علیرضا علیزاده، کارشناس مسائل قفقاز: در انتخابات پارلمانی زودهنگام ارمنستان، که در 30 خرداد برگزار شد، جریان اعتدال‌گرای متمایل به غرب به ریاست «نیکول پاشینیان» بیشترین آرا را به خود اختصاص داد.
به گزارش کمیسیون مرکزی انتخابات ارمنستان، 4.49درصد از مردم در 2008 حوزه اخذ رای، در این انتخابات شرکت کردند. طبق نتایج اعلامی، پاشینیان با کسب آرای 687761 نفر (53.91) اول، «رابرت کوچاریان» با کسب آرای 269481 نفر (9.21) در جایگاه دوم و «سرژ سرکیسیان» با کسب آرای 66650 نفر (22.5) در جایگاه سوم قرار گرفتند. با این اوصاف از 105 کرسی موجود پارلمانی، حدود 71 کرسی به پاشینیان، حدود 29 کرسی به کوچاریان و حدود 5 کرسی به سرکیسیان تعلق خواهد گرفت و درمجموع یک دولت با اکثریت اعتدال‌گرایان تشکیل خواهد شد.
واکنش‌های داخلی در ارمنستان
«پاشینیان» بعد از اطمینان از پیروزی، از پوتین، رئیس‌جمهور و میخائیل میشوستین، نخست‌وزیر روسیه برای حمایت از ارمنستان تشکر کرد. همچنین با تشکر از مردم، پیروزی خود را نشان از تحکیم عمومی و ملی دانست و اظهار کرد: «اکنون زمان برقراری هماهنگی ملی و اجتماعی در ارمنستان است. مردم ارمنستان طی 3 سال دومین انقلاب را انجام دادند: انقلابی فولادی به جای انقلاب مخملی». همچنین بنابر اعلام روزنامه‌های ارمنی پاشینیان احتمالا در سپتامبر توافقنامه‌ای مبنی‌بر به رسمیت‌شناختن مرزهای آذربایجان امضا خواهد کرد.
«رابرت کوچاریان» دوست صمیمی پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و مسئول حزب «ارمنستان»، در وعده‌های اصلی انتخاباتی اعلام کرده بود: «شوشا و هادروت را مجدد تصرف می‌کند و دفاتر بنیاد سوروس را ممنوع و یا حداقل فعالیت‌شان را محدود خواهد کرد و درصورت عدم پیروزی، انتخابات را به رسمیت نخواهد شناخت.» در این راستا کوچاریان به دادگاه قانون اساسی شکایت کرد، اما اعتراض وی، به‌دلیل عدم ثبت وجود تخلف در کل روند و نتایج نهایی انتخابات رد شد.
«لوون تر-پتروسیان» اولین رئیس‌جمهور وقت ارمنستان در واکنش به سخنان کوچاریان و در دفاع از پاشینیان درخصوص اتهام مذاکره حل مساله قره‌باغ با شرایط مطلوب‌تر در زمان تصدی ریاست‌های قبلی، اظهار کرد: «کوچاریان نوید یک جنگ جدید را می‌دهد. همه جهان قره‌باغ کوهستانی را بخشی از خاک آذربایجان می‌دانند. آذربایجان فقط قلمرو خود را بازپس گرفت. هیچ‌یک از جوامع بین‌المللی، آذربایجان را در جنگ 44 روزه مقصر ندانست.»
«سرژ سرکیسیان» رئیس‌جمهور سابق ارمنستان در مصاحبه با شبکه بی‌بی‌سی اظهار کرد: «من در سال 2000 از تریبون پارلمان اعلام کردم که آغدام (آغدام بخشی از 7 استان اطراف قره‌باغ که حدود 30 سال در اشغال ارمنستان بود) وطنم نیست.» همچنین بعد از نتایج اعلامی انتخابات اظهار کرد: «وظیفه اصلی ما جمع کردن یک جامعه تقسیم‌شده است؛ زیرا مردم ارمنستان در جبهه‌های گوناگون فکری قرار دارند.»
با توجه به گزارش‌ها و تحلیل‌های رسانه‌های ارمنستان، بعید به نظر نمی‌رسد کوچاریان با توجه به سوابق قبلی، در حذف فیزیکی پاشینیان اقداماتی را انجام دهد.
واکنش‌های بین‌المللی
1) روسیه: پوتین 3 روز بعد از زمان اعلام نتایج طی تماس تلفنی با پاشینیان ضمن تبریک پیروزی در انتخابات، خواستار اجرای توافقنامه و میانجی‌گری مسکو برای اطمینان از ثبات در منطقه شد. قابل‌ذکر است ارمنستان در حوزه نظامی و امنیت مرزی کاملا وابسته به روسیه بوده و مسکو علاوه‌بر پایگاه «گیومری» در غرب ارمنستان و «اربونی» در نزدیکی ایروان، به‌تازگی 2 پایگاه نظامی دیگر در شهرهای «گوریس» و «سیسیان» ایجاد کرده و با استقرار نیرو در مرز این کشور، عملا کنترل تمام مرزهای ارمنستان با همسایگان را برعهده گرفت. همچنین در جریان قبل و بعد از انتخابات، مسکو تمام سعی خود را در جهت رسانه‌ای کردن ارقام غیرواقعی، بی‌اعتبارسازی آرای پاشینیان و چالشی کردن روندهای سیاسی انجام داد. بهعنوان نمونه؛ مدیر رسانه‌های روسیه «آرام معروف‌گبرلیانوف» در کانال تلگرامی خروجی نظرسنجی رسانه‌های روسیه را بدین‌شرح؛ کوچاریان 41درصد، پاشینیان 21درصد و سرکیسیان 7درصد ثبت کرده است.
2) آمریکا، اتحادیه اروپا و رژیم صهیونیستی: ناظران آمریکایی و اتحادیه اروپا جداگانه با انتشار بیانیه‌ای با تبریک انتخاب پاشینیان، از معترضان به نتایج انتخابات خواستند با احترام به نتیجه آرا، درصورت اعتراض برای رفع نگرانی‌ها و جلوگیری از سرکوب سیاسی، از روند قانونی شکایت استفاده کنند.
3) فرانسه: امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه طی نامه تبریک به پاشینیان اظهار کرد: «مردم ارمنستان روی حمایت کامل فرانسه در یافتن یک راه‌حل پایدار برای مناقشه قره‌باغ، جهت ثبات در قفقاز جنوبی حساب کنند.»
4) کشورهای مستقل مشترک‌المنافع: ناظران کشورهای مستقل مشترک‌المنافع اعلام کردند: انتخابات پارلمانی ارمنستان مطابق با قانون برگزار شد.
5) سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی: ناظران این سازمان انتخابات را کاملا مطابق با قانون اعلام کردند.
درمجموع، به نظر می‌رسد پاشینیان برای بیرون آوردن کشورش از وضعیت نامناسب اقتصادی به‌دنبال راه‌اندازی توسعه اقتصادی و ارتباطی با همسایگان خواهد بود. در این راستا تلاش می‌کند جایگاه سنتی روسیه را لحاظ کند. درخصوص روابط دوجانبه ج.ا.ایران با ارمنستان، دستگاه دیپلماسی باید ملاحظات راهبردی مربوط به تناسب وزن روابط با جایگاه و وزن این کشور در ترتیبات امنیتی منطقه، پیچیدگی‌های سیاسی-امنیتی قفقاز جنوبی بهعنوان یک سیستم دینامیک با حضور بازیگران بومی و مداخله‌گر و پویایی‌های سیاست داخلی این کشور را مدنظر قرار دهد. در پایان باید اذعان کرد چنان‌که تحولات گفتمانی جدید در ارمنستان به‌قدری مشهود است که رسانه‌های این کشور از خط‌قرمز حاکمیتی خارج شده و برخی مطبوعات بحث محاکمه کوچاریان و سرکیسیان بهعنوان جانیان جنگی را مطرح می‌کنند، باید دید آیا روسیه اجازه خواهد داد که در عرصه سیاست عملی این‌گونه اقدامات تحقق پیدا کند یا نه؟!
مطالب پیشنهادی
