیلم درباره سه بیماری ‌ام اس در اصفهان، دیابت در یزد و قلب در تهران. هر سه فیلم با رویکرد پدیدارشناسانه، تجربه زیسته بیمار را از لحاظ جسمانی، روانی و اجتماعی هدف گرفته بود. علاوه‌بر آن در هر سه فیلم جغرافیای بیماری، یعنی شهر‌های بیماران مورد نظر بود. شهرهایی که بنا بر شرایطی، آن بیماری‌ها شایع‌تر بودند. روایت هستی و زندگی فرد بیمار را در مرکز توجه قرار دادیم. انسانی که به‌واسطه تجربه ادراکی‌اش از بیماری در شهر محل زندگی‌اش تجسم می‌یابد. می‌توانستم رویکردی سوم شخص از بیماری را توسط پزشکان تعریف کنم و یا به‌دنبال آن باشم که جامعه به بیمار چگونه نگاه می‌کند؟ اما به‌دنبال روایتی اول شخص بودم تا بیمار «بدن زیسته» یا «بیولوژیک» خود را قبل و بعد از بیماری تعریف و مواجهه خود را با تغییرات اجتماعی و فرهنگی پس از بیماری روایت کند. می‌خواستم نشان دهم جغرافیای زندگی و یا همان شهر بیمار پس از آغاز بیماری چه تغییراتی می‌کند. مشخص کنم که بیمار چگونه با درمان، مرگ و یا آزادی و اختیار عمل خود رودررو می‌شود. و جسم که واسطه جهان بیرون و روح انسان است به‌واسطه بیماری، ارتباط کامل خود را با جهان بیرون از دست می‌دهد، چگونه خود را بازتعریف می‌کند؟ چه نیرویی ارتباط جسم و روح را دوباره بازسازی می‌کند؟ رویکرد پدیدارشناسانه اجازه روایت ناامیدی در امور اجتماعی را نمی‌دهد. در رویکرد پدیدارشناسانه به بیماری، انسان محکوم به قبول تقدیر خود نیست. وقتی بدانی و باور کنی دست به عمل می‌زنی و پرسش می‌کنی. در این رویکرد پاسخ پرسش‌های بیمار به خودش، منجر به تلاش او برای روایت زندگی‌اش می‌شود. روایت‌های اول شخص از بیماری همذا‌ت‌پنداری آگاهی‌بخش ایجاد می‌کند. روایت اول شخص و دست اول از بیماری، جامعه را با سوی دیگر جهان و تعامل جسم با جهان تازه آشنا می‌کند. به او نشان می‌دهد که بیماری، نگاهش را به جهانی که در آن زندگی می‌کند تغییر می‌دهد. تو می‌مانی و تفسیر دوباره زندگی.