به گزارش «فرهیختگان»، آمریکا بار دیگر مبارزان عراقی را در خط‌مقدم مقابله با داعش هدف قرار داد. در این حمله تعدادی از سربازان نیروهای مسلح عراق به شهادت رسیده‌اند. این نیروها جزئی از تیپ14 حشدالشعبی بودند که در مرزهای عراق با سوریه مستقر است. وظیفه این نیروها ممانعت از نفوذ نیروهای داعش از مرزهای صحراهای شرقی سوریه به داخل خاک عراق است.

پس از این حمله، وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) با انتشار بیانیه‌ای رسما مسئولیت این تجاوز نظامی را پذیرفت. در بیانیه پنتاگون آمده است نیروی هوایی این کشور به دستور جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا به دو نقطه حمله کرده است که یکی از آنها در عراق و دیگری در سوریه قرار داشته است. در سوریه یک کودک در اثر این حمله به شهادت رسیده است.

جان کربی، سخنگوی پنتاگون درباره این حمله به رسانه‌ها گفته است دستور بایدن برای هدف قرار دادن نیروهای عراقی نشان‌دهنده جدیت وی در «محافظت از پرسنل آمریکایی» است. کربی گفته است رئیس‌جمهور آمریکا دستور داده برای حفاظت از منافع آمریکا در عراق اقدامات نظامی بیشتری انجام شود. او گفت: «ایالات متحده اقدامات لازم و مناسب را برای کاهش خطرات تشدید اوضاع انجام داده است، اما این یک پیام بازدارنده، روشن و بدون ابهام است.» سخنگوی پنتاگون همچنین اعلام کرده این حمله راس ساعت یک بامداد به وقت محلی (عراق و سوریه) صورت گرفته و در آن جنگنده‌های اف-16 و اف-15 حضور داشته‌اند. گفته می‌شود جنگنده‌های اف-15 از پایگاه آمریکا در اردن برخاسته و اف-16ها نیز از فرودگاه‌های تحت اختیار واشنگتن در عربستان برخاسته‌اند.

این حمله باعث موضع‌گیری‌های سنگینی علیه آمریکا در عراق شده است. مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق این حمله را نقض حاکمیت کشورش دانسته است. «یحیی رسول» سخنگوی «مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر و فرمانده‌کل نیروهای مسلح عراق روز گذشته با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: «حمله هوایی آمریکا که شب گذشته مرزهای عراق و سوریه را هدف قرار داد، محکوم می‌کنیم و طبق همه منشورهای بین‌المللی آن را نقض آشکار و غیرقابل‌قبول حاکمیت و امنیت عراق می‌دانیم.»

نخست‌وزیر عراق همچنین دیروز در نشست شورای امنیت ملی کشورش شرکت کرد تا به‌همراه دیگر مسئولان عراقی به بررسی پیامدهای بمباران آمریکا و حملات تروریستی به زیرساخت‌های برق این کشور ازسوی خرابکاران بپردازد. شورای امنیت ملی عراق نیز با محکوم کردن حمله آمریکا به این کشور آن را نقض آشکار حاکمیت عراق دانسته است. وزارت امور خارجه عراق نیز همگام با دیگر نهادهای عراقی علیه حملات آمریکا موضع‌گیری و آن را محکوم کرده است.

مهم‌ترین بیانیه نهادهای رسمی عراقی اما مربوط به سازمان الحشدالشعبی است که نیروهای تحت فرمان آن مورد حمله قرار گرفته‌اند. این نیرو تاکید کرده واکنش به تجاوز ارتش آمریکا حق قانونی عراق و نیروهای مسلح آن است. در بیانیه این سازمان آمده است» «در ساعت دو بامداد امروز دوشنبه (28ژوئن 2021) نیروی هوایی آمریکا سه موضع نیروهای الحشدالشعبی (تیپ 14 و 46) را در فاصله 13کیلومتری داخل مرزهای عراق در منطقه القائم در غرب استان الانبار هدف گرفت.» براساس اعلام حشدالشعبی، 4عضو این سازمان در پی اقدام نظامی آمریکا به شهادت رسیده‌اند.

ائتلاف الفتح عراق به ریاست «هادی العامری» نیز در بیانیه‌ای ضمن محکومیت آمریکا، تداوم گفت‌وگوی راهبردی با ایالات‌متحده را تنها «تعلل و اتلاف وقت» توصیف کرد. در بیانیه این ائتلاف آمده است: «هدف قرار گرفتن نیروهای وابسته به الحشدالشعبی، بیهوده بودن حضور نیروهای آمریکایی در عراق و خطرات آنها برای امنیت و ثبات کشور را ثابت کرد. ‌آنها می‌خواهند عراق میدان تنش و درگیری باشد. دولت عراق باید به برنامه خود که در پارلمان به‌عنوان یکی از شروط اعطای رای اعتماد تصویب شد، پایبند باشد و فورا و بدون هیچ تعللی، برای اخراج نیروهای خارجی از کشور به‌ویژه آمریکایی‌ها اقدام کند.»

به‌جز نهادهای رسمی، مسئولان دولتی و احزاب عراقی، گروه‌های مقاومت عراق نیز در مقابل آمریکا موضع‌گیری شدیدی داشته‌اند. ساعت 9صبح روز گذشته فرماندهان این گروه‌ها در جلسه‌ای فوری ضمن بررسی حادثه رخ‌داده بر ادامه مقابله نظامی با آمریکا تاکید کرده‌اند. «کمال الحسناوی»، معاون رهبر «حرکه الابدال» گفت: «به‌زودی پاسخ مناسبی به حمله امروز آمریکا داده خواهد شد و این پاسخ به تعویق نخواهد افتاد.» گردان‌های سیدالشهدای عراق نیز اعلام کرده است از این پس جنگنده‌ها و هواگردهای ارتش آمریکا را بر فراز عراق مورد هداف قرار خواهد داد.

برخی تحلیلگران سیاسی دلیل اصلی حمله بامداد دوشنبه آمریکا به مواضع حشدالشعبی را رژه بزرگ این نیرو می‌دانند که اخیرا در استان دیاله برگزار شد. در همین راستا احمدالاسدی، سخنگوی ائتلاف فتح در حساب توئیتری خود نوشته است: «حمله ظالمانه جنگنده‌های آمریکایی به مجاهدان الحشدالشعبی در تیپ۱۴ (کتائب سیدالشهدا) در القائم (مرز بوکمال) دلیل یأس آنها از منزوی‌کردن حشدالشعبی بعد از رژه مهیب بود که برگزار شد و ثابت کرد حشدالشعبی نیروی رسمی مدافع عراق و ملت آن درمقابل دشمنان است.» این رژه به‌دلیل ابعاد بزرگی که داشت و همچنین شرایط منطقه‌ای پس از شکست رژیم‌صهیونیستی در جنگ 11روزه با غزه توانست نگاه‌ها را به قدرت بزرگ اضلاح محور مقاومت در منطقه جلب کند؛ مساله‌ای که به‌هیچ‌وجه برای واشنگتن قابل تحمل نیست. در ادامه به ابعاد رژه بزرگ حشدالشعبی پرداخته‌ایم و اهداف احتمالی آمریکا از حمله اخیر را مورد بررسی قرار داده‌ایم.

دلایل عصبانیت آمریکا از رژه حشدالشعبی

1 نمادین بودن محل‌های برگزاری

به دلیل مخالفت نیروهای مسلح عراق با برگزاری رژه حشدالشعبی در عراق این رژه در استان دیاله برگزار شد. این استان که در مجاورت مرزهای ایران نیز واقع شده است یکی از نخستین مناطقی بود که داعش در ابتدای هجوم خود به عراق آن را اشغال کرد. همچنین پس از شکست داعش دیاله همچنان یکی از مناطقی باقی ماند که هسته‌های داعش در کوه‌ها و غارهای آن پناه گرفته و به عملیات علیه مردم و نیروهای نظامی می‌پرداختند. این استان به دلیل بافت سنی خود دارای پیچیدگی‌هایی در حوزه فرقه‌ای نیز هست. این استان همچنین محل واقع شدن اردوگاه اشرف مقر گروهک منافقین بوده است. برگزاری رژه حشدالشعبی در چنین منطقه‌ای حاوی پیام‌های بسیاری برای دشمنان بود. دیاله محل پیاده‌سازی سناریوهای سازمان منافقین و داعش علیه مقاومت بوده است که حالا در آن ده‌ها هزار رزمنده عراقی رژه رفته‌اند.

2 حضور سران رسمی دولت عراق و رسمیت بخشیدن به حشدالشعبی

آمریکا پس از تشکیل حشدالشعبی تلاش کرده تا با آن به‌عنوان یک دشمن برخورد کند. از نگاه واشنگتن این نیرو مانعی بزرگ در برابر سلطه آمریکا بر عراق است. بدون حضور حشدالشعبی هیچ نیروی نظامی قابل‌اتکایی در عراق وجود ندارد. کاخ سفید پیش‌تر و پس از اشغال عراق با انحلال ارتش این کشور ضربه‌ای عمیق به ساختارهای نظامی این نهاد وارد کرده‌اند به‌گونه‌ای که ارتش این کشور شامل تعداد نیرو، سلاح و وسایل نظامی محدود است. این موارد گرچه لازمه تشکیل یک نیرو هستند اما معمولا اجزای یک ارتش باید متناسب باشند و از سوی دیگر فرماندهان و افسران آموزش‌دیده‌ای در ساختارهای آن حاضر باشند. مساله‌ای که به دلیل دخالت‌های آمریکا در ارتش عراق دیگر وجود ندارد. فرار 80 هزار نظامی ارتش عراق از غرب این کشور پس از حمله داعش در مدت چند روز نشان داد آنچه آمریکایی‌ها برای عراق به‌عنوان ارتش باقی گذاشته‌اند چیست.  حشدالشعبی به این دلیل مورد کینه آمریکایی‌هاست که دیگر خلأ وجود نیروی نظامی کارآمد در عراق را حل کرده است. به همین خاطر آنها می‌کوشند حشدالشعبی را تروریست نامیده و با غیررسمی نامیدن آن زمینه را برای ضربه زدن به آن مهیا سازند. حضور سران ارشد عراقی در رژه اخیر حشدالشعبی نشان داد این نیرو در چشم تمام جناح‌های سیاسی دارای وجهه رسمی و قانونی است.

3 نمایش هماهنگی حشدالشعبی

حشدالشعبی درحال حاضر نیز نیروی یکپارچه‌ای به حساب نمی‌آید اما نکته مهم آنجاست که این نیرو سال‌به‌سال و ماه‌به‌ماه درحال افزایش هماهنگی میان نیروهای خود است. این نیرو در زمانی تشکیل شد که ارتش عراق پس از هجوم داعش در سال 2014 تا حد زیادی از هم فروپاشیده بود و مردم براساس فتوای مرجعیت نجف به صورت داوطلبانه به گروه‌های نظامی متعددی پیوستند تا در گام اول مانع از پیشروی‌های داعش شوند. این گروه‌ها در وضعیت بحرانی سال‌های هجوم داعش شکل گرفتند و درمجموع با یکدیگر حشدالشعبی را تشکیل دادند. عدم یکپارچگی میان این نیروها معلول شرایطی است که حشدالشعبی در آن ایجاد شد اما این نیرو با رژه هماهنگ خود نشان داد تا چه میزان در افزایش سطح یکپارچگی نیروهایش پیشرفت داشته است. این مساله می‌تواند قدرت رزمی این نیروها را میزان زیادی بالا ببرد. حضور این نیروی رزمی که طبیعتا علیه نقشه‌های آمریکا و رژیم‌صهیونیستی برای تضعیف عراق عمل می‌کند، می‌تواند تهدیدی برای تل‌آویو باشد.

4 رونمایی از تسلیحات پیشرفته به‌خصوص پهپادها

بخشی از یگان‌های حشدالشعبی در رژه حشدالشعبی اقدام به نمایش قابلیت‌های پهپادی خود کردند. احتمالا این اقدام بدون هماهنگی با سران ارشد حشدالشعبی بوده است اما به هرحال توانایی‌های این گروه‌ها را به دیگران شناساند. تکذیبیه صادر شده از سوی سازمان حشد درباره مسلح نبودن این سازمان به پهپاد به دلیل راهبردی بودن این وسیله نظامی است که می‌تواند باعث تغییر موازنه قوا در منطقه شود. پهپادهای به نمایش درآمده در رژه حشدالشعبی که از انواع پیشرفته بودند می‌توانند موازنه میدان نبرد را تغییر دهند. وجود تعداد زیادی پهپاد در دستان یک نیروی نظامی می‌تواند اثرات زیادی بر میادین نبرد داشته باشد. پهپادها با مداومت پروازی بالا می‌توانند طی ساعات زیادی در جبهه‌های جنگ پرواز کرده و کوچک‌ترین تحرک و رخ‌نمایی مشاهده شده از دشمن را به نیروهای خودی اطلاع دهند تا آنها با توپخانه یا موشک این هدف را نابود کنند. این پهپادها در صورت مسلح شدن به بمب و موشک خود نیز می‌توانند اهداف را نابود کنند. وجود این پهپادهای کوچک یا ریز پرنده‌ها به معنای دشوار شدن رویارویی با حشدالشعبی عراق از سوی هرنیروی متخاصمی است. با تسلیح عراق به طیف گسترده‌ای از پهپادها دیگر نیروهای زمینی محور غربی چه نیروهای اصلی شامل آمریکا و ترکیه و چه نیابتی‌های آن مانند داعش نمی‌توانند به آسانی وارد جنگ با عراق شوند. پهپادهای تاکتیکی رونمایی شده در رژه حشدالشعبی نشان می‌داد این نیروها با مسلح شدن به پهپاد مهاجر-6 می‌تواند خطوط تدارکاتی و پشت جبهه دشمن را نیز هدف قرار دهند. درصورت جنگ اتاق‌های فرماندهی، انبارهای سلاح و غذا و همچنین جاده‌های ارتباطی دشمن زیر آتش حشدالشعبی خواهد بود. باید درنظر داشت حتی نیروهای ارتش یمن نیز از پهپادهای انتحاری تا برد 2500 کیلومتر بهره می‌برند، درحالی که در محاصره قرار دارند. حالا که نیروهای عراقی به پهپادهای زیادی از نوع تاکتیکی مسلح شده‌اند چه مانعی در برابر تسلیح آنها به پهپادهای انتحاری وجود دارد؟ سوالی که جواب آن از مدت‌ها پیش مشخص شده است. اسفندماه سال گذشته بود که یک گروه مقاومت عراقی در واکنش به بمب‌گذاری عوامل تکفیری وابسته به سعودی‌ها در خاک عراق با پهپاد انتحاری ساختمان‌های امنیتی عربستان سعودی در ریاض پایتخت این کشور ازجمله کاخ یمامه متعلق به پادشاه سعودی را هدف قرار داد. نیروهایی مانند جنبش نجبا نیز می‌گوید از توانایی حمله به عمق فلسطین اشغالی برخوردارند. موضوعی که نشان می‌دهد گروه‌های مختلف نظامی عراق به پهپادهای انتحاری به تعداد بالا مسلح هستند. این پهپادهای انتحاری با بردبلند و دقیق نوید‌دهنده تبدیل شدن عراق به یک قدرت منطقه‌ای هستند که دیگر آمریکا، عربستان و رژیم‌صهیونیستی نمی‌توانند بر آن مسلط شوند.

اهداف احتمالی چندگانه آمریکا از حمله به مرز عراق-سوریه

1 رژه حشدالشعبی

نیروهای حشدالشعبی در رژه اخیر خود با نمایش تسلیحات سنگین و پیشرفته خود و همچنین استعداد بالای انسانی‌اش به همگان ثابت کرد قدرت جدیدی در منطقه پا به میدان گذاشته است. این مساله باعث عصبانیت شدید آمریکا شده است و واشنگتن برای آنکه مانع از دیده‌شدن قدرت حشدالشعبی شود کوشید با هدف قرار دادن بخشی از نیروهای آن آسیب‌پذیری این نیرو را به نمایش بگذارد.

2 هشدار به الکاظمی

پس از تلاش آمریکا برای قرار دادن عراق به‌عنوان محل درگیری با ایران که از هدف قرار دادن نیروهای حشدالشعبی در مرز عراق-سوریه در آخرین روزهای سال 2019 آغاز شده و در نخستین روزهای سال 2020 به شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس در جاده فرودگاه بغداد منجر شد، عده‌ای از سیاستمداران عراقی نگران زیان‌هایی شدند که این اقدام واشنگتن می‌توانست برای عراق داشته باشد. درحالی‌که دولت وقت عراق و بخش‌های بزرگی از جناح‌های سیاسی قائل به اخراج نظامیان آمریکایی از عراق برای حل این موضوع بودند، در مقابل بخشی دیگر تلاش کردند با اعمال فشار، نظر خود را بر کرسی بنشانند. نظر آنها این بود که باید درمقابل آمریکا کوتاه آمد و در غیر این صورت واشنگتن همچنان عراق را در معرض جنگ قرار خواهد داد. به نخست‌وزیری رسیدن مصطفی الکاظمی در همین راستا بود تا وی بتواند به‌دلیل روابط عمیق با آمریکایی‌ها اعتمادشان را جلب کرده و مانع از تعیین عراق به‌عنوان محل تسویه‌حساب میان قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای شود.  با این حال الکاظمی برای اداره کشور مجبور است دست به اقدامات دیگری نیز بزند. نخست‌وزیر عراق در جریان رژه اخیر حشدالشعبی پذیرفت تا در این مراسم شرکت کند. الکاظمی این کار را به‌دلیل دولتی‌بودن سازمان حشدالشعبی انجام داد، زیرا ریاست این نیرو رسما برعهده وی است. این کار او در سطح سیاسی نیز تلاشی برای آرام‌ کردن ملی‌گرایان عراقی موجود در حشدالشعبی بود. با این حال آمریکایی‌ها این اقدام نخست‌وزیر عراق را نیز برنمی‌تابند. اقدام اخیر در بمباران نیروهای حشدالشعبی هشداری به الکاظمی بود تا بداند درصورت ادامه‌یافتن روند رو به رشد عقاید مقاومتی در عراق، احتمال کشیده‌شدن زبانه‌های جنگ به این کشور وجود دارد. درست همان چیزی که برخی از گروه‌های سیاسی عراقی ادعا کردند برای جلوگیری از وقوع آن، نخست‌وزیری باید به الکاظمی برسد.

3 خط قرمز بودن مسیر ایران-مدیترانه

بازگشایی چنین مسیری می‌تواند برای بسیاری از کشورهای منطقه مانند ایران، عراق، سوریه و لبنان منشأ گشایش‌های اقتصادی باشد و همچنین با بازگشایی این مسیر چینی‌ها نیز آن را به‌عنوان یکی از مسیرهای امتداد جاده ابریشم جدید و طرح «یک کمربند یک جاده» درنظر خواهند گرفت و سرمایه‌گذاری‌های خود را به این منطقه سرازیر خواهند کرد. به همین دلیل آمریکا در مرز عراق-سوریه خط قرمزی ایجاد کرده و می‌کوشد آن را تقویت کند تا بگوید اجازه بازگشایی این مرز را به شکل کامل و امن به طرف‌های منطقه‌ای نخواهد داد. البته با وجود تلاش‌های واشنگتن در محدوده وسیعی از مرزها، نیروهای مقاومت مستقر شده‌اند، اما کاخ‌سفید تلاش دارد تا جایی که امکان دارد آن را ناامن سازد.

4 جلب رضایت متحدان به‌ویژه صهیونیست‌ها

آمریکایی‌ها برای تمرکز بر موضوع چین در وهله نخست و روسیه در وهله دوم می‌کوشد از تمرکز خود بر غرب آسیا بکاهد تا منابع آزاد شده‌اش در این منطقه را راهی مرزهای چین و روسیه کند. عقب‌کشیدن برخی از سامانه‌های پدافند هوایی آمریکا از منطقه که اخیرا رخ داده، نمونه‌ای از این آزادسازی منابع است. بنابر گزارشی که «وال‌استریت‌ ژورنال»  منتشر کرده است واشنگتن اخیرا اعلام کرده که هشت سامانه دفاع ضدموشکی پاتریوت را از کشورهای عربستان، اردن، کویت و عراق خارج خواهد کرد. پنتاگون همچنین قصد دارد ترمینال سامانه بسیار پیشرفته پدافند موشکی «تاد» که از پاتریوت کاراتر و گران‌تر است را نیز از خاک عربستان خارج کند.   اقدام آمریکا در عقب‌کشیدن بخشی از نیروها و تجهیزاتش از منطقه باعث نگرانی متحدان آمریکا در منطقه به‌خصوص رژیم‌صهیونیستی و سعودی‌ها شده است. آمریکایی‌ها اگر بخواهند نشان دهند برنامه‌شان برای کاهش نیرو، اثری بر اراده واشنگتن دربرابر تهدیدات موجود در غرب آسیا ندارد، می‌تواند از چنین حملاتی بهره ببرند. این حمله می‌تواند به نگرانی‌های رژیم‌صهیونیستی از عقب‌نشینی آمریکایی‌ها پاسخ دهد و نشانه‌ای از خط قرمز بودن امنیت تل‌آویو در نگاه واشنگتن تلقی شود، زیرا بازگشایی مرز عراق-‌سوریه یکی از خطرات راهبردی علیه موجودیت رژیم‌صهیونیستی است.

5 نشان‌دادن سخت‌گیری بایدن

بایدن از سوی جمهوری‌خواهان به‌دلیل ابراز علاقه جهت بازگشت به برجام مورد انتقاد قرار گرفته و متهم است که دربرابر دشمنان آمریکا جدیت زیادی به خرج نمی‌دهد. اقدامات رادیکال بایدن در صدور دستور حمله به مواضع نظامی مقاومت از نگاه کاخ‌سفید می‌تواند باعث زدودن اتهامات جناح‌های مخالف سیاسی شود. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا در هفته‌جاری در ایالت اوهایو درحالی که در نخستین مراسم تبلیغاتی خود پس از ترک کاخ‌سفید حاضر شده بود، مدعی شد بایدن درحال تحقیر آمریکا دربرابر چین و ایران است. از آنجایی که رسانه‌های جریان اصلی در آمریکا می‌کوشند حملات عراقی‌ها به سربازان آمریکا را به ایران منسوب کنند، چنین حملاتی نیز می‌توانند به‌عنوان «پاسخ به ایران» در میان افکار عمومی این کشور تلقی شوند.

6 فشار به ایران

آمریکا می‌توانست این حملات را همانند برخی حملات پیشین از طریق رژیم‌صهیونیستی انجام داده و یا حمله خود را گردن نگیرد، اما پذیرش رسمی حمله نشان می‌دهد واشنگتن قصد دارد در خلال مذاکرات وین آخرین فشارها بر تهران را از طریق اقدامات نظامی افزایش دهد. به‌دلیل حضور ملت عراق و گروه‌های مقاومتی این کشور در محور مقاومت، آسیب‌رسانی به این نیروها مساوی با تضعیف کلیت این محور است. آمریکا می‌خواهد به تهران این پیام را صادر کند که درصورت موافقت نکردن با خواست‌های آمریکا در مذاکرات، محور مقاومت نمی‌تواند جنگ نامتقارنی را علیه واشنگتن ادامه دهد، زیرا این کشور از خود دفاع خواهد کرد.

7 یکپارچه دیدن نیروهای مقاومت

درحالی‌که گروه‌های ناشناسی از میان مقاومت عراق برخاسته و به انجام حمله علیه نیروهای آمریکایی می‌پردازند، واشنگتن قصد دارد با حمله به نیروهای رسمی حشدالشعبی به همه بگوید تفاوتی میان این نیروها قائل نیست و انجام عملیات علیه نیروهای آمریکایی از طریق گروه‌های ناشناس نمی‌تواند باعث مصونیت دیگر گروه‌های مقاومت عراق شود.