آمریکا می‌داند ایران به برجام فرادولتی نگاه می‌کند

عبدالرضا فرجی‌راد، کارشناس مسائل بین‌الملل و سفیر اسبق کشورمان در نروژ در گفت‌و‌گو با «فرهیختگان» به تحلیل ابعاد مختلف مواضع رئیس‌جمهور منتخب ملت ایران در نخستین نشست خبری پرداخت و تاثیر این مواضع را بر مذاکرات وین مورد تحلیل قرار داد. مشروح این گفت‌وگو در ادامه از نگاه‌تان می‌گذرد.

با توجه به مواضعی که رئیسی پیرامون سیاست خارجی مطرح کرد، تاکید این بود که دولت ایشان سیاست خارجی را از برجام شروع نمی‌کند چون قرار نیست به برجام محدود شود و در عین حال نقدی هم به مذاکرات فرسایشی داشت. تحلیل شما از نگاه ایشان به سیاست خارجی در این بازه زمانی که مذاکرات وین هم هنوز به اتمام نرسیده، چیست؟

رئیسی در مصاحبه‌های قبلی که در رالی انتخابات داشت، بیان کرد ما به برجامی که مقام معظم رهبری آن را در 9 بند تایید کردند، متعهد هستیم، لذا امروز هم بیان نکرد برجام را زمین می‌گذاریم و آن رها می‌کنیم بلکه گفت سیاست خارجی ما منحصر به برجام نیست؛ لذا برداشت من این است که ایشان برجام را به‌نحوی ادامه می‌دهد؛ چراکه وقتی می‌گوید آمریکایی‌ها تاخیر کرده‌اند و باید زودتر تحریم‌ها را بردارند؛ طبیعی است که می‌دانند اگر طرف مقابل بخواهد تحریم‌ها را بردارد، از آن‌سو انتظار دارد که ایران هم به برجام بازگردد و تعهداتی را که انجام داده بود از سر بگیرد. بنابراین امر منفی در این مصاحبه وجود نداشت.

  موضع رئیسی درباره برجام بیشتر انتقاد به دولت فعلی بود

البته منظور ایشان این بود ما تمرکز خود را همواره روی برجام نمی‌گذاریم و این موضع شاید انتقادی به دولت فعلی یا وزارت امور خارجه بوده که شما همه تمرکز سیاست خارجی را روی برجام گذاشتید و مسائل دیگر را رها کردید. لذا به‌نظر من می‌توان از این سخنان چنین تحلیلی داشت.

به‌نوعی می‌توان گفت قرار است ریل‌‌گذاری سیاست خارجی نظام در دولت رئیسی تغییر کند؟

وقتی از ایشان سوال کردند همین گروه را در سیاست خارجی ادامه می‌دهید، ایشان گفت این گروه گزارش ملاقات‌ها و نتایج را در وین به من داده‌اند و من از گروه سیاست خارجی خود نیز خواسته‌ام مذاکرات را بررسی کنند؛ این بدین معناست که ایشان سیاست خارجی فعلی را جدا کرده و رویکرد آنها متفاوت از آن چیزی است که در آینده خواهند آمد.

ممکن است این مواضع جدید در مذاکرات وین اثرگذار باشد؟

ایشان در این مصاحبه روشن نکرده است که گزارش ملاقات‌های وین را به تیم سیاست خارجی خود دادند لذا باید بررسی شود که تیم سیاست خارجی چه نظری دارد. تا جایی که من می‌دانم تیم سیاست خارجی ایشان دیدگاه کاملا متفاوتی با دیدگاهی دارند که اکنون در وین با ظریف و دولت فعلی انجام می‌شود. اما در عین حال یک واقعیت را باید در نظر گرفت و آن هم این است که مساله برجام قدری کلان‌تر در کشور دیده می‌شود و طبیعتا رئیس‌جمهور هم در آن نقش دارد.

 آمریکا می‌داند برجام منحصر به دولت‌ها در ایران نیست

ممکن است در طرف مقابل تزلزلی در نهایی‌کردن مذاکرات ایجاد شود؟

معتقدم آمریکایی‌ها خوب می‌دانند که برجام صرفا ارتباط منحصربه‌فردی با دولت‌ها در ایران نیست؛ بنابراین چیزی که قرار است در وین امضا کنند، در سطح کلان نظام تصمیم‌گیری‌شده و دیگر چه اکنون امضا شود، چه دو هفته دیگر یا 50روز آینده که دولت جدید مستقر می‌شود، تفاوتی ندارد. بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا نیز این مساله را چندین‌بار متذکر شده است لذا آنها نیز این را می‌فهمند که تصمیم نهایی را بالاترین مقام کشور براساس قانون اساسی انجام می‌دهد اما با وجود این آمریکایی‌ها هم می‌خواهند مذاکرات فعلی زودتر به اتمام برسد.