مجتبی اردشیری، روزنامه‌نگار: سینماهای کشور در بهار امسال، وضعیت به‌مراتب بهتری را به‌نسبت مدت مشابه سال گذشته تجربه کردند. هرچند شرایط هنوز تا رسیدن به نقطه نرمال و ایده‌آل، فاصله بسیاری دارد اما قدرمسلم آنکه، در بهار امسال به‌نسبت باز بودن سینماها و درصد فروش، اتفاق‌های بهتری در مقایسه با فصول قبلی سال گذشته رقم خورد.

عید نوروز 1400 در شرایطی برای سینمای ایران تحویل شد که امیدواری‌های بسیاری در میان سینماداران و سینماگران به چشم می‌خورد. پس از مدت‌ها پنج فیلم جدید به اکران نوروزی رسیده بودند و وزیر ارشاد در توافق دیرهنگام با وزارت بهداشت و ستاد ملی کرونا، به این نتیجه رسیدند که فعالیت سینماهای کشور حتی در وضعیت نارنجی کرونایی نیز ادامه داشته باشد.

این خوش‌بینی‌ها خیلی زود به یأس تبدیل شد و درحالی‌که هنوز مهر توافق وزارت ارشاد با وزارت بهداشت خشک نشده بود، وضعیت تهران و بسیاری از نقاط کشور به رنگ قرمز درآمد تا از 16 فروردین و درحالی‌که تنها 19 روز از اکران نوروزی می‌گذشت، سینماهای تقریبا تمام کشور تعطیل شود. این تعطیلی، خیلی به مذاق اهالی سینما گران آمد. آنها پس از 13 ماه رکود، چشم امید بسیاری به اکران نوروزی داشتند و بررسی آمارها نیز گویای آن بود که استقبال مردم از اکران نوروزی، رفته‌رفته رو به افزایش می‌گذاشت .

این تعطیلی، تا 18 اردیبهشت ادامه داشت. با نارنجی‌شدن وضع کرونایی بسیاری از نقاط کشور، سینماها اگرچه مجوز بازگشایی دریافت کردند اما تقریبا تمامی سینماهای پایتخت، در این روز گشایشی نداشتند و این روند تا پایان همان هفته ادامه داشت. هرچند طبق اخبار واصله، برخی سینماهای دولتی در تهران و کلانشهرها، فعالیت خود را از 21 اردیبهشت آغاز کردند اما گشایش یکپارچه سینماها تقریبا از 23 اردیبهشت رقم خورد. بنابراین اگر بازگشایی سینماها را همان 21 اردیبهشت در نظر بگیریم به این نتیجه می‌رسیم که سینماهای کشور در بهار 1400، 37 روز تعطیل بودند و تنها با 56 روز فعالیت توانستند آمار خوبی به نسبت فصول قبلی خود کسب کنند.

سینماها در بهار چقدر فروختند؟

سینماهای سراسر کشور در بهار امسال، سه‌میلیارد و 400میلیون تومان فروش داشتند. این فروش علاوه‌بر پنج فیلم جدید اکران نوروزی، از محل نمایش فیلم‌های قدیمی‌تری چون آن شب، شنای پروانه، دیدن این فیلم جرم است، آقای سانسور و چند فیلم خارجی نظیر احضار، آنابل، جوکر، گودزیلا، جاذبه و... رقم خورده است. نکته جالب‌توجه آنکه سه‌میلیارد این فروش در نتیجه اکران پنج فیلم نوروزی است و 400میلیون دیگر به مابقی فیلم‌های ایرانی و خارجی اختصاص دارد. سینماهای سراسر کشور در بهار 1399، باتوجه به تعطیلی‌های گسترده حاصل از شیوع موج اول کرونا، تعطیل بودند و چیزی نفروختند. گیشه بهار 1400 در مقایسه با گیشه زمستان سال گذشته (به استثنای فروش فیلم‌های جشنواره)، دو برابر و در مقایسه با پاییز همان سال، سه برابر رشد را نشان می‌دهد که از همین‌روی می‌توان روی کاغذ، دل‌خوشی‌هایی را نسبت به ادامه این روند در تابستان امسال متصور شد.  وقتی پنج فیلم اکران نوروزی که حرف‌وحدیث‌های بسیاری راجع مخاطب‌مداری آنها مطرح است تنها در 56 روز توانستند، آمارهای استقبال را چندبرابر فصول گذشته کنند، قطعا نمایش آثار جدید در این شرایط، به بهبود بیشتر گیشه کمک خواهد کرد. به‌خصوص آنکه در شرایط کنونی، وزارت ارشاد و سازمان سینمایی درصدد هستند با اعطای مشوق‌هایی بیشتر به صاحبان آثار پرفروش، آنها را ترغیب به نمایش اثرشان کرده که در این صورت، شاهد یک خیز بزرگ در گیشه تابستان امسال خواهیم بود؛ اتفاقی که هم‌اکنون هم صاحبان آثار منتظر به نتیجه رسیدن رایزنی‌ها برای رسیدن به این مشوق‌ها هستند و هم سینماداران بسیاری مترصد نمایش این آثار هستند تا بلکه سینماهای خود را به بهانه اکران این آثار پرفروش بازگشایی کرده و از رخوت 16 ماه خلاصی یابند.  درحالی‌که این روزها توپ در زمین وزارت ارشاد و سازمان سینمایی است، باید منتظر بمانیم تا ببینیم آخرین عملکرد تیم سینمایی دولت روحانی، منجر به شکوفایی در تابستان امسال خواهد شد یا دامنه این رکود 16ماهه را برای سه ماه طلایی آینده نیز تداوم خواهد بخشید.

فروش سینماهای تهران و تعداد مخاطبانش در بهار 1400

سینماهای تهران در بهار 1400 از محل فروش آثار ایران و خارجی، چیزی نزدیک به یک‌میلیارد و 655 میلیون تومان فروش داشته است.

تعداد مخاطبان تهرانی در بهار 1400، 63 هزار و 50 نفر هستند.

البته در این آمار باید به یک نکته مهم نیز توجه داشت و آن اینکه این آمار تنها در 56 روز به دست آمده که بخشی از این روزها نیز با ماه مبارک رمضان در تلاقی بوده است که طبعا زمینه‌های کاهش فروش را در پی داشته است. ضمن آنکه تمام سینماهای کشور طی این 56 روز، مشمول طرح تردد شبانه شده و درنتیجه آخرین سانس نمایش فیلم‌ها در پایتخت، قبل از ساعت 21 بوده است.

بنابراین می‌توان این‌طور برداشت کرد که این 63 هزار و 50 نفری که گیشه یک‌میلیارد و 655 میلیونی را در بهار برای سینماهای پایتخت رقم زده‌اند، مخاطبان سانس‌های مرده بوده‌اند. این گزاره پذیرفتنی نیست که سینماهای سراسر کشور پایتخت، طی سه‌ماهه نخست سال که روز بلند می‌شود، هیچ سانس شبانه‌ای ندارند. به‌عنوان مثال، اذان مغرب امروز، ساعت 20:45 است و حال می‌خواهیم ببینیم پنج فیلم اکران نوروزی، برای امروز، چند سانس بعد از این ساعت دارند.

«هفته‌ای یک‌بار آدم باش» که پرفروش‌ترین فیلم این هفته‌های سینمای ایران است، تنها دو سانس 21 سینما آستارا و 22 استقلال را دارد.

«خورشید» در این زمینه رکوردشکن است و پنج سانس 21:15 کوروش، 21 گالریا، 21 آستارا، 21 ارگ و 21:45 دقیقه آفریقا را دارد. «تک‌خال» تنها سانس 21:45 ایران‌مال را در اختیار دارد.

«خون شد» سانس 21:50 سینما شاهد را دارد.

«لاله» هم هیچ سانس شبانه‌ای ندارد.

دیگر فیلم‌ها نیز سانس شبانه‌ای ندارند. به‌عنوان مثال فیلم سایکولوژیک «آن‌ شب» که طبعا مخاطبان برای سانس‌های شبانه، استقبال بهتری از آن می‌کنند، هیچ سانس شبانه‌ای، ‌نه‌تنها در تهران، بلکه در ایران ندارد.

با بررسی همین معدود سانس شبانه‌ای که در تهران فعال است، به این نتیجه می‌رسیم که اولا: سالن‌های نمایش این فیلم‌ها پراکندگی چندانی برای مخاطبان نداشته و تقریبا تمامی آنها در پردیس‌ها متمرکز هستند که مخاطب برای تماشای آنها باید از وسیله شخصی استفاده کرده و گذر از اتوبان را تجربه کند که یقینا منجر به جریمه 200هزار تومانی طرح منع‌تردد خواهد شد. دوم هم آنکه با بررسی این سانس‌ها و اشغال صندلی‌های خالی متوجه می‌شویم درصد بسیار پایینی از ظرفیت سالن اشغال شده و طرح تردد اجازه نداده تا مخاطبان، از همین معدود سانس‌های شبانه استقبالی به عمل آورند. شاید همین معدود سانس‌های شبانه را به‌مثابه تلاش سینماداران برای احیای سانس‌های شبانه و بازگشت تدریجی به وضعیت نرمال سینماها تلقی کنیم.

بنابراین نباید از این اصل مهم غافل بمانیم که با توجه به قانون منع‌تردد شبانه، سینماهای کشور در امتداد زیان‌های گسترده ناشی از کرونا، این‌بار نیز بیشترین خسارت را متحمل شده و هیچ سانس شبانه‌ای ندارند. حال آنکه دیگر سانس‌های پیش از غروب، به «سانس‌های مرده» معروف است که استقبال چندانی از آنها صورت نمی‌گیرد. به‌خصوص در نیمه نخست سال که گرمای بالای هوا سبب می‌شود این سانس‌های مرده با حداقل نفرات نمایش داده شوند و گاهی به همان حداقل‌ها نیز نرسیده و سانس حذف شود.

پس نتیجه گرفتیم در بهار 1400، سانس شبانه‌ای وجود نداشت و این رقم فروش، تنها برای سانس‌های روز محقق شده است. تداوم این روند برای تابستان، می‌تواند زیان‌های بیشتری برای سینماها به همراه داشته باشد.

فروش سینماهای شهرستان‌ها و تعداد مخاطبانش در بهار 1400

فروش تمام سینماهای کشور به جز تهران در بهار 1400، دومیلیارد تومان بوده است. رقم فروشی که شاید برای معدود دفعاتی است که سبب شده فروش شهرستان‌ها از تهران پیشی بگیرد. آن‌هم به دلایلی که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

نخست آنکه بسیاری از پردیس‌های مدرن و پرسالن کشور، در تهران متمرکز هستند و در نتیجه تعداد مخاطبان این پردیس‌ها نیز بسیار بیشتر از سینماهای تک‌‌سالنه و دوسالنه است. این اتفاق حتی در کلانشهرها نیز قابل مشاهده است. دلیل دیگری که سبب شده در بهار 1400، گیشه شهرستان‌ها، بیشتر از تهران باشد، به باز بودن برخی سینماهای شهرستان‌ها برمی‌گردد. در همان 37 روزی که سینماهای بسیاری از استان‌ها تعطیل بودند، برخی شهرها و استان‌ها در وضعیت قرمز کرونایی قرار نداشته و طبق قانون ستاد ملی کرونا، سینماها می‌توانستند در آن شهرها فعالیت داشته باشند. همچنین تاریخ نارنجی‌شدن تهران، 21 اردیبهشت بود اما در بسیاری از شهرها و ازجمله کلانشهرها، به‌دلیل اینکه وضعیت کرونایی آنجا نارنجی بود، زودتر از این مدت بازگشایی شده و درنتیجه از فروش بیشتری نیز برخوردار شدند.

دلیل سوم اما به اعتراض سینماداران بازمی‌گردد. هم‌اکنون چندین سینما در تهران تعطیل است. این تعطیلی ولو خودخواسته، نه‌تنها دامن سینماهای تک‌سالنه قدیمی بلکه برخی پردیس‌های مدرن و پرسالنی چون مگامال، باغ‌کتاب، صبامال، زندگی، سمرقند و... را نیز گرفته است. این سینماداران براین عقیده هستند که نمایش آثار در شرایط کنونی که فیلم پرمخاطبی وجود ندارد، تنها استهلاک مواد مصرفی است که قیمت آنها چهار تا پنج برابر شده است و صرفه اقتصادی ندارد. بنابراین بیشتر این سینماها و پردیس‌ها که در تهران هستند، از گردونه اکران خارج شده‌اند و همین سبب شده گیشه تهران، با افت قابل‌توجهی به‌نسبت شهرستان‌ها مواجه شود و به همین دلیل است که شاید برای نخستین‌بار طی سالیان اخیر، گیشه یک فصل شهرستان‌ها، بیشتر از گیشه تهران باشد.

همچنین تعداد 101هزار و 650مخاطب شهرستانی در بهار امسال به تماشای فیلم‌ها نشستند که باز هم در برابر آمار 63 هزار و 50 نفره تهران، یک افزایش محسوس به شمار می‌رود.‌

حال با جمع میزان فروش و تعداد مخاطبان تهران و شهرستان‌ها به این نتیجه می‌رسیم که سینماهای کشور در بهار 1400، سه‌میلیارد و 655 میلیون تومان فروش داشتند. تعداد مخاطبان بهار سینمای ایران نیز 164 هزار و 700 نفر بوده است. با تقسیم میزان فروش بر تعداد مخاطب به رقم بلیت حدودا 16 هزار و 200 تومانی می‌رسیم که این نشان می‌دهد بیشترین میزان استقبال، در روزهای نیم‌بها صورت گرفته است. البته پایین بودن رقم بلیت‌ در شهرستان‌ها به‌نسبت تهران و طرح‌های تشویقی آنها برای کشاندن مخاطب به سینماها با رقم‌های پایین‌تر در طول هفته، ازجمله دلایل پایین بودن میانگین قیمت بلیت تخمین زده می شود.

تعداد سالن‌های فعال کشور در بهار 1400

طبق آمار به دست آمده، در بهار امسال، 199 سینما در کشور فعال بودند. 460 سالن با 62هزار و 571 صندلی اقدام به نمایش فیلم کرده‌اند که آمار چشمگیری را در مقایسه با سال 99 نشان می‌دهد. البته که این آمار از یک جهت دیگر تاسف‌آور است. در کشور چیزی حدود 370 سینما وجود دارد که از این تعداد، 199 سینما در بهار امسال بلیت‌فروشی داشته است و این یعنی 171 سینما به‌دلایلی اصلا در بهار بلیت‌فروشی نداشته‌اند. چندی پیش رئیس انجمن سینماداران تاکید کرده بود تعداد سینمادارانی که درخواست تغییر مالکیت داده‌اند، افزایش یافته است، پس باید این میزان سینمای تعطیل طی سه‌ماهه نخست امسال که وضعیت به‌مراتب از سال گذشته بهتر شده را به‌مثابه زنگ ‌خطری جدی تلقی کنیم.  ضمن آنکه هم‌اکنون در ایران، حدود 700 سالن نمایش وجود دارد که از این تعداد، 460 سالن در بهار پذیرای مخاطب بوده است. بنابراین حدود 240 سالن در بهار امسال فیلمی نمایش نداده است. البته که در این آمار باید پردیس‌های ولو مدرن را هم لحاظ کنیم. برخی پردیس‌ها طی بهار امسال ترجیح دادند تمام سالن‌های خود را درگیر نکرده و تنها چندسالن خود را به نمایش فیلم اختصاص دهند. با این حال اما طی سه‌ماه نخست امسال، به‌اندازه تمام سال 99، با افزایش سالن نمایش‌دهنده فیلم مواجه بوده‌ایم. در بهار 1400 تعداد سالن‌های نمایش‌دهنده یک فیلم از 200 سالن فراتر رفت. به‌عنوان مثال در اکران سال 99، تنها سه فیلم «شنای پروانه» با 169 سالن، «خوب، بد، جلف2» با 133 سالن و «زن‌ها فرشته‌اند» با 119 سالن، بیشترین تعداد سالن را دربرگرفته و اصطلاحا فیلم‌هایی بودند که بیشتر از 100 سالن را در اختیار داشته‌اند.

در سال 1400، تعداد سالن‌های نمایش‌دهنده آثار بیشتر شد، به‌گونه‌ای که تعداد فیلم‌های بیشتر از 100 سالن، به پنج فیلم رسید. در بهار امسال، «هفته‌ای یک‌بار آدم باش» در 233 سالن، «خورشید» در 223 سالن، «تک‌خال‌» در 199 سالن، «خون شد» در 158 سالن و «لاله» در 124 سالن نمایش داده شد که رشد قابل‌توجهی را به نسبت اشغال سالن‌ها در اکران سال گذشته نشان می‌دهد.

پرفروش‌ترین سینماهای کشور در بهار 1400

در بهار امسال، مانند سالیان قبل، پردیس کوروش با یک‌میلیارد و 220 میلیون تومان فروش، پرفروش‌ترین سینمای کشور شناخته شد. رقمی که در سال 98 و با قیمت بلیت 20هزار تومانی، طی پنج روز در این پردیس به دست می‌آمد، حال با بلیت 30هزار تومانی، در سه‌ماه محقق شده است که از همین‌جا می‌توان به وخامت اوضاع پی برد.

پردیس‌های هویزه مشهد با 595 میلیون، ساحل اصفهان با 475 میلیون، آزادی تهران با 450 میلیون، ایران‌مال با 415 میلیون، چارسو با 350 میلیون، اطلس مشهد با 290 میلیون و چهارباغ اصفهان با 265 میلیون، پرفروش‌ترین سینماهای فصل بهار کشور محسوب می‌شوند.

همچنین در سه‌ماهه نخست امسال 27 هزار و 250 سانس نمایش فیلم ترتیب داده شد. سهم «هفته‌ای یک‌بار آدم باش» با 7590 سانس، بیشتر از سایر فیلم‌هاست. «تک‌خال‌» با 6549 سانس، «خورشید» با 6273 سانس و «خون شد» با 2038 سانس، دیگر فیلم‌هایی رکورددار این حوزه محسوب می‌شوند.

موفق‌ترین فیلم‌های اکران بهار

با توجه به آنکه بهار 1400 برخلاف بهارهای سال گذشته، تنها یک گروه فیلم جدید را به خود دید، فضای رقابتی چندانی میان آثار شکل نگرفت. طی چند سال گذشته، علاوه‌بر اکران نوروز، چند فیلم به‌عنوان اکران دوم نوروز و البته اکران عیدفطر، در فصل بهار رقم می‌خورد و به‌همین دلیل فصل بهار، دربردارنده گیشه‌ای طلایی بود.

در بهار امسال، شورای صنفی نمایش هرچه تلاش کرد تا فیلم جدیدی را در اکران فطر بگنجاند، این اتفاق رقم نخورد تا تمام بهار با همان پنج فیلم اکران نوروز و البته فیلم‌های باقی‌مانده از اکران سال گشته همراه شود.

با توجه به فروش گیشه بهاری سینماها، پرفروش‌ترین فیلم، کمدی «هفته‌ای یک‌بار آدم باش» شهرام شاه‌حسینی بود. فیلمی که با ترکیب بازیگران جالبش، توانست یک‌میلیارد و 30 میلیون تومان بفروشد و تنها فیلم میلیاردی اکران سال 1400 لقب بگیرد. این فیلم در 233 سالن نمایش داده شد و طی 7590 سانس، توانست 47هزار و 292 نفر را به سینماها بکشاند.

«خورشید» مجید مجیدی فردا میلیاردی می‌شود. این فیلم تا امروز 999 میلیون تومان فروش داشته است. این فیلم که در 223 سالن نمایش داده شده توانست طی 6273 سانس، 42هزار و 849 نفر را به سینماها بکشاند.
کمدی «تک‌خال‌»که نخستین ساخته سینمایی «مجید مافی» است توانست در بهار امسال، 725 میلیون تومان فروش داشته باشد. این فیلم که در 199 سالن نمایش داده شده، توانسته طی 6549 سانس، 37هزار و 214 نفر را راهی سینماها کند. «خون شد» مسعود کیمیایی، بسیار کمتر از انتظار فروخت و قطعا کم‌مخاطب‌ترین فیلم این کارگردان پیشرو محسوب می‌شود. این فیلم طی سه‌ماه بهار توانست 167 میلیون تومان فروش داشته باشد. «خون شد» که در 158سالن نمایش داده شده، توانست با 2038 سانس، ‌هفت‌هزار و 399 نفر را به سینما بکشاند.  و آخرین فیلم اکران نوروزی امسال، فیلم پرحاشیه «لاله» بود. نخستین ساخته اسدالله نیک‌نژاد توانست 82 میلیون تومان فروش داشته باشد. «لاله» در 124 سالن، 1062 سانس نمایش داده شد و توانست 3908 مخاطب داشته باشد. در میان فیلم‌های دیگر نیز «آن ‌شب» بیشترین میزان فروش را داشته است. نخستین ساخته «کوروش اهری» که تماما در آمریکا فیلمبرداری شده، داستان روانشناختی و رازآلود دارد و نقش اول آن را شهاب حسینی بازی می‌کند. «آن شب» که از 6 اسفند روی پرده رفت، توانست در اکران سال 99، نزدیک 160 میلیون تومان فروش داشته باشد. این فیلم با ادامه اکران خود در بهار توانست 133 میلیون تومان بفروشد و در جایگاهی بالاتر از فیلم «لاله» که جزء اکران نوروزی بود، قرار بگیرد. «آن شب» که در 59 سالن نمایش داده شد، توانست با 909 سانس نمایش، 5248 مخاطب داشته باشد.

در میان فیلم‌های خارجی نیز شاهکار جیمز ون، بیشترین میزان استقبال را داشته است. «احضار 2» با آنکه محصول 2016 است اما از ابتدای نمایش خود از هجدهم تیرماه گذشته بود که 276 میلیون تومان فروخته است که سهم بهار 1400 از این میزان، 66 میلیون تومان بوده است. فیلمی که در 22 سالن نمایش داده شد و با 362 سانس نمایش، 2414 نفر را به سینماها کشانده است. ‌