دیپلماسی علمی با تاسیس دانشگاه‌های بین المللی

ندا اظهریخبرنگار

ندا اظهری، مترجم: شعبه پردیس‌های دانشگاهی معمولا به حضور فیزیکی دانشگاه‌هایی اطلاق می‌شود که از مبداء دانشگاه یا محوطه کالج فاصله دارد. این پردیس‌ها ممکن است در هر شهر، ایالت یا کشوری واقع شوند. اگرچه شعبه پردیس‌های دانشگاهی محدودتر از پردیس‌های اصلی هستند و منابع یا اداره‌هایی را در اختیار دارند اما بسته به توافقی که صورت می‌گیرد، دانشجویان از موسسه اصلی مدرک دریافت نمی‌کنند. مالزی یکی از معروف‌ترین نقاط دنیا از نظر داشتن شعبه‌های پردیس دانشگاهی است که میزبان بیش از 12 موسسه خارجی است. دانشگاه‌هایی چون هریوت وات، دانشگاه ناتینگهام، دانشگاه رافلز و موسسه فناوری مریتایم هلند جزء پردیس‌های تاسیس‌شده در این کشور است. چین با 32 مرکز، امارات با 31، سنگاپور با 12، مالزی با 12 و قطر با 11 شعبه پردیس بین‌المللی، برترین کشورهای دربرگیرنده پردیس‌های دانشگاهی در دنیا هستند. در سال‌های اخیر، قبرس، مصر، فنلاند، غنا، هند، مالت، نیکاراگوئه، روآندا و عربستان سعودی هم به جمع کشورهای دارنده پردیس‌های بین‌المللی اضافه شده‌اند؛ درحالی که موسساتی در بلژیک، استونی، ژاپن، کره‌جنوبی، ترکیه و تایوان هم به این حرکت اضافه شده‌اند.

ظهور پردیس‌های دانشگاهی

از دهه 2000 میلادی، طبق برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، قرار شد کشورهای توسعه‌یافته که زبان بیشتر آنها انگلیسی است، پردیس‌هایی از دانشگاه‌های خود در کشورهای درحال توسعه‌ای که اقتصاد آنها درحال شکوفایی است تاسیس کنند که طرفداران زیادی در دنیا پیدا کرد. مرکز نظارت بدون مرز بر آموزش عالی حدود 263 نهاد را تعریف کرد که در گروه دانشگاه‌های آزاد قرار می‌گیرند که قابلیت ایجاد پردیس در دانشگاه‌های دیگر کشورها را دارند و به‌عنوان ارائه‌دهنده آموزش‌های خارجی فعالیت کرده و تمام برنامه‌های آموزشی دانشگاهی را ارائه می‌کنند.

  هند در مرکز توجه

به گزارش تایم، یکی از مقامات ارشد آموزش عالی هند، تمایل این کشور را به راه‌اندازی یک شعبه پردیس بین‌المللی در صدر فهرست پردیس‌های دانشگاهی در این کشور اعلام کرد. در این میان، دانشگاه‌های انگلیسی در صدر این پردیس‌ها قرار می‌گیرند. حضور فعال انگلیس در تاسیس پردیس‌های متعدد دانشگاهی خود در کشور هند، در راستای مذاکراتی صورت می‌گیرد که در ماه «می» بین دو کشور انجام شده و در قالب «نقشه راه 2030» هند- انگلیس مورد توجه دو کشور قرار گرفته است. در قسمت‌هایی از این نقشه راه، به‌طور صریح به بحث آموزش و همکاری‌های بین دو کشور اشاره شده است. استیو می‌گوید: «شباهت‌های زیادی را در تمرکز روی جهانی‌سازی میان سیاست ملی آموزش هند (NEP) 2020 و استراتژی آموزش بین‌المللی انگلیس که امسال به‌روز شده، پیدا کرده است. درحال حاضر، انگلیس در آموزش و پژوهش همکاری زیادی با هند می‌کند. با توجه به سیاست ملی آموزش هند و استراتژی آموزش بین‌المللی در یک سو، می‌توان کارهای زیادی را انجام داد.

سیاست ملی آموزش هند دو مسیر نظارتی جدید برای جهانی‌سازی شدن آموزش‌ها ایجاد می‌کند که شامل افتتاح دانشگاه‌های خارجی در هند و افتتاح دانشگاه‌های هند برای خارج از کشور است. منجو سینگ، دبیر مشترک مرکز بین‌المللی در کمیسیون گرنت‌های دانشگاهی هند معتقد است افتتاح دانشگاه خارجی در هند یکی از برترین خواسته‌های این کشور به شمار می‌رود و امیدواریم به‌زودی شاهد این اتفاق باشیم. به گفته او، دولت هند همچنان مشغول کار روی مقررات خاص است اما همکاری‌های خارجی از سه طریق اصلی شامل توافقنامه‌های دوگانه، برنامه‌های مشترک و درجه دو تسهیل می‌شود. او افزود: «روابط جهانی بیش از جذب دانشجو و شعبه‌های دانشگاهی اهمیت دارد. جهانی‌سازی، نقش بزرگی در مقابله با چالش‌های جهانی مانند تغییرات آب و هوایی و بیماری‌های عفونی دارد.» استیو می‌گوید: «انگلیس متعهد به ایجاد مشارکت و همکاری‌های عمیق‌تر بین دو دولت، همکاری‌های موسساتی و روابط بین‌فردی است. دانشگاه‌ها در هسته اصلی خود مراکزی بین‌المللی هستند و به همین ترتیب، مرکز این هدف مهم قرار می‌گیرند.»

 انگلیس به‌دنبال هند

هندوستان یکی از پنج کشوری است که در اولویت انگلیس برای افزایش پایدار تعداد دانشجویان بین‌المللی به‌منظور ورود به انگلیس قرار دارند. طبق این برنامه‌ریزی، قرار است تعداد دانشجویان بین‌المللی این کشور تا سال 2030 تا دست‌کم 600 هزار دانشجو افزایش یابد.» آنجو شارما، دبیر اصلی آموزش عالی و فنی در گجرات، معتقد است شهر محل زندگی او درحال توسعه برنامه‌های مشترک و درجه دومی است که در آن برنامه درسی بین شرکای هندی و خارجی به اشتراک گذاشته می‌شود. در سطح ایالتی، بیشتر تمرکز روی این مساله بود که آموزش عالی چگونه می‌تواند باعث تقویت اشتغال جوانان شود. روند ایجاد اشتغال می‌تواند از طریق استارتاپ‌ها تسریع شود که دانشجویان می‌توانند با ایده‌های ابتکاری، زمینه را برای اشتغال خود و دیگران فراهم کنند. جهانی‌سازی به شکل‌گیری نوآوری‌ها استارتاپ‌ها در پردیس‌های دانشگاهی کمک می‌کند.»
کارشناسان معتقدند ما باید آنچه را در کشورهای ابتکاری مانند انگلیس و آمریکا انجام شده، دنبال کنیم، از این ایده‌های نو استفاده کرده و آنها را تقویت کنیم. به‌عنوان مثال، هند برنامهT-Bridge را راه‌اندازی کرده است. مسئولیت این برنامه اتصال استارتاپ‌های هندی با فرصت‌هایی در بازار جهانی است. درواقع، جهانی‌سازی نقش مهمی در توسعه و اعتمادبه‌نفس هندوستان دارد.

4 شعبه پردیس برتر در آسیا

آموزش عالی تا حد زیادی جنبه جهانی پیدا کرده و از چارچوب یک کشور خارج شده است. از دهه 2000 میلادی، دانشگاه‌های رده‌بالای استرالیا و انگلیس تعدادی از شعبه‌های پردیس‌های خود را در کشورهای خارجی تاسیس کردند. بسیاری از این پردیس‌ها در برترین شهرهای آسیایی واقع شده‌اند که موقعیت برد-بردی را پیش‌روی دانشجویان قرار داده‌اند. مجاورت و قیمت مناسب برای آموزش در عین کیفیتی که در اختیار دانشجویان قرار می‌گیرد، گزینه مناسبی برای آنهاست تا بتوانند با حضور در کشور خود و بدون طی کردن مسافتی طولانی، در دانشگاهی خارجی تحصیل کنند. به‌عنوان مثال، دانشجویان چینی ممکن است قصد داشته باشند بدون ترک پکن در دانشگاهی انگلیسی تحصیل کرده و مدرکی از یک دانشگاه معتبر خارجی دریافت کنند یا دانشجویان مالزیایی ممکن است به دنبال تحصیل در دانشگاهی آمریکایی در سنگاپور باشند. با وجود افتتاح شعبه‌هایی از پردیس‌های دانشگاهی، این امر محقق می‌شود و راه‌های زیادی را پیش‌روی دانشجویان قرار می‌دهد تا بتوانند در کشور محل زندگی خود به تحصیل بپردازند.

براساس مطالعه اخیر شورا و دانشگاه‌های بین‌المللی انگلیس، در سال تحصیلی 2019- 2018، بیش از 15هزار دانشجوی بین‌المللی دوره تحصیلات بین‌المللی خود را در سال دوم و بعد از آن در دانشگاه‌های انگلیس و بدون تحصیل قبلی در پردیس‌های انگلیس آغاز کرده بودند. برخی موسسات آموزشی با بزرگ‌ترین گروه‌های ورودی سال دوم، بیشتر تازه‌واردهای دانشگاهی از طریق فعالیت‌های آموزشی فراملی مانند شعبه‌های پردیس‌های خارجی وارد دانشگاه شدند. البته این مقدار محبوبیت کاملا قابل درک است. تحصیل در کشور محل زندگی، مزایای زیادی دارد که از مهم‌ترین آنها حذف فرآیند دشوار اخذ ویزا و صرفه‌جویی در هزینه‌های سرسام‌آور تحصیل در کشوری خارجی است. کشورهای آسیایی مقصد بسیاری از پردیس‌های دانشگاه‌های مطرح دنیا هستند که کیفیت آموزشی را در مشارکت با برترین دانشگاه‌ها به دانشجویان ارائه می‌دهند.

چین؛ بزرگ‌ترین مرکز پردیس‌های بین‌المللی

چین درحال حاضر، بیشترین تعداد شعبه‌های پردیس بین‌المللی را در دنیا به خود اختصاص داده و امارات متحده‌عربی را پشت‌سر گذاشته است. جهش‌های سریعی که این کشور در سال‌های متمادی با آن روبه‌رو شد، نتیجه مذاکرات مستقیم و نظارتی مداوم کشور بود. چین میزبان 32 شعبه پردیس بین‌المللی از حدود 11 کشور مختلف است. در این میان، آمریکا با 12 و انگلیس با هشت پردیس بیشترین تعداد پردیس را در این کشور به خود اختصاص داده‌اند که به‌طور کلی 63 درصد کل پردیس‌های دانشگاه‌های چین را تشکیل می‌دهند. پردیس‌های دیگر هم متعلق به کشورهای غربی و همسایه‌های صنعتی آسیایی ازقبیل هنگ‌کنگ، ژاپن و کره‌جنوبی هستند. به‌طور تقریبی 180هزار دانشجو در شعبه‌های پردیس‌های بین‌المللی ثبت‌نام کرده‌اند که تنها چهار درصد کل دانشجویان بین‌المللی را در دنیا به خود اختصاص می‌دهد.

دانشگاه ناتینگهام نینگبو، نخستین دانشگاه خارجی در چین است که با ایجاد یک جامعه پردیس دانشگاهی، بیش از 40 درصد دانشجویان تحصیلات تکمیلی در آن موفق به کسب بورس تحصیلی شده‌اند. دانشگاه تاتینگهام نینگبو، آموزش متمایزی را از آموزه‌های دانشگاه‌های انگلیس به دانشجویان ارائه می‌دهد که بهترین مکان آموزشی را در قلب آسیای شرقی برای دانشجویان علاقه‌مند به تحصیل در این کشور فراهم کرده است. در این 100 دانشگاه برتر، 29 دوره کارشناسی و 18 دوره تحصیلات تکمیلی در اختیار دانشجویان قرار گرفته تا بتوانند با تحصیل در این دوره‌ها واجد شرایط فارغ‌التحصیلی شوند. آنها مهارت‌های قابل‌انتقال، چشم‌انداز خلاق و چشم‌انداز تازه‌ای را ایجاد می‌کنند که ترکیب این مهارت‌های ارزشمند آنها را به فارغ‌التحصیلان دارای مهارتی تبدیل می‌کند که کارفرمایان به بهترین نحو می‌توانند در دنیا از آنها استفاده کنند. تمام دوره‌ها در این دانشگاه‌ها به زبان انگلیسی و توسط اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها و براساس استانداردهای دانشگاه ناتینگهام ارائه می‌شوند.

معمولا یک پردیس دانشگاهی به مکانی اطلاق می‌شود که بیش از هشت‌هزار دانشجو داشته و حدود 60 کشور و منطقه نمایندگی داشته باشد. چنین تنوعی، فضای 144 هکتاری را در اختیار پردیس دانشگاهی نینگبو در استان ژجیانگ قرار می‌دهد. این استان درواقع شهری هفت‌هزار ساله با هویت و تاریخچه‌ای جذاب است. بیش از 70 جامعه و 20 سازمان دانشجویی خدمت‌گرا این دانشگاه را زنده نگه داشته‌اند. برای تکمیل تجارت جهانی در قالب کلاس‌های دانشگاهی و فراتر از آن، برنامه‌های تحصیلی در خارج از کشور هم وجود دارد که در 40 کشور و منطقه ارائه می‌شود. بورسیه‌های مختلف و برنامه‌های مالی برای متقاضیان مدارک مختلف در این دانشگاه در نظر گرفته شده است.

امارات‌متحده عربی پایگاه دوم پردیس‌ها

امارات از موفق‌ترین کشورها برای جذب شیوه آموزش عالی خارجی به خاک خود بوده است. ظهور شعبه‌های پردیس‌های بین‌المللی دانشگاهی در این کشور از ابتدای دهه 2000 میلادی با رشد فزاینده‌ای مواجه شد؛ به‌طوری‌که از چهار پردیس در سال 2000 به 31 پردیس در سال 2015 افزایش یافت. مناطق آزاد امارات یکی از گزینه‌های کلیدی برای سیاست اقتصادی است که به خوبی می‌تواند سرمایه‌گذاری خارجی را از طریق مشوق‌های مالی و استثناهای مالیاتی جذب کند. یکی از صنایع ارائه‌شده در این مناطق آزاد، بخش آموزش است که برای جذب هرچه بیشتر آموزش عالی خارجی، بسته تشویقی بی‌نظیری را ارائه داده است که شامل کمک‌هزینه مالکیت کامل خارجی، بازگرداندن کامل سود و معافیت کلی از مالیات و حقوق گمرکی می‌شود. امارات میزبان پردیس‌های دانشگاهی از انگلیس با هشت پردیس، آمریکا با 6 پردیس، هند با پنج، فرانسه با سه، استرالیا و روسیه با دو پردیس و کشورهای ایران، ایرلند، لبنان، پاکستان و سوئیس، هرکدام با یک پردیس بین‌المللی، در این کشور حضور دارند. ثبت‌نام گسترده در شعبه‌های پردیس‌های بین‌المللی دانشگاهی میزان انعکاس تمرکز و تکثیر این شعبه‌ها را در نیاز بازار کار خصوصی نشان می‌دهد.

  دانشگاه موناش در مالزی و ارتباط قوی با صنایع

سومین پردیس بزرگ متعلق به بزرگ‌ترین دانشگاه استرالیاست که در سال 1998 تاسیس شد. این دانشگاه نخستین پردیس بین‌المللی تاسیس‌شده در مالزی است که با محوریت پژوهش در جمع 100 دانشگاه برتر دنیا از دیدگاه مرکز رتبه‌بندی تایم قرار گرفته است. در دانشگاه موناش حدود 7400 دانشجو از 78 کشور جهان تحصیل می‌کنند که اعضای هیات‌علمی واجد شرایط کار آموزش آنها را برعهده دارند و از استانداردهای دقیق اعمال‌شده در دانشگاه اصلی موناش بهره می‌برد. این دانشگاه ارتباط بسیار خوبی با صنایع و دولت‌ها به‌عنوان پلتفرمی برای پژوهش و مشارکت آموزشی در آسیای جنوب‌شرقی و فراتر از آن دارد.