سیدمهدی موسوی‌تبار، روزنامه‌نگار: فضای مجازی را می‌توان قاطعانه، پدیده انتخابات 1400 دانست. بسیار خلاقانه‌تر و جلوتر از رسانه‌های بزرگ و رسمی عمل کرد و توانست نقش روی زمین مانده را برعهده بگیرد و هیجان و شوری را بین جامعه نخبگانی و حتی عموم مردم ایجاد کند. برای بررسی تاثیر فضای مجازی بر حضور پرشور مردم در انتخابات و همچنین نحوه انتخاب نامزدها توسط مردم سراغ قائم‌مقام ساترا رفتیم. وحید فرهمند، قائم‌مقام رئیس ساترا است و همزمان مسئولیت معاونت تدوین مقررات و امور حقوقی این سازمان را نیز برعهده دارد. وی از جمله مدیرانی است که از آغازین ماه‌های شکل‌گیری ساترا در این سازمان حضور داشته و هم‌اکنون نیز به‌عنوان نفر دوم ساترا شناخته می‌شود.

در فضای انتخابات ریاست‌جمهوری 1400، فضای مجازی چه امکانی را جهت تولید محتوا و همچنین دسترسی عموم مردم برای اظهارنظر فراهم کرد؟

رشد و توسعه دسترسی به فضای مجازی در جهان در سال‌های اخیر بسیار فزاینده بوده و به تبع آن شاهد افزایش قابل توجه حجم تولیدات کاربر محور و حرفه‌ای در این فضا بودیم. وضعیت کشور ما نیز خارج از این قاعده کلی نیست و در سال‌های اخیر شاهد افزایش کمی و کیفی تولیدات در این فضا هستیم. درحال حاضر امکانات دسترسی به رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر با ضریب نفوذ قابل توجهی در جامعه وجود دارد و این مساله اهمیت حضور و نقش‌آفرینی نهاد تنظیم‌گر این حوزه را بیش از پیش نمایان می‌کند. بر همین اساس از سال 97 که ساترا به‌صورت رسمی شروع به فعالیت کرد، اولویت اصلی خود را تنظیم‌گری این فضا جهت قاعده‌مند شدن فعالیت‌ها و صیانت از ارزش‌های ملی و اسلامی قرار داد و در کنار آن نیز حمایت از رسانه‌های صوت و تصویر داخلی جهت جایابی در نظام حکمرانی رسانه‌ای کشور را که نیازمند به‌روز شدن داشت، پیگیری کردیم.

 با توجه به صحبت‌هایی که گفته شد فضای مجازی چگونه و در چه ساختاری توانست بر حضور و مشارکت مردم در امر انتخابات 1400 اثر بگذارد؟

با توضیحات پیش‌گفته و توجه به اینکه درحال حاضر در کنار برنامه‌های متعددی که رسانه ملی در این ایام تهیه کرده، اهمیت محتواهای موجود در فضای مجازی نیز دو چندان شده است؛ از سوی دیگر با توجه به همه‌گیری کرونا و کاهش برنامه‌های کاندیداها در فضاهای حقیقی یکی از فضاهای مهمی که می‌توانست در این زمینه نقش‌آفرینی کند فضای مجازی بود و بر این اساس رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر به‌صورت جدی وارد فضای انتخاباتی شدند.

برای زمینه‌سازی این فعالیت‌ها، مطالعات مفصلی درخصوص تبلیغات سیاسی در فضای مجازی و چالش‌ها و نقاط قوت آن انجام دادیم که این مطالعات منجر به دستورالعمل انتخاباتی ساترا شد. در اردیبهشت‌ماه سال 1400 پس از تصویب دستورالعمل در کمیسیون تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر، چارچوب فعالیت و شیوه آن برای رسانه‌ها مشخص و به آنها ابلاغ شد.

براساس این دستورالعمل فعالیت سیاسی رسانه‌ها در انتخابات در یک چارچوب مشخص تعریف شد که بتواند بیشترین تاثیر را در رونق انتخابات ایفا کند. مطابق این دستورالعمل ایجاد کانال رسمی و اختصاصی برای هر کاندیدا در رسانه‌های کاربر محور که امکان دسترسی در هر زمان و هر مکان را برای مخاطبان فراهم می‌کند از جمله اقدامات این حوزه بود. این کانال به کاربر امکان دسترسی به محتوای رسمی کاندیداها را می‌دهد و جلوی برخی از بداخلاقی‌های انتخاباتی به نام نامزدهای محترم را می‌گیرد. از سوی دیگر مساله مهمی که درنظر گرفته شده بود ایجاد عدالت رسانه‌ای برای نامزدها در انتخابات ریاست‌جمهوری بود و بر این اساس به رسانه‌ها ابلاغ شد تا امکانات تبلیغی به‌صورت مساوی در اختیار نامزدها قرار گیرد. درنهایت نیز با هماهنگی‌های صورت گرفته، امکان ارائه سیگنال انتخاباتی رسانه ملی و برنامه‌های تبلیغاتی هر نامزد به پلتفرم‌های صوت و تصویر فراگیر فراهم شد.

در این شرایط و به لحاظ فنی و کارشناسی چه ظرفیت‌هایی در بهره‌برداری از فضای مجازی وجود دارد که می‌توان بیش از اینی که استفاده شده، بهره برد؟

کشور ما از معدود کشورهای جهان است که رسانه‌های صوت‌وتصویر فراگیر داخلی سهم قابل توجهی در سبد مصرف رسانه‌ای کاربران دارند. همین مساله نشان‌دهنده وجود ظرفیت‌های قابل توجه فنی در کشور است. رشد و اقبال مردم به این رسانه‌ها نیز نشان می‌دهد با حفظ چارچوب‌های نظام حکمرانی رسانه‌ای کشور می‌توان به جذب مخاطب پرداخت و این صنعت را توسعه داد. بر این اساس به نظر می‌رسد بهترین راه در این مسیر تقویت رسانه‌های صوت‌وتصویر داخلی است. زیرا همان‌طور که شاهد بودیم در سال‌های گذشته و به‌طور خاص یکی دو سال اخیر در موارد متعدد پلتفرم‌های خارجی با نقض شعارهای خود مبنی‌بر آزادی رسانه‌ای، عملا صداهای مخالف خود را یک طرفه مسدود کردند. اقدامات هماهنگ این پلتفرم‌ها در حذف تصاویر شهید سلیمانی، سردار حجازی، حمله رژیم صهیونیستی به غزه و... مثال‌هایی از این رویکرد یک طرفه بود.