معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان»خبر داد
سارا طاهریسارا طاهری، روزنامه نگار: رویکرد جدید دانشگاه آزاد اسلامی برمبنای تخصصی‌کردن رشتهها، موضوع‌محور و شغل‌‌محورکردن آنهاست؛ یکی از معاونت‌های دانشگاه که مدتی است براساس همین محور فعالیت‌های خود را پیش می‌برد، معاونت علوم، مهندسی و کشاورزی است. در این معاونت تلاش می‌شود تحول ساختاری و فرآیندی برای هدفمندی آموزش و پژوهش در راستای تامین نیازهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه ایجاد شود. همچنین اجرای طرح آمایش و بازمهندسی رشته‌محل‌های تحصیلی دانشگاه به‌منظور توسعه متوازن رشته‌های اولویت‌دار مورد نیاز کشور از دیگر ماموریت‌های این معاونت است. جواد علمائی، معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی است. او در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به تشریح مهم‌ترین اقدامات پیش‌روی این معاونت در سال1400 و البته جزئیات برگزاری ترم تابستان و نحوه برگزاری دروس عملی پرداخت. به گفته علمائی، مهم‌ترین اهداف معاونت در سال جاری ایجاد و گسترش دانشکده‌های موضوعی در واحدهای توانمند، تجاری‌سازی پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها براساس نظام موضوعات تعریف‌شده در پژوهشیار و تدوین رشته‌های جدید و بین‌رشته‌ای با توجه به نیاز روز و مقتضیات جامعه است. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
پیش‌دفاع رساله دانشجویان دکتری با عنوان پیش‌دفاع متمرکز نظام‌مند شد
مهم‌ترین اقدامات شما در معاونت علوم، مهندسی و کشاورزی چه بود؟
معاونت علوم، مهندسی و کشاورزی در حوزه‌های آموزش، پژوهش و پروژه‌های تحصیلات تکمیلی و برنامه‌ریزی درسی اقدامات موثری را با رویکرد تحولی در سال‌های اخیر پیگیری کرده است. از مهم‌ترین اقدامات حوزه در امور پژوهش، نظام‌مند کردن پیش‌دفاع رساله دانشجویان دکتری با عنوان پیش‌دفاع متمرکز با تشکیل هیات‌های تخصصی علمی در هر گروه آموزشی، برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی و ارتقای نشریات دانشگاه آزاد اسلامی در تطابق با نشریات علمی وزارت علوم با تشکیل منظم جلسات کمیسیون نشریات است.
همچنین در این دوران تلاش شده به برون‌دادهای پژوهشی مستخرج از رساله‌ها علاوه‌بر مقالات و نیز به دستاوردهایی نظیر اختراع، چاپ کتاب، اثر بدیع هنری نوآورانه، ثبت پتنت، تولید محصول دانش‌بنیان، کرسی‌های تخصصی (نوآوری-نظریه‌پردازی-ترویجی) توجه ویژه‌ای شود.
تهیه تقویم‌های آموزشی جهت برگزاری کلاس‌های آموزشی
در حوزه برنامه‌ریزی و امور آموزش چه اقدامی انجام شد؟
درخصوص مهم‌ترین اقدامات در حوزه برنامه‌ریزی درسی نیز می‌توان به ایجاد دانشکده‌های موضوعی در راستای ماموریت‌محور کردن واحدهای دانشگاهی نظیر تاسیس دانشکده علوم پایه و فناوری‌های همگرا، بازنگری و تدوین برنامه‌های درسی با تشکیل کمیته‌های تخصصی در هر رشته و تدوین رشته‌های بین‌رشته‌ای و مورد نیاز جامعه اشاره کرد.
در حوزه امور آموزش نیز اقدامات مهمی در مدت اخیر انجام شده است؛ ازجمله این اقدامات تهیه تقویم‌های آموزشی جهت برگزاری کلاس‌های آموزشی، امتحانات، برگزاری آزمون جامع و سایر موارد آموزشی است. همچنین برگزاری منظم کمیسیون موارد خاص آموزشی به‌صورت هفتگی، تشکیل کارگاه‌های آموزشی تخصصی به‌صورت مجازی برای مسئولان آموزش واحدهای دانشگاهی به تفکیک استانی، بازنگری و تدوین بخشنامه‌ای جدید با رویکرد آموزش مجازی، نهایی‌شدن طرح بازمهندسی رشتهها براساس طرح آمایش از دیگر اقدامات انجام شده است.
دانشکده‌های موضوعی در واحدهای توانمند ایجاد می‌شود
در سال 1400 چه اهدافی را در معاونت علوم، مهندسی و کشاورزی دنبال می‌کنید؟
مهم‌ترین اهداف معاونت در سال جاری ایجاد و گسترش دانشکده‌های موضوعی در واحدهای توانمند است. همچنین تجاری‌سازی پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها براساس نظام موضوعات تعریف‌شده در سامانه پژوهشیار و تدوین رشته‌های جدید و بین‌رشته‌ای با توجه به نیاز روز و مقتضیات جامعه در دستورکار قرار گرفته است. بهینه‌سازی و ارتقای بستر آموزش مجازی از دیگر اهدافی است که دنبال می‌شود که در این راستا براساس مجوز صادرشده برای دوران پساکرونا واحدهای دانشگاهی می‌توانند تا سقف 20درصد آموزش در هر رشته تحصیلی را به‌صورت مجازی برنامه‌ریزی و اجرا کنند.
از ابتدای شیوع کرونا دانشگاه آزاد آموزش مجازی را در دستورکار خود قرار داد. این نحوه آموزش تا چه میزان موفق بود؟ دانشجویان چقدر از نحوه آموزش مجازی راضی بودند؟
با توجه به آنکه دانشگاه آزاد اسلامی از سال‌ها قبل با تاسیس واحد الکترونیکی از بستر لازم برای اجرای دوره آموزش مجازی برخوردار بوده است، بنابراین با همت مسئولان این مهم رخ داد که دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان پیشرو در آموزش مجازی در دوران کرونا در کل دانشگاه‌های کشور باشد. طبق نظرسنجی‌های صورت‌گرفته از خدمات سامانه‌های آموزش مجازی دانشگاه در حوزه‌های دانشجویی و هیات‌علمی، رضایت‌مندی در سطوح مختلف دیده می‌شود، به‌طوری‌که در نظر است با توجه به این پتانسیل درصدی از کلاس‌های آموزشی در دوران پساکرونا به‌صورت مجازی برنامه‌ریزی و اجرا شود.
مهم‌ترین مشکلات دانشجویان و به‌دنبال آن مهم‌ترین مشکلات دانشگاه در حوزه آموزش مجازی چه بود؟
نبود زیرساخت‌های کافی با توجه به افزایش حجم تقاضا برای استفاده از فضای مجازی در برخی از شهرها و استان‌ها، سرعت پایین اینترنت به‌دلیل کم‌بودن پهنای باند، برخی مشکلات سامانه‌های مجازی و راه‌های ارتباطی مخاطبان با این سامانه‌ها ازجمله مشکلات آموزش مجازی بوده که تلاش شد بخشی از مشکلات ذکرشده که مربوط به دانشگاه است، مرتفع شود.
تمام فرآیندهای پژوهشی، آموزشی و دانشجویی سامانه‌محور شد
آموزشیار در سال نخست اجرا چقدر موفق ارزیابی می‌شود؟
ازجمله اقدامات مهم دانشگاه آزاد اسلامی در این دوران تلاش در جهت سامانه‌محور کردن تمامی فرآیندهای پژوهشی، آموزشی، دانشجویی و سایر امور است، که در این راستا سامانه آموزشیار با هدف یکپارچه‌سازی داده‌ها و اطلاعات آموزشی در سطح واحدها و مراکز دانشگاهی و رفع نواقص موجود در سامانه‌های قبلی و با امکان نظارت و کنترل در تمام سطوح بر بستر وب راه‌اندازی شد. با تشکیل جلسات متعدد حضوری و مجازی با همکاری تمام حوزه های مرتبط در سازمان مرکزی تلاش شده همه مسائل و موارد مورد سوال واحدها و مراکز دانشگاهی پاسخ داده شود.
طرح پذیرش اشتغال‌محور دانشجو به کجا رسید؟
پیش‌نویس طرح پذیرش دانشجوی اشتغال‌محور در کمیته‌های تحولی این معاونت تهیه شده و برای پیاده‌سازی و اجرا دراختیار معاونت آموزش‌های عمومی و مهارتی قرار گرفته است.
ترم تحصیلی جدید چگونه خواهد بود؟ آیا به‌صورت حضوری است؟
درخصوص چگونگی برگزاری کلاس‌های نیمسال آتی به‌صورت حضوری یا مجازی تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی براساس روند انجام واکسیناسیون در ماه‌های آتی و براساس مصوبات ستاد ملی کرونا خواهد بود .
آغاز ثبت‌نام ترم تابستان از 26 تیرماه
ثبت‌نام ترم تابستان و شروع کلاس‌ها از چه روزی آغاز می‌شود؟
ثبت‌نام دوره تابستان در واحدها و مراکز دانشگاه آزاد اسلامی از 26تیرماه آغاز می‌شود و تا 31تیرماه ادامه دارد. شروع کلاس‌های درسی نیز از سوم مردادماه تا چهارم شهریورماه به مدت 5هفته آموزشی است. کلاس‌ها به‌صورت غیرحضوری بوده و تنها برای دانشجویان مقطع کاردانی و کارشناسی خواهد بود. دانشجویان مقطع کارشناسی‌ارشد نیز می‌توانند دروس جبرانی کارشناسی را اخذ کنند. به‌عبارت بهتر، برای دانشجویان دوره ارشد و دکتری درسی در ترم تابستان ارائه نمی‌شود اما دروس جبرانی کارشناسی را می‌توانند اخذ کرده و به‌صورت غیرحضوری در این دوره شرکت کنند.
تعداد کلاس‌ها به چه صورت خواهد بود؟
تعداد کلاس ساعات تدریس دروس نظری و عملی دوره تابستان مشابه نیمسال‌های اول و دوم بوده و طی 5هفته آموزشی اجرا می‌شود. واحدهای دانشگاهی موظف هستند درخصوص واحدهای درسی ارائه‌شده در دوره تابستان اطلاع‌رسانی‌های لازم را انجام دهند. واحدها و مراکز دانشگاهی باید به‌گونه‌ای برای تشکیل 16جلسه کلاس برنامه‌ریزی کنند که برای هر درس در هر هفته حداقل 3 و حداکثر 4 جلسه در نظر گرفته شود.
واحدها الگوی ارائه کلاس استانی و کشوری را مورد استفاده قرار دهند
حداکثر تعداد واحدهای درسی قابل اخذ در دوره تابستان برای مقاطع مختلف چقدر است؟
حداکثر تعداد واحد انتخابی برای کاردانی پیوسته و ناپیوسته 8واحد و کارشناسی پیوسته و ناپیوسته 8واحد است. برای دانشجویان دوره کاردانی و کارشناسی که با حداکثر 10واحد درسی فارغ‌التحصیل می‌شوند، اخذ 10واحد در دوره تابستان مشکلی ندارد. اخذ دروس وصایای امام‌خمینی(ره) و انس با قرآن کریم علاوه‌بر حداکثر تعداد واحد انتخابی بلامانع است. البته اخذ دروس اندیشه‌ها و وصایای امام(ره) و انس با قرآن کریم علاوه‌بر 10واحد امکان‌پذیر نیست. نکته دیگر اینکه ارائه دروس در دوره تابستان اختیاری است و ترجیحا در واحدهای دانشگاهی مرکز استان برگزار می‌شود. تمام دانشجویان در مقاطع کاردانی و کارشناسی می‌توانند در واحد محل تحصیل یا یکی از واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در سراسر کشور با موافقت گروه تخصصی و معاونت آموزشی یا معاونت علمی واحد دانشگاهی مبدا ثبت‌نام کنند. واحدها و مراکز دانشگاهی لازم است برای صرفه‌جویی در هزینه برگزاری کلاس‌های کم‌جمعیت، الگوی ارائه کلاس درس به‌صورت استانی و کشوری را در سامانه آموزشیار مورد استفاده قرار دهند تا امکان اخذ درس بدون مراجعه حضوری به واحدهای مبدا و مقصد برای دانشجو فراهم شود. در این خصوص لازم است حوزه آموزش واحد، فرآیند بررسی درس اخذشده دانشجو را حداکثر یک‌هفته پس از انتخاب واحد دوره تابستان در دستورکار داشته باشند تا درصورت عدم رعایت ضوابط انتخاب واحد، ضمن اطلاع‌رسانی به دانشجو نسبت به حذف دروس غیرمجاز او اقدام کند. بنابراین به واحدهای دانشگاهی تاکید می‌شود اطلاع‌رسانی لازم را درخصوص ضوابط انتخاب واحد رعایت پیش‌نیازی و هم‌نیازی به دانشجو داشته باشند.
اخذ یا تمدید پایان‌نامه در دوره تابستان امکان‌پذیر نیست
آیا اخذ یا تمدید پایان‌نامه برای مقطع کارشناسی‌ارشد در دوره تابستان وجود دارد؟
اخذ یا تمدید پایان‌نامه در دوره تابستان امکان‌پذیر نیست. دانشجویان دوره کارشناسی‌ارشد که در نیمسال تحصیلی 1400-1399 واحد پایان‌نامه را اخذ یا تمدید کرده‌اند نیازی به ثبت‌نام در دوره تابستان ندارند و تا پایان شهریورماه می‌توانند از پایان‌نامه خود دفاع کنند. نکته دیگر اینکه ارائه درس یا دروس ثبت‌نام ارزیابی جامع و اخذ یا تمدید رساله دکتری تخصصی در دوره تابستان امکان‌پذیر نیست و چنین اقدامی تخلف آموزشی محسوب می‌شود. دانشجویان مقطع دکتری تخصصی که در نیمسال دوم تحصیلی 1400-1399 نسبت به ثبت‌نام ارزیابی جامع اقدام کرده‌اند و واجد شرایط شرکت در ارزیابی جامع هستند نیازی به ثبت‌نام در دوره تابستان ندارند.
دانشجویان سایر دانشگاه‌ها می‌توانند در ترم تابستان دانشگاه آزاد ثبت‌نام کنند
آیا دانشجویان سایر دانشگاه‌ها می‌توانند در دوره تابستان دانشگاه آزاد ثبت‌نام کنند؟
دانشجویان سایر دانشگاه‌ها اعم از دولتی و غیردولتی با ارائه معرفی‌نامه از دانشگاه محل تحصیل خود می‌توانند در هریک از واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی که مجری دوره تابستان هستند ثبت‌نام و انتخاب واحد کنند.
واحدها مجاز به برگزاری دروس عملی به‌صورت مجازی نیستند
دروس عملی به چه صورت برگزار می‌شود؟ طبق یک نظرسنجی تلگرامی، دانشجویان اعلام کرده بودند دروس عملی آنها به‌صورت مجازی برگزار شده و از برگزاری کلاس‌ها به این نحو راضی نبودند.
واحدها مجاز به برگزاری دروس عملی به‌صورت مجازی نیستند و حتما باید به‌صورت حضوری و با رعایت پروتکل‌ها برگزار شود. البته برگزاری دروس عملی به‌صورت حضوری منوط به قرمزنبودن شهر خواهد بود. بنابراین اگر در یک واحد دانشگاهی، دروس عملی به‌صورت مجازی برگزار شده تخلف بوده و اگر دانشجویان این موضوع را به ما اعلام کنند قطعا به این موضوع رسیدگی خواهد شد.
البته درحال حاضر نظارت انجام می‌شود اما این نظارت با توجه به گستردگی واحدها و دانشجویان در تمام کشور ممکن است به‌صورت کامل نباشد. به‌عبارت بهتر، ممکن است نظارت بر یک واحد دانشگاهی کامل نبوده و آن واحد تخلفی در این خصوص انجام داده باشد.
دانشجویان گزارش تخلف را به معاونت علوم، مهندسی و کشاورزی ارسال کنند
دانشجویان درصورت چنین تخلفی ازسوی یک واحد دانشگاهی، چگونه می‌توانند این موضوع را گزارش کنند؟
دانشجویان می‌توانند گزارش خود را به معاونت علوم، مهندسی و کشاورزی سازمان مرکزی ارسال یا با تماس با دفتر معاونت، نام واحد و نام درس مربوطه را اعلام کنند و معاونت را در جریان چنین تخلفاتی قرار دهند. ما پس از بررسی‌های لازم نتیجه را به دانشجویان ارائه خواهیم داد.
البته یک استثنا در این رابطه وجود دارد؛ اگر دانشجویانی وجود داشته باشند که در طول این دو سال (یعنی زمان شیوع ویروس کرونا) فارغ‌التحصیل شده و خدمت آنها نیز به پایان رسیده باشد، به‌دلیل آنکه از پایان شرایط کرونا آگاه نبودیم، در این موارد کلاس‌های عملی آنها به‌صورت مجازی و البته با رضایت خود دانشجویان برگزار شده است. یعنی دانشجو با رضایت خود پذیرفته است که کلاس عملی او به‌صورت مجازی برگزار شود. فرض کنید کلاسی با 15دانشجو وجود دارد؛ در این کلاس 5نفر باید فارغ‌التحصیل یا در مقطع بالاتر پذیرفته شده و باید مدرک خود را برای تحصیل در مقطع بالاتر ارائه می‌دادند و این تعداد از دانشجویان را از کلاس‌ها جدا کردیم و در گروه‌هایی به‌صورت مجازی کلاس‌های عملی برگزار شد.
برگزاری امتحانات دراختیار استاد قرار گرفته است
دانشجویان از امتحانات به‌صورت مجازی در ترم جاری راضی بودند؟
دانشجویان از برگزاری امتحانات به‌صورت مجازی استقبال کردند. البته در ترم‌های گذشته دانشجویان به‌جهت بحث هماهنگی بین استاد و دانشجو به‌دلیل تازگی کار با مشکلاتی مواجه بودند. اما درحال حاضر دانشجویان با سامانه‌ها آشنایی پیدا کرده‌اند و همچنین هماهنگی بین استاد و دانشجویان نیز به وجود آمده است. سامانه‌ها نیز تلاش کردند مشکلات خود را مرتفع کنند. در سامانه ایمیل استاد گرفته شده و زمانی که دانشجو باید برگه خود را بارگذاری کند، اگر با مشکلی مواجه شود می‌تواند پاسخ سوالات خود را از طریق ایمیل برای استاد ارسال کند.
در بسیاری از شهرهای دورافتاده دانشجویان با مشکل قطعی اینترنت مواجه هستند؛ چه راهکاری برای حل مشکل آنها اتخاذ شده است؟
برگزاری امتحانات دراختیار استاد قرار گرفته است؛ یعنی اگر دانشجو پاسخ سوالات را برای استاد ایمیل و استاد را قانع کند که به‌علت قطعی برق یا اینترنت نتوانسته است پاسخ‌ها را در سامانه بارگذاری کند مشکلی ایجاد نخواهد شد. درواقع اساتید توجیه بوده و موارد اینچنینی را قبول می‌کنند.
مطالب پیشنهادی
