امروزه صنعت گیاهان دارویی به‌عنوان یک اقتصاد نوظهور و پویا در عرصه جهانی مطرح شده است و کشورهای صنعتی به‌شدت درحال سرمایه‌گذاری در این حوزه هستند و سهم مهمی از اقتصاد جهانی در زمینه تولید داروهای گیاهی را به خود اختصاص داده‌اند. مرکز تحقیقات تولید و فناوری داروهای گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان نیز برای رسیدن به همین هدف در مهرماه سال 98 با حضور علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، توسط پدر شهید مدافع حرم هادی شجاع راه‌اندازی شد. این مرکز با داشتن اعضای هیات‌علمی در رشته‌های مختلف داروسازی، کشاورزی و شیمی و همچنین فضای تحقیقاتی و آزمایشگاهی مناسب در زمینه‌های مرتبط با داروهای گیاهی، گیاهان دارویی و فرآورده‌های طبیعی درحال فعالیت است.  این مرکز در سال 1400 قرار است داروهای گیاهی را برای افزایش سیستم ایمنی تولید کرده و همچنین گیاهانی را کاشت کند که به آب کمتری نیاز داشته باشند. شهرام رضوان، رئیس مرکز تحقیقات تولید و فناوری داروهای گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درخصوص فعالیت‌های این مرکز گفت: «درحال ساخت دستگاه‌هایی با هدف حفظ ترکیبات موثره گیاهان دارویی هستیم. به‌عبارت بهتر تلاش داریم ترکیبات موثره گیاهان دارویی هنگام خشک‌کردن در حداکثر مقدار خود باقی بماند.»  او اضافه کرد: «یکی از مشکلات گیاهان دارویی درخصوص خشک کردن و بسته‌بندی گیاهان دارویی، از بین رفتن مواد موثره آن است. بنابراین در این مرکز تلاش کردیم با روش‌های جدید این معضل را به حداقل برسانیم. به‌طور مثال بعد از خشک شدن گیاه دارویی آویشن مواد موثره آن در حداکثر خود باقی بماند.»

  معرفی گیاهان دارویی مقاوم به خشکی

 رئیس مرکز تحقیقات تولید و فناوری داروهای گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان گفت: «همچنین درحال فعالیت طرح‌های برون‌دانشگاهی و سازگاری گیاهان دارویی هستیم. در همین راستا اقدامات خوبی در راستای سازگاری گیاهان دارویی و معرفی گیاهان دارویی مقاوم به خشکی انجام شده است.»

او با بیان اینکه در ابتدای فعالیتش شناسایی نیازهای منطقه‌ای و گیاهان مهم دارویی که قابلیت تجاری‌سازی دارند در دستور کار قرار گرفت، تصریح کرد: «در ادامه بسیاری از دانشجویان و پژوهشگران به سمت تولید داروهای گیاهی سوق داده شده و قرار است گام‌های مهم و اساسی در زمینه تولید داروهای گیاهی با توجه به رشته‌های موجود در واحد دامغان برداشته شود.»

رضوان تاکید کرد: «درحال حاضر گیاهان دارویی وجود دارند که نسبت به خشکی سازگار هستند، بنابراین در این راستا در طرح‌های برون‌دانشگاهی خود با جهاد کشاورزی، فرمانداری و... درحال رایزنی هستیم. بحث دهان‌شویه‌های گیاهی و مواد ضدعفونی‌کننده دست نیز ازجمله دیگر اقداماتی هستند که در حال کار روی آنها هستیم.»  او درخصوص اقدامات این مرکز در دوران شیوع کرونا نیز توضیح داد: «در زمان شیوع کرونا یک‌سری کارگاه‌ها و وبینارها برای آموزش مقابله با این بیماری برگزار و گیاهان دارویی که باعث ارتقای سیستم بدن می‌شوند نیز معرفی شدند. همچنین در بحث تولید یک دهان‌شویه گیاهی و مواد ضدعفونی‌کننده دست بر پایه آلوورا تولید شد.»

  تولید 3 داروی گیاهی در مرکز تحقیقات داروهای گیاهی دامغان

رئیس مرکز تحقیقات تولید و فناوری داروهای گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان با بیان اینکه سه داروی گیاهی در این مرکز تولید می‌شود، افزود: «داروی دهانشویه، ژل ضدعفونی‌کننده دست و یک پماد برای بیماری سالک و یک ترکیب گیاهی نیز برای تقویت سیستم ایمنی بدن به تازگی تولید می‌شود. این ترکیب گیاهی بیشتر به صورت دمنوش بوده و افراد می‌توانند برای تقویت سیستم ایمنی بدن خود از آن استفاده کنند.»  او گفت: «در این مرکز برخی پایان‌نامه‌‌ها را جهت‌دار می‌کنیم و یک‌سری اولویت‌های پژوهشی را تعیین کرده‌‌ایم و براساس این اولویت‌های پژوهشی، دانشجویان آغاز به کار می‌کنند.»   رضوان در ادامه خاطرنشان کرد: «در دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان رشته‌های داروسازی، کشاورزی و علوم پایه وجود دارد. با توجه به اینکه در این دانشگاه این رشته‌ها با گرایش‌های مختلف آموزش داده می‌شود، مجموعه مرکز تحقیقات تولید و فناوری داروهای گیاهی می‌تواند به‌صورت زنجیره از کاشت گیاهان دارویی تا مرحله فرآوری گیاهان دارویی توسط دانشجویان و اعضای هیات‌علمی این رشته‌ها کمک کرده و آنها در انجام یک پروژه به ما کمک کنند. به عبارت بهتر برای اینکه بتوانیم رشته‌های مختلف را به هم پیوند دهیم تا تاثیرگذار باشد، قرار شد مرکز تحقیقات تولید و فناوری داروهای گیاهی در این دانشگاه راه‌اندازی شود.»

راه‌اندازی آزمایشگاه مجهز در مرکز تحقیقات تولید و فناوری داروهای گیاهی

او با بیان اینکه در این مرکز 6 آزمایشگاه مجهز راه‌اندازی شده است، اضافه کرد: «در این مرکز طی یک سال گذشته توانسته‌ایم حدود 30میلیون تومان درآمدزایی کرده و به درآمدهای غیرشهریه‌ای کمک کنیم. البته سال مالی هنوز به پایان نرسیده است و قطعا تا انتهای سال این عدد به 50 میلیون تومان خواهد رسید.»

رئیس مرکز تحقیقات تولید و فناوری داروهای گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان در پایان گفت: «در سال 1400 نیز یکی از مهم‌ترین اهداف این مرکز این است که بتواند با تولید داروهای گیاهی خاص سیستم ایمنی بدن افراد را ارتقا دهد. همچنین با توجه به اینکه در این دوران با مساله خشکسالی و کم‌آبی مواجه هستیم، تلاش داریم گیاهانی را تولید کنیم که به آب کمتری نیاز داشته باشند.»