محمد عسگری، روزنامه‌نگار: پــــس از انــــتخــابات ریاست‌جمهوری 1400 و بلافاصله ورود به ماه انتهایی کلاس‌های دانشگاه‌ها و پس از آنها امتحانات پایان‌ترم، نشریات دانشجویی از تب‌وتاب انتشار گذشته کمی افتادند که البته روالی تقریبا ثابت و طبیعی بوده است. در این میان اما نشریاتی‌هایی نیز بودند که تلاش کردند دغدغه‌های مهم یا حرف‌هایی را که داشتند، درقالب خاص نشریه به انتشار رسانده و ثبت کنند و گویا این مسائل و دغدغه‌های غالبا اجتماعی یا حداقل اجتماعی-فرهنگی و اجتماعی-سیاسی بوده که چنین اتفاقی را رقم زده، نه مسائل غالبا سیاسی که اکثرا موضوع عرضه سخن‌ هستند؛ یعنی یک محور اساسی مسائل مطروحه، جنسی اجتماعی داشته. دعوت می‌کنیم تا این هفته نیز در گزیده‌خوانی «فرهیختگان» از نشریات دانشجویی، نگاهی به نشریات جدید منتشرشده داشته باشید. دانشجویان دانشگاه‌های آزاد اسلامی سراسر کشور می‌توانند نشریات خود را جهت استفاده در بخش گزیده‌خوانی هفتگی نشریات روزنامه «فرهیختگان»، به ادمین کانال نیمکت خبر (nimkat_khabar@) ارسال کنند.

کنکور از افق تحلیل علوم‌و‌تحقیقاتی‌ها

در گزیده‌خوانی این هفته ابتدا به‌سراغ شماره 18 نشریه «افق تحلیل» دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم‌وتحقیقات می‌رویم و در ابتدا نه با جلد، بلکه با صفحه‌ای متشکل از لوگو، شناسنامه، فهرست تصویری-متنی و سخن سردبیر روبه‌رو می‌شویم؛ ساختاری که شاید خیلی جالب و درست به‌نظر نیاید، خصوصا که در سخن سردبیر از دو موضوع متفاوت سخن گفته شده که نه به هم ارتباطی دارند و نه به موضوعات موردبحث در یادداشت‌های نشریه که در انتهای همین سخن سردبیر هم به برخی از آنها اشاره شده است. از عکس نویسندگان هم برخلاف شماره‌های قبل‌تر چند شماره‌ای است که خبری نیست. در این شماره از نشریه، در دو جفت یادداشت، یک جفت با عناوین «بختک در دامان اسلام» و «در شرق چه می‌گذرد» به بحث طالبان و کشور افغانستان و یک جفت با عناوین «ابعاد حقوقی واژگونی» و «مقصد نهایی اتوبوس مرگ» به موضوع حادثه اتوبوس پرداخته شده است. همچنین می‌توان به دو مطلب دیگر با عنوان‌های «کنکور و کوفت!» و «غرب‌گرایی و غرب‌زدگی، شباهت و تفاوت‌ها» اشاره کرد که البته از عنوان اولی مشخصا این برمی‌آید که نسبت‌به آن ناروای روا روانیده شده! و از مافیا و معضلاتی از فراوان معضلات آن هم دمی زده شده است.

در اولین یادداشت که «ایران قوی» نام گرفته، می‌خوانیم: «در دولت آقای روحانی با تعطیلی کارخانه‌ها و کارگاه‌ها و بیکار شدن هزاران کارگر، نه‌تنها گشایش اقتصادی نداشتیم، بلکه با قطع درآمد هزاران کارگر مواجه شدیم! و هیچ‌کدام از مسئولان دنبال باز کردن گره (کار) مردم نبودند؛ چراکه چیزی که اهمیت داشت، برجام بود. رهبر معظم انقلاب دو سال متوالی را اقتصاد مقاومتی نام نهادند، اما بی‌توجهی دولت تدبیر به توان و تولیدات داخلی، که حتی تا میوه شب عید را از مصر و ترکیه وارد می‌کند و محصول باغدار ایرانی در انبارها فاسد می‌شود، نه‌تنها به این تاکیدات رهبری توجهی نشده است، بلکه با ایجاد مناطق آزاد بیشتر، آنها را به دروازه‌های رسمی قاچاق کالا به کشور تبدیل کرده‌اند تا ریشه تولید داخل زده شود. در این دولت کسانی هم بودند که به‌نحو احسن به وظیفه خود عمل کردند و شرمنده دنیا و آخرت خود نشدند. همه اینها را گفتیم، غر زدیم، انتقاد کردیم به عملکرد مسئولان، اما باید واقع‌بین باشیم؛ خودمان هم در بیکار شدن کارگران و تعطیلی کارگاه‌های تولیدی مقصریم؛ چراکه از کالای داخلی هیچ‌گونه حمایتی نمی‌کنیم و فقط دنبال جنس‌های بیگانه و خارجی در بازار می‌گردیم. کار سختی نیست، کافی است فقط از خودمان شروع کنیم.»

و باید گفت شاید ارتباط چندانی بین محتوا و عنوان متن پیدا نکنیم! و اینکه درمجموع یادداشت‌ها و محتوای نشریه جای بهتر شدن بسیار دارند.

رتبه اول؛ آقای مافیا!

نشریه «فتح» بسیج دانشجویی دانشگاه امام‌صادق(ع)، سرمقاله شماره 199 خود را با عنوان «رتبه اول؛ آقای مافیا!» به موضوع کنکور اختصاص داده است. این یادداشت، با اشاره به حواشی کنکور سراسری 1400 از قبیل سوالات غیراستاندارد، غیرکارشناسی و خارج از کتب درسی و مشابهت سوالات کنکور با آزمون‌های آزمایشی موسسات کنکور که برخی از آنها عجیب هم بودند، آنها را سبب بی‌ارزشی محتوای کتب درسی و بیانگر سایه مافیای کنکور بر نهاد آموزش ایران دانسته است و نیز مصوبه اخیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی را شاهد وجود اشکال اساسی در فهم نظام مسائل کنکور مطرح می‌کند. همچنین نویسنده مساله اصلی کنکور را حجم نامتعادل و نامتناسب ورود به دانشگاه و عدم تناسب تقاضا و عدالت آموزشی می‌داند.

در یادداشت دیگری از این نشریه با عنوان «رسانه آزاد در گرو دیپلماسی فعال» که به بخشی از مشکلات حوزه رسانه در سطح بین‌الملل پرداخته، جای مغفول دیپلماسی در این حوزه یادآوری شده است. در یادداشت «جهادگران سازمانی، آری یا نه» نیز طرح در دستور کار مجلس در رابطه با گروه‌های جهادی موردبررسی و نقد قرار گرفته است.

در یادداشت تحلیلی «به‌سوی افغانستان جدید» صفحه سوم این نشریه چهارصفحه‌ای می‌خوانیم: «این روزها، بیش از چندسال اخیر نام طالبان را می‌شنویم؛ گروهی که زاییده مدارس دینی پناهجویان افغان در پاکستان است. اکثریت این گروه را پشتون‌هایی تشکیل می‌دهند که حدود ۳۵ تا ۴۸ درصد مردم افغانستان را دربر می‌گیرند. مذهب اکثر پشتون‌ها سنی حنفی است. در شرایطی که هسته‌های اولیه طالبان که در پاکستان آموزش دیده بودند، دچار التقاط اعتقادی شده و بعضا در آنها ماهیت تکفیری پیدا شده بود، اما بدنه طالبان که به‌مرور به آن پیوستند، پیرو مذهب حنفی بودند و به‌نظر می‌رسد اکنون تعارضات اعتقادی آنها نسبت‌به گذشته کاهش یافته و کاملا از فقه حنفی پیروی می‌کنند که در این فقه تکفیر حرام است.» نویسنده سپس با شرح خلاصه‌ای از سیر حیات طالبان در افغانستان، این‌گونه ادامه می‌دهد: «طالبان امروز حدود 70 تا 80 درصد خاک افغانستان را تحت اختیار خود قرار داده. ازسوی دیگر آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که امکان غلبه بر طالبان را ندارند و ماندن در افغانستان نیز برای آنها سودی نخواهد داشت. البته بایدن سعی دارد به بهانه مقابله با طالبان و القاعده نیروهای نظامی آمریکا را به اشکال مختلف در منطقه نگه دارد. اگر به‌وسیله خلأ قدرت ناشی‌از خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان، دستیابی به توافق سیاسی شکست بخورد، امکان رخ دادن جنگ داخلی در افغانستان وجود دارد (که به‌نظر می‌رسد یکی از اهداف آمریکا است). این اتفاق باعث افزایش ناامنی در مرزهای ایران خواهد شد و سیل ورود مهاجران افغان به ایران را درپی خواهد داشت؛ لذا امنیت افغانستان و ثبات سیاسی آن برای ایران مهم و حیاتی است و نقش جمهوری اسلامی در حل بحران افغانستان بسیار اهمیت دارد. مسئولان ایران می‌دانند که این بحران راه‌حل نظامی ندارد و لذا باید حمایت خود را بیش از پیش از آغاز روند گفت‌وگوهای بین‌الافغانی تحت نظارت کشورهای منطقه اعلام کنند و خواستار آتش‌بس فوری، برگزاری انتخابات زودهنگام و تشکیل دولت فراگیر ملی در افغانستان بشوند که به سود خود افغان‌ها و نیز امنیت و ثبات منطقه خواهد بود.»

مطالب دیگر این نشریه نیز «دم خروس کانادا» و «نان و آب وین برای دولت» اند.

راه علاج کشور از نگاه آئینه‌ای‌ها

شماره 104 نشریه عقیدتی، صنفی، خبری و سیاسی «آئینه» بسیج دانشجویی دانشگاه فردوسی مشهد که طراحی نسبتا خوب و استانداردی دارد، جلد خود را متناسب با یادداشت اصلی خود که «راه علاج کشور؛ اقتصاد دانش‌بنیان vs اقتصاد بی‌بنیان» عنوان دارد طراحی کرده. سرمقاله نشریه اما به مساله دانشگاه اختصاص دارد که از نام «دانشگاه، جامعه‌ای کوچک» که برای آن انتخاب شده نیز پیداست. در این یاداشت بیشتر مسائل مدیریتی دانشگاه موردبحث قرار گرفته و یک سخن که پس از بیان مقدمه و شرحی در آن جلب‌توجه می‌کند این است که در دانشگاه دو ساختار موازی وجود دارند که این دو ساختار، سلسله‌مراتب مدیریت و ساختار هیات علمی‌اند و به جزئیاتی در رابطه با آنها می‌پردازد.

به یادداشت «راه علاج کشور؛ اقتصاد دانش‌بنیان vs اقتصاد بی‌بنیان» می‌پردازیم که قبل‌تر هم از آن سخن رفت. در ابتدا نویسنده بیان می‌دارد: «ورود اصطلاح اقتصاد مقاومتی به ادبیات اقتصادی ایران با اجرای سیاست‌های ریاضت اقتصادی در اروپا همزمان شده بود و شاید همین باعث شد این اصطلاح در اذهان مردم با کلیدواژه‌هایی چون قناعت، مصرف کمتر و... همراه شود. درحالی‌که تقلیل جایگاه اقتصاد مقاومتی به مجموعه راهکارهایی برای صرفه‌جویی و...، جفایی در حق این اصطلاح بوده و هست. شاید امروز هم هنوز این واژه در ذهن مردم ما به‌درستی تعریف نشده باشد. انصافا بهترین تعریف را می‌توان تعریف مقام‌معظم‌رهبری دانست که فرمودند اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که در شرایط فشار، تحریم، دشمنی‌ها و خصومت‌های شدید می‌تواند تعیین‌کننده رشد و شکوفایی کشور باشد.» و در ادامه به چرایی عدم اجرای این سیاست کلان و مقایسه برخی راهبردهای اساسی دیدگاه اقتصاد مقاومتی و اقتصاد آزاد، که به اذعان نویسنده دولت کنونی هم آن را درپیش گرفته است، پرداخته می‌شود. ازجمله مطالب دیگر این شماره از نشریه آئینه، «ریل‌های منحرف زنگ‌زده» و «سیاست بر بال رسانه‌ها» را می‌توان نام برد.

ازدواج در نشریه هیأت الزهرا(س) دانشگاه شریف

هیأت الزهرا(س) دانشگاه صنعتی شریف، موضوع کلی و محوریت شماره 9 نشریه «ریحانه» خود را مساله ازدواج و بررسی فلسفی، تحلیلی و اجتماعی این موضوع و مسائل پیرامونش قرار داده است؛ از چیستی و فلسفه آن و مسائل پیرامونش مانند حقوق اختصاصی زن و مرد بعد از ازدواج (مهریه، نفقه، اجرت‌المثل، اذن، تمکین و...) در نگاه اسلام گرفته تا موانع فرهنگی (تغییر طرز فکر و سبک زندگی و...) و اقتصادی آن؛ در قالب‌هایی چون مقاله و یادداشت، مصاحبه، گردآوری و معرفی کتاب. و در انتها تجربه‌نگاره‌هایی به قلم کسانی که این راه را رفته‌اند کار شده است.

به ذکر عناوین مطالب این نشریه می‌پردازیم و به همین مقدار کفایت می‌کنیم؛ چراکه بیش از آن نه مکانی است و نه فضایی؛ مستحب موکد (احکام حقوقی و اخلاقی در قرآن)؛ حقوق و تکالیف اختصاصی زوجین پس از ازدواج از نگاه فقه و اخلاق؛ کی داده کی گرفته؟! (نگاهی بر فلسفه مهریه و انواع آن از دید اسلام)؛ یک عمر در چهار کلمه (تفاوت خطبه و صیغه عقد و توضیحی بر فلسفه آنها)؛ گشت‌وگذاری در میان نشانه‌های خداوند؛ شور شیرین به سر، هر که فتد کوه‌کن است! (موانع ازدواج در جامعه امروز ما)؛ ظلم گاهی دیدنی نیست (برخی از عوامل مستقیم و غیرمستقیم کاهش تمایل جوانان به ازدواج)؛ برادرها! خواهرها! عاقل شوید! (ناگفته‌هایی از موانع زیست عاقلانه جوانان)؛ کدام خانواده؟!؛ به همین سادگی (روایت یک شروع ساده و دوست‌داشتنی)؛ برآمده از تجربه (توصیه‌هایی در امر ازدواج)؛ حرف یک روز و دو روز نیست...؛ و نیمه دیگرم.

در همین رابطه مطلب زیر را بخوانید:

طاهره‌سادات بهره‌مند، فعال نشریات دانشگاه فردوسی مشهد:

تفکر نقادانه؛ گمشده‌ دنیای فعلی نشریات دانشجویی (لینک)