تلاش برای بازسازی سرمایه اجتماعی

سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور منتخب در نخستین نشست خبری‌اش با رسانه‌ها، به سوال 16رسانه پاسخ داد. از این 16رسانه، 4خبرگزاری و 2روزنامه داخلی بودند و 10رسانه نیز خارجی. درحالی‌که به نظر می‌رسید مساله سیاست خارجی برای خبرنگاران داخلی پراهمیت باشد اما هیچ‌کدام از آنها سوالی در این خصوص از رئیسی نکردند و به‌جای آن بر مسائل داخلی و به‌ویژه دو موضوع اقتصاد و سرمایه‌های اجتماعی متمرکز شدند. از 10سوال رسانه‌های بین‌المللی 7سوال به مساله سیاست خارجی و به‌ویژه موضوع برجام اختصاص داشت. رئیسی تلاش کرد با نگاهی مبتنی‌بر واقع‌گرایی کوتاه، واضح و قابل فهم به سوالات پاسخ بدهد. مجموع این ویژگی‌ها را می‌توان در پاسخ به سوال خبرنگار رابلی روسیه یافت که از رئیسی پرسید «آیا درصورت لغو تحریم‌ها ازسوی آمریکا، حاضر به ملاقات با رئیس‌جمهور آمریکا هستید؟» رئیسی در پاسخ به او تنها به یک کلمه اکتفا کرد و گفت: «خیر!» برای تحلیلگران مسائل سیاست خارجی، این پاسخ کوتاه و قاطع، مشابهت‌سازی شد با پاسخی که جو بایدن در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی سی‌بی‌اس آمریکا داشت. او در پاسخ به خبرنگار این شبکه که پرسید «آیا آمریکا تحریم‌ها را در ابتدا برای بازگرداندن ایران به میز مذاکرات لغو می‌کند»، گفته بود: «نه». همین یک کلمه رئیسی به‌خوبی می‌تواند بیانگر راه و روش او در سیاست خارجی باشد. او گفت سیاست خارجی دولتش از برجام شروع نمی‌شود و به آن هم محدود نخواهد شد و در پی تعامل گسترده با جهان است و به مذاکره تا جایی پایبند است که نخست منافع ایران را تضمین کند و پس از آن هر دور مذاکره باید «نتیجه» داشته باشد. او در پاسخ به سوالات خبرنگار المیادین درباره تحولات منطقه نیز واقع‌بینانه سخن گفت و خواستار پایان یافتن دخالت‌های سعودی در یمن شد و درباره رژیم‌صهیونیستی و «خطرناک‌ترین رئیس‌جمهور» خواندن رئیسی نیز از موضع ثابت جمهوری اسلامی ایران که باید تکلیف فلسطین را مردم آن تعیین کنند، گفت. اما مهم‌تر از مساله سیاست خارجی در کلام رئیسی، اشاره او به «تغییر به‌نفع مردم» بود. اظهارات او نشان می‌دهد اولویت دولت سیزدهم بر «بازسازی اجتماعی» است. محور اصلی این بازسازی، بر مساله اقتصاد استوار است و رئیسی قصد دارد تغییر به‌نفع مردم را با بهبود کسب‌وکار، بهبود معیشت و بهبود شرایط دولت دنبال کند. او از بازگرداندن اعتماد مخدوش‌شده و همچنین راه‌اندازی سامانه‌ای گفت که در آن نخبگان، اصحاب رسانه، دانشگاهیان، حوزویان و همه صاحبان اندیشه و خرد که برای اداره دولت ایده‌ای دارند، می‌توانند ایده‌هایشان را به دولت منتقل کنند. گام بعدی او برای احیای سرمایه اجتماعی، ارتباط مستقیم مردم با دولت است. او گفته است سامانه‌ای کاملا سازمان‌یافته و برنامه‌ریزی‌شده را برای این ارتباط فعال خواهد کرد. شاید بتوان جمع‌بندی پایانی رئیسی را که خطاب به ایرانیان خارج کشور بود، نشانه‌دارترین محور در بازسازی اجتماعی خواند. رئیسی به‌درستی به این نکته اشاره کرد که دولتش نسبت به آنها مسئولیت دارد و از همین‌رو تلاش خواهد کرد ورود ایرانیان به کشور را تسهیل کند.