قلب شهر، زیر دود خاکستری

کیانا تصدیق‌مقدم: مستندهای سلامت یکی از شاخه‌های مستندسازی است که توانسته در سال‌های اخیر و در جهان و ایران جایی برای خودش دست‌وپا کند؛ مستندهایی که با استناد به داده‌های علمی و تحقیقات گسترده می‌کوشند تا نسبت‌به بیماری‌های جسمی و روانی اطلاع‌رسانی کنند و تاثیرگذار باشند. در کشور ما و در چندسال اخیر نیز، بسیاری از مستندسازها سراغ این‌گونه مستند رفته‌اند و محصولات خوبی نیز ساخته و پخش کرده‌اند. یکی از این مستندها روزهای پایانی ساخت خود را می‌گذراند و برای پخش از تلویزیون آماده می‌شود.

مستند «زیستن» مجموعه مستندی است که در حوزه سلامت توسط محسن استادعلی و در ۱۳ قسمت تهیه شده است. ۹ نفر از مستندسازان مطرح، کارگردانی قسمت‌های مختلف این مجموعه را به‌عهده گرفته‌اند. مستند زیستن روزهای پایان تولید را پشت‌سر می‌گذارد و از شبکه مستند پخش می‌شود. این مجموعه با به‌نمایش گذاشتن بیماری‌های مختلف در عصر حاضر به بررسی، معرفی و نمایش وضعیت بیماران مختلف می‌پردازد. همچنین با ارائه راهکارهای مقابله با هر بیماری باعث ایجاد انگیزه جهت ادامه زندگی و جلوگیری از سرعت روبه‌رشد و آموزش نحوه مواجهه با بیماری برای بیماران فعلی می‌شود. مجموعه مستند زیستن به تهیه‌کنندگی محسن استادعلی از بهترین کارگردانان و مستندسازان کشور ساخته شده است. استادعلی با ساختن فیلم‌هایی چون «سکوت»، «جایی برای زندگی»، «عادت می‌کنیم» و «زنانگی»، موفق به دریافت جوایز متعددی ازجمله جایزه بهترین کارگردانی مستند از جشنواره فیلم فجر، جایزه بهترین مستند بلند از جشنواره سینما حقیقت و تندیس بهترین فیلم از جشن سینمای ایران شده ‌است. او همچنین در شهریور ۱۳۹۷ به‌عنوان ریاست انجمن کارگردانان سینمای مستند انتخاب شد. بنا به اظهارات سازندگان این مجموعه، هدف از ساخت این مستندها افزایش سطح آگاهی و اطلاعات عمومی مردم نسبت‌به بیماری‌های شایع است. قسمت‌های این مجموعه مستند عبارتند از: «خاکستری» مربوط به بیماری افسردگی به کارگردانی مصطفی شیری، «برف سپید، شب سیاه» مربوط به مشکلات تنفسی و ریه و «کمی با من برقص» بیماری‌های کلیوی هردو به کارگردانی مصطفی امامی، «پروانگی» بیماری ای‌بی به کارگردانی مسعود زارعیان، «خاله ملیح» بیماری پوکی استخوان به کارگردانی آرش اسحاقی، «کمی مرگ برای زندگی لازم است» سرطان معده به کارگردانی مختار نامدار، «همگام» سرطان پروستات به کارگردانی محسن سخا، «قلب شهر من» سکته قلبی، «ناگهان ذهنم ایستاد» بیماری ام‌اس،«زخم قند» درباره دیابت هرسه به کارگردانی مهدی باقری، «سنگینی» بیماری اضافه‌وزن، «فراموشی» آلزایمر به کارگردانی هادی معصوم‌دوست و «همه در یک کشتی نشسته‌ایم» بیماری ایدز به کارگردانی مهدی اسدی.

به همین بهانه با محسن استادعلی، تهیه‌کننده این مجموعه درباره روند ساخت و دلیل انتخاب این موضوع هم‌صحبت شدیم.

استادعلی در پاسخ به سوال «فرهیختگان» در رابطه با زمان پخش این مجموعه گفت: «زمان حدودی پخش بستگی به تصمیم‌گیری شبکه خواهد داشت، ولی درتلاشیم برای فصل پاییز این مجموعه آماده شود. این مستند شامل ۱۳ قسمت ۵۰ دقیقه‌ای است که بیش از نیمی از قسمت‌های این‌پروژه خارج ‌از تهران ضبط شده که به دو بخش تقسیم می‌شود‌؛ ‌بخش اول معرفی بیماری و بخش دوم، زندگی بیماران.» وی با اشاره به دلایل ساخت این مجموعه مستند، بیان کرد: «در نیم‌قرن اخیر بیماری‌هایی که با شرایط زیست مدرن عجین شده، شیوع بیشتری پیدا کرده و به‌نوعی باتوجه به زیست امروزی و تغییر شیوه‌های زندگی، این امر جزء لاینفک آن است. برای مثال: سکته قلبی، دیابت ، ام‌اس، انواع سرطان‌ها یا بیماری‌های خاص‌تر مثل ای‌بی که به ژنتیک وابسته است، از این دسته به حساب می‌آیند.»

وی ضمن توضیح بخش‌های مختلف این مجموعه گفت: «در بخش اول هر ‌قسمت از این مجموعه به بررسی و معرفی بیماری‌های شایع، علائم و شرایط جلوگیری از آن پرداخته و در بخش دوم مقطعی از زندگی بیماران را خواهیم دید که در ادامه مسیر درمان یا بهبود پیدا می‌کنند یا متاسفانه از میان ما می‌روند.»

این کارگردان جوان درباره تاثیر کرونا بر ساخت این مجموعه افزود: «متاسفانه به‌دلیل شیوع بیماری کرونا روند تولید این مجموعه به تعویق افتاد و قسمت‌های انتهایی با دشواری به تولید رسید. ساخت این مستند یک سال قبل از شروع کرونا آغاز شده و همچنان ادامه دارد. درواقع مدت زمان ساخت این مجموعه از پژوهش تا تولید بیش از سه سال به‌طول انجامیده است.»

محسن استادعلی در رابطه با شیوه تولید و همچنین تاثیر شبکه مستند بر روند ساخت این مجموعه مستند گفت: «واقعیت این است که اگر حمایت و حضور حرفه‌ای شبکه مستند نبود، امکان تولید این پروژه وجود نداشت. در ابتدا قرار بود این مستند با همکاری وزارت بهداشت در شبکه مستند تولید شود، ولی در ادامه مسیر، وزارتخانه رسما کنار کشید و اگر شبکه مستند پشتیبانی لازم را انجام نمی‌داد، به سرانجام رسیدن کار ممکن نبود.»

وی همچنین در پایان درباره جامعه هدف و مخاطبان این مجموعه گفت: «مخاطب این مجموعه‌ مستند، کلان جامعه است، از هر قشر و هر سنی، جامعه‌ای که باید هرروز و بیشتر از قبل مراقب سلامت خود باشد؛ سلامتی که تحت‌تاثیر سبک غیرعادی زندگی مدرن، درخطر قرار گرفته است.»