اعضای هیات‌علمی به‌سمت تولیدات علمی هدفمند سوق داده می‌شوند

سارا طاهریخبرنگار

سارا طاهری، روزنامه‌نگار: دانشگاه آزاد اسلامی امروز به‌واسطه تلاش و کوشش محققان و دانشمندان خود، سهم بسزایی در تولیدات علمی کشور دارد. براساس آمارهای ارائه‌شده توسط موسسات بین‌المللی در سال‌های اخیر، رشد تولیدات علمی در این دانشگاه شتاب بیشتری به خود گرفته تا جایی‌که این روزها در کنار رشد و توسعه علمی، شاهد ارتقای کیفیت مقالات پژوهشگران دانشگاه نیز بوده‌‌ایم. بی‌شک این دستاورد مرهون زحمات سرآمدان علمی و نخبگان در سال‌های اخیر بوده است. مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی هم در رویکرد جدید خود، حمایت از این سرآمدان علمی را سرلوحه کار خود قرار داده‌اند تا انگیزه اعضای هیات‌علمی برای افزایش کیفیت تولیدات علمی در مسیر انجام پژوهش‌‌های تاثیرگذار و ارتقای جایگاه دانشگاه در نظام‌‌های رتبه‌بندی بین‌المللی افزایش پیدا کند. جشنواره فرهیختگان نیز هر سال در همین راستا برگزار می‌شود تا به‌نوعی از تلاش و همت سرآمدان علمی دانشگاه قدردانی شود. بنابراین حمایت از دانشمندان، محققان و پژوهشگران پرتلاش به‌صورت جدی در دستورکار دانشگاه قرار گرفته و این روند به‌منظور حمایت از سرآمدان علمی دانشگاه دنبال خواهد شد.

یکی از این حمایت‌ها بحث پرداخت حق جذب است؛ در همین راستا چند روز پیش شیوه‌نامه محاسبه و پرداخت حق جذب سرآمدی اعضای هیات‌علمی دانشگاه برای توجه به دستاوردهای کیفی کوتاه‌مدت و توسط رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ابلاغ شد.

براساس سند چشم‌انداز در افق 1404، ایران باید کشوری توسعه‌یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، با تاکید بر جنبش نرم‌افزاری و تولید علم باشد که این افق توسعه در سند چشم‌انداز 20ساله توسعه دانایی‌محور نام گرفته که اساس و شالوده آن توجه به سرمایه‌های انسانی است. در این شیوه‌نامه نیز به همین موضوع یعنی  نیروهای انسانی توجه شده؛ چراکه نیروی انسانی متخصص و باانگیزه، مهم‌ترین سرمایه دانشگاه‌ها در حفظ و افزایش تولیدات علمی محسوب شده و پیشرفت و ترقی کشورها در گرو جذب، پرورش، نگهداری و بهره‌برداری صحیح از نخبگان و منابع انسانی فرهیخته است. بنابراین پرداختن حق جذب به این افراد نه‌تنها باعث ایجاد انگیزه در آنها شده تا روزبه‌روز بر کیفیت تولیدات علمی خود بیفزایند بلکه باعث سرآمدی دانشگاه بین دیگر دانشگاه‌های کشور نیز خواهد شد.

دانشگاه آزاد اسلامی نیز نهادی است پیشرو در عرصه‌ پژوهش، تولید علم و فناوری‌های نو که در حد معیارهای جهانی و با تکیه بر توانمندی‌های علمی اعضای هیات‌علمی خود می‌تواند بستر لازم را در جهت ارتقای سطح کیفی و کمی تحقیقات و پژوهش در کشور مهیا کند و با ساماندهی و هدایت فعالیت‌های مختلف علمی، پژوهشی و فناوری علاوه‌بر حل مشکلات کشور، موجب حضور برتر علمی دانشگاه در عرصه‌های جهانی تولید علم شود. در این گزارش به جزئیات و نحوه پرداخت حق جذب به سرآمدان علمی دانشگاه آزاد اسلامی پرداخته‌ایم.

  سرآمدان علمی از دیدگاه ملی و بین‌المللی باید موردتوجه قرار بگیرند

علی جهان، رئیس کتابخانه مرکزی و مدیرکل امور کتابخانه‌ها، مجلات، انتشارات علمی و علم‌سنجی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درخصوص بخشنامه حق جذب سرآمدان علمی، توضیح داد: «سرآمدان علمی دانشگاه چه از بعد ملی و چه از دیدگاه بین‌المللی، باید موردتوجه قرار گرفته و دیده شوند؛ بنابراین در بخشنامه جدید یک‌سری شاخص‌ها پیش‌بینی شد تا براساس این شاخص‌ها، افراد واجد شرایط بتوانند از امتیازات ملی استفاده کنند.»

او درخصوص این شاخص‌ها نیز گفت: «این آیتم‌ها متنوع است؛ به‌طور مثال در حوزه ملی، اعضای هیات‌علمی تمام‌وقت -که با توجه به تخصص خود و تحت ضوابط هیات حمایت از کرسی‌های نوآوری و نظریه‌پردازی در چارچوب مقررات شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، کار کرده و کرسی نوآوری و نظریه‌پردازی موفق برگزار کرده‌اند- می‌توانند امتیاز خاصی را کسب کنند که این امتیاز به مدت یک سال به آنها تعلق می‌گیرد.»

به گفته رئیس کتابخانه مرکزی و مدیرکل امور کتابخانه‌ها، مجلات، انتشارات علمی و علم‌‌سنجی دانشگاه آزاد اسلامی پس از دریافت این امتیاز، مبلغی به‌صورت ماهیانه به حقوق این افراد اضافه خواهد شد.

  مقالات چاپ‌شده در مجلات یک درصد اول موضوعی مشمول حق جذب هستند

جهان درخصوص توجه به سرآمدان علمی در بعد بین‌المللی نیز گفت: «اعضای هیات‌علمی تمام‌وقت درصورتی‌که مقالاتی را چاپ کنند، چنانچه در مجلات یک درصد اول فهرست موضوعی WOS قرار بگیرد و همچنین افرادی که مقالاتی را چاپ کنند که ضمن کیفیت بسیار بالا جزء مقالات پراستناد Highly Cited  پایگاه کلاریویت آنالیتیکس (Web of Science) قرار بگیرد، در آن‌صورت حق جذب سرآمدان علمی به آنها تعلق خواهد گرفت.»

او با تاکید بر اینکه فهرست مجلات دارای فاکتور تاثیر سالانه توسط اداره‌کل امور کتابخانه‌ها، مجلات، علم‌سنجی و انتشارات علمی تهیه شده و در اختیار استان‌ها قرار خواهد گرفت، اضافه کرد: «این دو شاخص مخصوصا بحث مقالات پراستناد که دانشگاه را در شاخص‌های رتبه‌بندی جهانی ارتقا خواهد داد، برای ما بسیار مهم است.»

  شاخص‌های شناسایی سرآمدان علمی دانشگاه آزاد

او در ادامه درخصوص دیگر شاخص‌ها برای دریافت حق جذب سرآمدان نیز توضیح داد: «اعضای هیات‌علمی تمام‌وقت که دارای شاخص H اسکوپوس بالاتر از A (یعنی یک‌دوازدهم شاخص H دانشگاه) باشند نیز از این حق جذب بهره‌مند می‌شوند.»

رئیس کتابخانه مرکزی و مدیرکل امور کتابخانه‌ها، مجلات، انتشارات علمی و علم‌‌سنجی دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: «دارا بودن شاخص H نشان‌دهنده کیفیت و کمیت تولیدات علمی اعضای هیات‌علمی است. همچنین افرادی که در پایگاه کلاریویت آنالیتیکس به‌عنوان دانشمندان یک درصد برتر جهان (Highly Cited Researcher) معرفی می‌شوند، جزء اعضای هیات‌علمی خواهند بود که حق جذب به آنها تعلق می‌گیرد.»
جهان در ادامه بیان کرد: «اعضای هیات‌علمی که در پایگاه کلاریویت آنالیتیکس جزء دانشمندان یک درصد برتر جهان معرفی می‌شوند، افراد محدودی در دانشگاه آزاد اسلامی و کشور هستند که تاکنون توجه چندانی به آنها نشده اما در بخشنامه جدید حق جذب سرآمدان علمی، ما به این دسته از افراد نیز توجه ویژه کرده‌ایم.»

او درخصوص دیگر شاخص‌هایی که در این بخشنامه مدنظر قرار گرفته است، گفت: «اعضای هیات‌علمی تمام‌وقت که جوایز معتبر ملی و بین‌المللی را به خود اختصاص داده‌اند نیز جزء افرادی هستند که حق جذب به آنها تعلق می‌گیرد. این جوایز شامل جایزه مصطفی(ص)، خوارزمی، فارابی، مدال فیلدز در حوزه ریاضیات و جایزه نوبل در رشته‌های فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و پزشکی، ادبیات، اقتصاد و صلح است. این شاخص نیز در بخشنامه‌های قبلی دیده نشده بود اما تلاش شد در شیوه‌نامه جدید حق جذب سرآمدان علمی به آن پرداخته شود.»

او عنوان کرد: «اعضای هیات‌علمی تمام‌وقت که در مجلات اصلی Nature و Science به‌عنوان نویسنده مسئول یا اول، مقاله علمی منتشر کنند، مشمول این حق جذب می‌شوند.»

 پرداخت حق جذب سرآمدی به مدت سه سال

آن‌طور که رئیس کتابخانه مرکزی و مدیرکل امور کتابخانه‌ها، مجلات، انتشارات علمی و علم‌‌سنجی دانشگاه آزاد اسلامی گفته است، این افراد تا سه سال از حداکثر حق جذب سرآمدی -که معادل 5 میلیون تومان است- می‌توانند استفاده کنند.

او با تاکید بر اینکه از این بخشنامه استقبال خوبی شده است، بیان کرد: «افرادی که مشمول این بخشنامه می‌شدند انگیزه زیادی برای ارتقای کیفیت و تولیدات علمی پیدا کردند؛ البته برای این افراد تنها بعد مالی موردتوجه نیست بلکه توجه دانشگاه آزاد اسلامی به آنها باعث شد دیده شوند. کسانی که تاکنون تلاش زیادی کرده‌اند و باعث رشد و توسعه علمی دانشگاه آزاد اسلامی شده‌اند بالاخره در این فرآیند به آنها توجه شد. البته این گام اول است و امیدوارم در گام‌های بعدی رضایت بیشتر این عزیزان را جلب کنیم.»

جهان درخصوص چگونگی پرداخت حق جذب سرآمدان علمی نیز توضیح داد: «این حق جذب تنها برای اعضای هیات‌علمی تمام‌وقت دانشگاه آزاد بوده و تا زمانی پرداخت می‌شود که آن فرد مطابق مقررات، شرایط دریافت آن را داشته باشد. مبلغ حق جذب سرآمدی ماهانه 5 میلیون تومان است که در احکام کارگزینی اعضای هیات‌علمی تمام‌وقت درج و پرداخت خواهد شد.» به گفته او این حق جذب به مدت سه سال حداکثر به این افراد پرداخت می‌شود.

او درخصوص تفاوت بخشنامه حق جذب سرآمدان علمی با بخشنامه گذشته نیز تصریح کرد: «پیش از این یک بخشنامه رکود علمی و پایه تشویقی در دانشگاه آزاد اسلامی وجود داشت. این بخشنامه همچنان وجود دارد اما از بعد مالی قابل‌مقایسه با بخشنامه جدید نیست؛ چراکه در بخشنامه رکود علمی مبلغ چندانی برای سرآمدان علمی درنظر گرفته نشده است.»

  بخشنامه سرآمدان اعضای هیات‌علمی را به‌سمت تولیدات علمی هدفمند سوق می‌دهد

رئیس کتابخانه مرکزی و مدیرکل امور کتابخانه‌ها، مجلات، انتشارات علمی و علم‌‌سنجی دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه بیان کرد: «پیاده‌سازی بخشنامه سرآمدن علمی در دانشگاه آزاد اسلامی باعث تاثیر هدفمند مالی خواهد شد. درواقع افراد را به‌سمت تولیدات علمی باکیفیت و اثرگذار سوق می‌دهد. افراد از چاپ مقالات بی‌فایده اجتناب کرده و به‌سمت نوشتن مقالاتی حرکت می‌کنند که در دنیا دیده شده و باعث یک تحول در دانشگاه می‌شود. به‌عبارت بهتر مقالاتی چاپ خواهد شد که در دنیا اثرگذار بوده و باعث تغییر و تحول علمی کشور شود؛ مبنای آن نیز چاپ مقالات در مجلات پراستناد خواهد بود.»

او اضافه کرد: «درمجموع معتقدم این بخشنامه امیدی در دل اعضای هیات‌علمی ایجاد خواهد کرد که بتوانند در این مسیر به فعالیت علمی خود ادامه دهند.»

پرداخت حق جذب سوابق افراد به‌صورت سالانه بررسی می‌شود

او با بیان اینکه برای پرداخت حق جذب سوابق افراد به‌صورت سالانه بررسی می‌شود، افزود: «در عملکرد سال گذشته فرد، اگر شاخص‌های موجود در این بخشنامه وجود داشته باشد، این حق جذب برای او تمدید خواهد شد. البته با توجه به اینکه سال‌به‌سال افراد تغییر خواهند کرد و نحوه فعالیت‌ها یکسان نیست، این مبلغ نیز به سالانه تغییر پیدا می‌کند.»

جهان درخصوص فرآیند ارزیابی نیز گفت: «ارزیابی و محاسبه امتیازات فعالیت‌های اعضای هیات‌علمی، پس از تایید معاونت پژوهش و فناوری واحد دانشگاهی از طریق رئیس واحد مربوطه برای بررسی انطباق با شرایط مندرج در این بخشنامه به کتابخانه مرکزی دانشگاه (اداره‌کل امور کتابخانه‌ها، مجلات، انتشارات علمی و علم‌سنجی) ارسال می‌شود و پس از بررسی در حوزه علم‌سنجی، مبلغ نهایی ماهانه و مدت اعتبار جهت پرداخت به ریاست استان مربوطه اعلام خواهد شد.»

سامانه علم‌سنجی با 5 هزار عضو هیات‌علمی به‌زودی رونمایی می‌شود

چندی پیش راه‌اندازی سامانه علم‌سنجی دانشگاه آزاد در دستورکار قرار گرفت. سامانه‌ای که برای حمایت از افراد نخبه دانشگاهی خواهد بود. با فعال ‌شدن این سامانه می‌توان در هر لحظه وضعیت تولید علم دانشگاه را در رشته‌‌های مختلف موضوعی مقایسه کرد و در جریان نقاط ضعف و قوت وضعیت تولید علم دانشگاه قرار گرفت.

جهان در بخش دیگری از این گفت‌وگو از استقرار سامانه علم‌سنجی در آینده نزدیک نیز گفت: «در حوزه حمایت از افراد نخبه دانشگاهی و همچنین ایجاد شفافیت و رقابت بیشتر هم بین واحدهای دانشگاهی و هم اعضای هیات ‌علمی، چندی پیش راه‌اندازی سامانه علم‌‌سنجی دانشگاه در دستورکار قرار گرفت. درحال‌حاضر سامانه علم‌سنجی دانشگاه آزاد اسلامی با 5 هزار عضو هیات‌علمی بالا آماده است.»

 شاخص‌های علم‌سنجی به‌صورت یکپارچه در سامانه علم قابل‌مشاهده است

رئیس کتابخانه مرکزی و مدیرکل امور کتابخانه‌ها، مجلات، انتشارات علمی و علم‌‌سنجی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه دانشگاه آزاد اسلامی دارای 25 هزار عضو هیات‌علمی است، تصریح کرد: «فعلا درحال رفع نقص سامانه علم‌سنجی دانشگاه هستیم. این سامانه فعلا دارای یک‌سری نواقص و مشکلات است که درحال رفع این نواقص هستیم. امیدوارم این نواقص نهایتا دو هفته آینده مرتفع و به‌زودی رونمایی شود تا همه شاخص‌های علم‌سنجی دانشگاه آزاد به‌صورت یکپارچه در این سامانه مشاهده شود.»

او درخصوص این شاخص‌ها نیز گفت: «در این سامانه شاخص‌هایی درخصوص تولید و کیفیت علمی وجود دارد؛ برای هر استادی نیز یک صفحه ویژه‌ اختصاص داده شده که براساس شاخص H، میزان استناد به‌ازای هر مقاله، تعداد مقالات و... رتبه‌بندی شده و قابل نمایش عمومی خواهد بود.»

جهان با بیان اینکه در سامانه علم‌سنجی، اعضای هیات‌علمی براساس کیفیت تولیدات علمی قابل‌رصد هستند، ادامه داد: «با یک کلیک روی اسم هر فرد، جزئیات رزومه، مقالات، همکاری‌های بین‌المللی، روند تولید علم، استنادات و... نمایش داده می‌شود. خوشبختانه موافقت اجرای این سامانه را دریافت کرده‌ایم و درحال راه‌اندازی آن هستیم. یکی دیگر از مزیت‌ها یا به‌عبارت بهتر امکانات سامانه علم‌‌سنجی مشاهده مراکز تحقیقاتی در این سامانه است.»