راه‌اندازی دانشکده‌های آینده یک ضرورت است

عزیز جوانپور، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان آذربایجان‌شرقی: در رویکرد جدید دانشگاه آزاد اسلامی باید یک «دانشکده آینده‌پژوهی و پیشرفت» در هر استان ایجاد شود تا بتواند علاوه بر رصد موضوعات توسعه‌ای استان، دانش‌های لازم برای پیشرفت استان را تولید کند. درواقع از این پس در هر استان یک دانشکده آینده‌پژوهی وجود خواهد داشت که مشکلات استان و برنامه‌های آینده استان را بررسی کرده و به توسعه و پیشرفت استان کمک کند.

یکی از موضوعاتی که این روزها در پژوهش‌ها مورد غفلت قرار گرفته نگاه به آینده است، آینده‏‌پژوهی دانش و معرفت شکل‌بخشیدن به آینده، به شیوه‏ای آگاهانه است و انسان را از غافلگیری در برابر توفان سهمگین تغییرات محافظت می‌کند. امروزه نگاه به آینده در پژوهش‌ها چه در حوزه محیط‌زیست، آب، انرژی و... مورد غفلت قرار گرفته است. به‌عبارت بهتر برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده بدون نگاه به آینده صورت گرفته و باعث به هدررفتن منابع می‌شود. به‌طور مثال اگر در گذشته پیش‌بینی شده بود که امروز با مشکل کمبود و بحران آب روبه‌رو هستیم، قطعا به سمت کشاورزی‌های سنتی یا توسعه ویلا و مراکز تفریحی حرکت نمی‌کردیم. اما متاسفانه طی دهه‌های گذشته بدون توجه به منابع آبی، کشاورزی سنتی رواج پیدا کرده و ویلا‌سازی شده است. با در پیش گرفتن چنین سیاستی بدون توجه به منابع آبی الان شاهد خشک‌شدن دریاچه ارومیه خواهیم بود. از یک‌سو اطراف دریاچه ارومیه سد ساخته شده و از سوی دیگر مشکلات زیست‌محیطی زیادی نیز ایجاد خواهد شد. تمام این مشکلات به این موضوع برمی‌گردد که ما در برنامه‌ریزی‌ها، آینده را در نظر نگرفته‌ایم. امروزه دنیا براساس توجه به آینده برنامه‌ریزی کرده و دانشگاه آزاد اسلامی نیز اگر بخواهد به عنوان یک حل مساله فعالیت کند باید نگاه به آینده داشته باشد؛ چراکه در غیر این صورت هیچ‌کدام از پژوهش‌ها به کار نخواهد آمد. این پژوهش‌ها در صورتی مفید هستند که با یک نگاه آینده‌پژوهی به آنها پرداخته شود.

بنابراین یک ضرورت است هر استانی در دانشگاه آزاد اسلامی بتواند دانشکده‌های آینده پژوهشی و پیشرفت راه‌اندازی کرده و با استفاده از توانمندی و ظرفیت‌های خود و همچنین حضور اعضای هیات‌علمی بتواند به این مهم نائل شود. در آینده‌پژوهی، همواره سخن از آینده‌‏هاست و آینده‏‌پژوهان باور دارند که فراروی هر فرد، سازمان یا جامعه‏‌ای، آینده‏‌هایی متفاوت وجود دارد؛ بنابراین باید آینده‏ مطلوب را طراحی و معماری کرد.

آینده‌‏پژوهی دانشی است که به انسان می‌‏آموزد چگونه به مصاف آینده‏‏‌های مبهم برود. درحال حاضر مطالعات راه‌اندازی دانشکده آینده‌پژوهی و پیشرفت در استان آذربایجان‌شرقی آغاز شده است تا چارچوب آن مشخص شود. با راه‌اندازی این دانشکده‌ها، آینده‌پژوهی استان‌ها پیگیری شده تا آینده استان و آینده دانشگاه ترسیم شود. قطعا رشته‌ها، آمایش سرزمینی و... در این دانشکده‌ها نیز در نظر گرفته می‌شود.

اگر در گذشته پیش‌بینی می‌شد امروز در دانشگاه‌ها با کاهش تعداد متقاضیان ورود به دانشگاه مواجه خواهیم شد، همان زمان به سمت درآمدهای غیرشهریه‌ای و پایدار حرکت می‌کردیم. اما چون این پیش‌بینی انجام نشده است، الان با بحران مواجهیم. درواقع این بحران به آن موضوع برمی‌گردد که ما پیش‌بینی درستی از آینده نداریم. ما بحران را پیش‌بینی نکرده و در زمان وقوع بحران با مشکلاتی مواجه شده‌ایم. این درحالی است که محققان و پژوهشگران می‌توانستند این بحران‌ها را پیش‌بینی کرده و برای آن برنامه‌ریزی کنند. این موضوع هم به نفع دانشگاه‌ها و هم به نفع استان‌ها خواهد بود و دانشگاه‌ها به سمت دروس مهارتی حرکت خواهند کرد. بنابراین معتقدم راه‌اندازی این دانشکده‌ها درنهایت می‌تواند به دانشگاه آزاد اسلامی در ماموریت‌های خود و درنهایت به استان در حل مسائل کمک کند.

درحال حاضر  با یک‌سری از مشکلات روبه‌رو هستیم و یک‌سری از مشکلات نیز مربوط به مسائلی هستند که در آینده اتفاق خواهد افتاد. لذا دانشکده‌های آینده‌پژوهی با نگاه به آینده می‌توانند این مسائل و مشکلات را مرتفع کنند.