انتخابات ۱۴۰۰ و اهمیت شوراهای شهر و روستا

محمد عیسی‌زاده، مدرس و پژوهشگر حقوق: با شواهد و قرائن موجود و ابعاد ملی و بین‌المللی، این دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری و شوراها، مهم‌ترین و حساس‌ترین انتخابات چند دهه اخیر کشور خواهد بود. اما در تب‌وتاب انتخاباتی و رقابت احزاب برای تصاحب کرسی قوه‌مجریه، نباید شوراهای اسلامی شهر و روستا را به‌عنوان نماد مردم‌سالاری دینی، توسعه سیاسی، مشارکت مردم در امور، تمرکززدایی و واگذاری امور، خودگردانی محلی و تمرین واقعی دموکراسی فراموش کرد. متاسفانه همزمانی انتخابات شوراها با انتخابات حساس و مهم ریاست‌جمهوری، موجب عدم‌توجه وافی و کافی رسانه‌ای، تئوریک و سیاسی و تحلیل و واکاوی علمی و فنی این موضوع شده است. این نهاد دارای مبنایی شرعی و قرآنی و تاریخی و فرهنگی است. اهمیت اندیشه شورایی و نهاد شوراهای محلی تا آنجاست که فصلی مجزا از قانون اساسی به آن اختصاص یافته است (فصل هفتم)، درصورتی‌که درخصوص سایر نهادهای مهمی نظیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای نگهبان تنها به یک یا چند اصل اکتفا شد. شوراهای اسلامی شهر و روستا، دارای نقش بسزایی در امور عمرانی و رفاهی و حتی حائز صلاحیت‌های نظارتی و قانونگذاری هستند و باید اذعان کرد بهره‌گیری موثر و منطقی و کاربست بهینه از اختیارات و اجرای صحیح و مدبرانه آنها آثار مثبت بی‌شماری در توسعه شهرها و روستاها خواهد داشت. آنگونه که شوراهای موفق و کارآمد، نیاز مضاعف و توقعات گسترده مردم محلات و مناطق از قوه‌مجریه و دولتمردان را به حداقل می‌رسانند.
 یکی از دلایل محوریت قوه‌مجریه و نهادهای حکومتی در مطالبات مردمی، عدم‌توجه به جایگاه و ارزش والای شوراهای اسلامی و اهمیت‌ندادن به این نهاد مستقل و مردمی است‌. متاسفانه مردم، این نهاد ممتاز و خاص اعمال حاکمیت را در درجه دوم اهمیت قرار داده‌اند و بسیاری نیز هنوز به جایگاه آن آشنا نیستند‌. جالب توجه اینکه خود اعضاهای شوراها از برخی صلاحیت‌ها مانند نظارت و قانونگذاری ناآگاه یا غافل هستند و لازم است این بعد از اختیارات نیز موردتوجه قرار گیرد. گرچه خلأ‌های حقوقی و تقنینی و ساختاری در این خصوص غیرقابل انکار است و تنقیح و بازنگری مقتضی در قوانین ذی‌ربط یک ضرورت پارلمانی است. البته شوراییان باید عزم و تکاپوی لازم را جهت نیل به قله‌های شکوفایی و عملکرد مفید و اثربخش نشان دهند تا جایگاه واقعی آنان نیز در گفتمان جامعه و سپهر سیاسی با تعامل و کنش روشمند ظهور و بروز یابد.  امروزه اقتصاد، تولید و اشتغال، فوریت اول کشور هستند و شوراها نیز با کار و همت مضاعف و فعالیت جهادی، نقش‌آفرین خواهند بود. شایسته است کمیسیون‌ها و کمیته‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط در شوراها و شهرداری‌ها ماموریت‌محور و تحول‌گرا حرکت کنند و رویکردهای نو مانند هوشمندسازی، شفافیت، مردمی‌سازی و حقوق شهروندی در دستور کار آنها قرار گیرد. این نهاد ارزشمند باید عقلانیت‌گرا، برنامه‌مدار، تحول‌خواه و مردم‌محور باشد. شوراهایی که خود را خادم و نوکر شهروندان بدانند و برای عمران و سازندگی و حل مشکلات مردم از هیچ کمبود، فشار و چالشی نهراسند. بدیهی است مشارکت آگاهانه و بابصیرت آحاد ملت با انتخاب اشخاص توانمند و آگاه و متخصص و بهره‌گیری موثر و منطقی و بهینه از اختیارات و صلاحیت‌های شوراهای محلی و اجرای صحیح و هوشمندانه آنها آثار مثبت فراوانی در عمران و آبادانی و موفقیت‌های کلان توسعه‌ای خواهد داشت. آنگونه که شوراهای موفق و کارآمد، نیاز مضاعف و توقعات گسترده مردم محلات و مناطق از قوه‌مجریه و دولتمردان را به حداقل می‌رسانند. بنابراین شوراهای قدرتمند، پاکدست، پاسخگو و کارآمد، مبنا و مقدمه توسعه و تعالی مناطق و شهرها هستند.
نهایتا آنکه شورای اسلامی می‌تواند عامل موفقیت مدیریت شهری در دستیابی به برنامه‌ها و رشد و توسعه شهر و درنهایت رضایتمندی اکثریت مردم و شهروندان و درنتیجه افزایش سرمایه اجتماعی و قدرت نرم کشور شود. حضور اشخاصی لایق و صالح و مجرب در کسوت شوراهای محلی، گام مهم حرکت در مسیر دستیابی به جایگاه واقعی این نهاد ارزشمند مدنی و اجتماعی در کشور خواهد بود.