«فرهیختگان» از مراکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی استان مرکزی گزارش می‌دهد
مهراد کوکبی، روزنامه‌نگار: استان مرکزی، صنعتی‌ترین استان کشور است و به گفته کارشناسان بیش از 1000 شرکت صنعتی در این استان فعال هستند، در این میان دانشگاه آزاد اسلامی نیز با فعال‌سازی مراکز رشد در این استان تلاش دارد تا بتواند ارتباط مستمر و موثری را با بخش‌های صنعتی برقرار کند. در این میان مرکز رشد دانشگاه آزاد واحد اراک با بیش از 8 هزار متر بنا 30 هسته فناور و 2 شرکت دانش‌بنیان توانسته با تجاری‌سازی بیش از 17 محصول در رتبه‌بندی سال گذشته مراکز رشد جزء بهترین مراکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی قرار بگیرد. در این گزارش با بررسی روند رشد این مرکز رشد به اهمیت ایجاد شبکه توزیع بین دانشگاهی در دانشگاه آزاد اسلامی برای ایجاد نقطه‌عطف و جهش شرکت‌های استارتاپی پرداخته‌ایم.
رئیس دانشگاه آزاد استان مرکزی: زمینه‌سازی برای اشتغال 2000 دانشجو تا پایان سال
حسین کلانتری خلیل‌آباد، رئیس دانشگاه آزاد استان مرکزی با اشاره به تاریخچه فعالیت مراکز رشد دانشگاه آزاد استان مرکزی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «از سال ۱۳۹۸ تاکنون تعداد مراکز رشد دانشگاه آزاد استان مرکزی از ۴ مرکز به 12 مرکز رشد دانشگاهی افزایش یافته و در هفته‌های آینده سیزدهمین و چهاردهمین مراکز رشد استان در واحدهای کمیجان و فراهان هم افتتاح خواهند شد. مراکز رشد دانشگاه آزاد استان مرکزی در حوزه‌های مختلفی از جمله فنی و مهندسی، کشاورزی، خدمات، سلامت، فناوری اطلاعات و بازاریابی درحال فعالیت هستند. به‌طور مثال یکی از محصولات نرم‌افزاری مرکز رشد واحد اراک در حوزه شبکه‌سازی روستایی و شهری برای فروش محصولات تولیدی کشاورزان بوده و مخاطبان این نرم‌افزار می‌توانند به‌راحتی محصولات موردنیاز خود را از کشاورزان منطقه و یا دامداران تهیه و یا حتی محصولات‌شان را به فروش بگذارند.»
وی ادامه داد: «تاکنون بیش از ۶۰ محصول فناورانه در مراکز رشد استان تولید شده‌اند و 39 محصول در استان درحال طی مراحل اخذ مجوز جهت تجاری‌سازی هستند و تعدادی نیز در سال گذشته مجوزهای لازم را اخذ کردند و آماده تجاری‌سازی شدند، البته تجاری‌سازی این محصولات نیازمند سرمایه‌گذاری است و ما در همین راستا درحال مذاکره و رایزنی با صنایع و نهادهای مختلف هستیم.»
کلانتری خلیل‌آباد درخصوص استقبال اساتید و دانشجویان از همکاری با مراکز رشد استان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: «در سال گذشته بیش از ۴۰ عضو هیات‌علمی در سطح استان با مراکز رشد همکاری داشتند. فقط در اراک ۱۲ عضو هیات‌علمی در هسته‌ها و واحدهای فناور به فعالیت مشغولند. همچنین به‌طور متوسط در هر مرکز رشد 3 نفر از اعضای هیات‌علمی به‌عنوان استاد مشاور و راهنما مشغول فعالیت هستند که با توجه به بخشنامه جدید درخصوص اعضای هیات‌علمی و تقسیم‌بندی آنها به نوع الف و ب امیدواریم در آینده مجموع تعداد اعضای هیات‌علمی مشغول در مراکز رشد بیش از ۷۰ نفر برسد. درحال حاضر بیش از ۴۰ هسته فناور در مراکز رشد دانشگاه فعالند و به‌طور متوسط در هر هسته ۲ دانشجو مستقر هستند.»
وی افزود: «امیدواریم با رفع کرونا و افتتاح مرکز رشد مابقی واحدها در استان و گسترش هسته‌ها و واحدهای فناور به‌لحاظ کاری و صنعتی تا پایان سال، ۲۰۰ دانشجوی مستقر در مراکز رشد داشته باشیم. البته با توجه به اینکه استان مرکزی جزء استان‌های صنعتی کشور است، امسال درنظر داریم با استفاده از طرح پویش و همکاری مراکز و نهادهای مختلف استان تعدادی از دانشجویان را به صنایع متصل کنیم.»
رئیس دانشگاه آزاد استان مرکزی با اشاره به موانع سر راه مراکز رشد دانشگاهی گفت: «ما انتظار داریم سازمان مرکزی دانشگاه آزاد حمایت‌های بیشتری از دانشگاه و خصوصا مراکز رشد داشته باشد، البته بخشنامه‌های خوبی ابلاغ شده اما شرکت‌های نوپا نیازمند سرمایه‌گذاری هستند و متاسفانه ما در استان با محدودیت منابع مواجه هستیم، اما اگر حمایت‌های بیشتری از طرف سازمان مرکزی انجام شود قطعا می‌توانیم در عرصه‌های بیشتری وارد شویم. با این حال با توجه به اینکه صنایع مختلفی در استان مرکزی قرار دارد، در تلاش هستیم تا با تامل بیشتر با این صنایع تا حدی زمینه‌های سرمایه‌گذاری روی طرح‌های نوپا را برای سرمایه‌گذاران صنعتی فراهم کنیم.»
کلانتری خلیل‌آباد درخصوص برنامه‌های سال‌جاری مراکز رشد استان مرکزی گفت: «همانطور که گفته شد به‌زودی دو مرکز رشد جدید به مراکز رشد دانشگاه آزاد استان مرکزی افزوده خواهد شد، بنابراین از این به بعد ما ۱۴ مرکز رشد فعال خواهیم داشت. امیدواریم تا پایان سال‌جاری ۴ مرکز رشد دیگر در مراکز دانشگاهی باقی‌مانده در استان نیز مجوز فعالیت مراکز رشدشان را اخذ کنند تا تمام واحدهای استان مرکزی در زمینه‌های مختلف فناورانه فعال شوند. امسال بنا داریم بعد از افتتاح مراکز رشد خنداب، شازند و آستانه در حوزه میوه‌های خشک، در مرکز مهاجران در حوزه صنایع غذایی مکمل نیز فعال شویم.»
درآمد 6 میلیارد تومانی از تجاری‌سازی محصولات مراکز رشد در سال 99
وی ادامه داد: «شرکت‌های مختلفی در سطح استان علاقه‌مند به همکاری با دانشگاه آزاد هستند و درحال حاضر نیز بخش تحقیق و توسعه تعدادی از شرکت‌ها با مراکز رشد دانشگاه آزاد استان همکاری می‌کنند، اما امسال یکی از اهدافی که به‌طور جدی دنبال خواهیم کرد بحث ایجاد و تدوین سازوکار ارتباط‌گیری صنایع و شرکت‌های مختلف با دانشگاه و مراکز رشد استان است؛ چراکه با تدابیری که صورت گرفته تا پایان سال همه واحدهای دانشگاهی استان مرکزی در زمینه‌های فناورانه فعال می‌شوند و از این پس هدف اصلی ما در استان ارتقای کیفیت مراکز رشد خواهد بود. سال گذشته درآمد حاصل از تولید و تجاری‌سازی محصولات مراکز رشد و سایر فعالیت‌های فناورانه دانشگاه، مبلغی در حدود ۶ میلیارد تومان بود که البته این مبلغ با وجود موانعی از جمله شیوع کرونا و تاثیرات آن بر بازار و مشکلات بودجه صنایع مختلف حاصل شد، اما امسال امیدواریم این مبلغ به 10 میلیارد تومان برسد.»
کلانتری خلیل‌آباد با اشاره به اهمیت سراهای نوآوری برای اتصال دانشجویان به صنایع مختلف گفت: «ارتباط سراهای نوآوری و مراکز رشد می‌تواند تحول عظیمی در دانشگاه ایجاد کند؛ چراکه در سراهای نوآوری باید حداقل 5 شرکت دانش‌بنیان و حداقل 5 واحد تحقیق و توسعه صنایع و شرکت‌های مختلف حضور داشته باشند که این تعداد از صنایع در کنار اساتید هیات‌علمی و انگیزه دانشجویان می‌تواند تحول عظیمی در دانشگاه ایجاد کند. درحال حاضر 6 سرای نوآوری در سطح استان درحال فعال شدن هستند، البته ما برای تمام استان پیش‌بینی 16 سرای نوآوری فعال داریم و امیدواریم به‌زودی به این مهم دست یابیم.»
مدیر مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی استان مرکزی: توجه به بازار درون واحدهای دانشگاه آزاد نقطه عطف در جهش استارتاپ‌ها
فرزانه زرافشان، مدیر مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی استان مرکزی با بررسی تاریخچه فعالیت مرکز رشد واحد اراک در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک سال 1395 با محوریت صنایع تبدیلی و فناوری‌های نوین بیوسیستم از وزارت علوم و سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی مجوز دریافت کرد. در طول 5 سال فعالیت مرکز رشد اراک توانسته میزبان بسیاری از شرکت‌ها و هسته‌های فناوری موفق در بازارهای استان و کشور باشد، البته هنوز هم ارتباط تعدادی از این شرکت‌ها با دانشگاه از طریق پارک‌های علم و فناوری برقرار است و درحال طی مسیر رشد و تجاری‌سازی محصولات‌شان هستند. خوشبختانه دانشگاه آزاد اراک دارای مرکز رشد دیگری نیز با محور سلامت و فناوری اطلاعات نیز است که به‌تازگی و در سال 99 توانسته مجوز خود را از وزارت بهداشت و سازمان مرکزی دانشگاه آزاد دریافت کند. این مرکز با محوریت سلامت و فناوری اطلاعات قصد دارد تا در راستای فرهنگ‌سازی سلامت و اطلاع‌رسانی، تجهیزات پزشکی و تمام مواردی که با سلامت مردم ارتباط دارد، فعالیت کند.»
وی افزود: «به‌تازگی با مشارکت پارک علم و فناوری استان مرکزی و با محوریت دانشگاه آزاد اسلامی استان اراک، دفتر علم و فناوری استان اراک نیز افتتاح شده و بنا دارد تا شرکت‌ها و مراکزی که قصد دارند تا در سایه حمایت‌های دولتی فعالیت کنند را تحت پوشش قرار دهد. درمجموع در استان مرکزی، دانشگاه آزاد سه بازوی فناوری یعنی سلامت و فناوری اطلاعات، فناوری‌های نوین بیوسیستم و دفتر مرکز رشد پارک علم و فناوری را دارد و در تمام این محورها فعال است.»
توجه به نیاز صنایع استان و همکاری با سازمان‌های حمایتی و دولتی
زرافشان درخصوص تعداد واحدها و هسته‌های فناور گفت: «درحال حاضر حدود 30 واحد و هسته فناور در این سه مجموعه درحال فعالیت هستند که از این تعداد 2 واحد فناور به شرکت دانش‌بنیان تبدیل شدند. قالب شرکت‌های فعال در مرکز رشد دانشگاه را فارغ‌التحصیلان دانشگاه تشکیل می‌دهند، اما مجموعا 11 دانشجو در کنار 12 عضو هیات‌علمی در مراکز رشد دانشگاه آزاد در فضایی به وسعت 8000 متر فعالیت می‌کنند.»
وی در ادامه گفت: «راه‌اندازی سراهای نوآوری و بازار فناوری از سال 98 با همکاری معاونت علمی ریاست‌جمهوری و محوریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک در دستورکار استان مرکزی قرار گرفته است و در این دو سال و تاکنون 6 مرکز نوآوری با هدف تکمیل اکوسیستم فناوری فعالیت را آغاز کردند و همانطور که می‌دانید در استان‌ها بازوی علم و فناوری دولت، پارک‌های علم و فناوری هستند، بنابراین دانشگاه آزاد اراک تصمیم گرفت تا برای تکمیل اکوسیستم اقتصاد فناوری با حمایت معاونت علمی ریاست‌جمهوری دفتر مشترک دانشگاه آزاد و پارک علم و فناوری استان را افتتاح کند.»
زرافشان در توضیح بیشتر این مساله گفت: «وجود پارک علم و فناوری عامل ایجادکننده ثبات و انسجام در مراکز رشد دانشگاه آزاد در استان خواهد شد، بنابراین درقالب تفاهمنامه‌ای با پارک علم و فناوری، همکاری‌های دانشگاه آزاد و این مرکز را آغاز کردیم که در گام اول به تاسیس دفتر مشترک منتهی شد و امیدواریم در گام‌های بعدی بتوانیم این فعالیت‌ها را گسترش دهیم، البته این موضوع به هیچ عنوان قرار نیست به فعالیت‌های مراکز رشد دانشگاه آزاد لطمه وارد کند یا آنها را متوقف سازد، بلکه بنا داریم تا از ثمرات تکمیل اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان در مراکز رشد دانشگاه آزاد واحد اراک، برای تقویت هسته‌های فناور و واحدهای دانش‌بنیان استفاده کنیم.»
عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد واحد اراک با بررسی فعالیت سراهای نوآوری این واحد دانشگاهی و برنامه‌های سال‌جاری این استان درخصوص گسترش فعالیت مراکز رشد گفت: «با توجه به اینکه درحال حاضر سرای نوآوری صنایع نساجی و سرای نوآوری سلامت کار از سازمان مرکزی دانشگاه آزاد مجوز دریافت کرده‌اند بنا داریم طبق قانون هسته‌های فناور دانشگاه را به‌سمت این سراها سوق دهیم، بنابراین امسال برنامه‌ریزی کردیم تا عمده فعالیت هسته‌های فناور مراکز رشد درجهت تقویت سراهای نوآوری دانشگاه باشند، البته ما از طرح و ایده‌هایی که شاید نتوان درقالب سراهای نوآوری استان تعریف کرد هم حمایت‌های لازم را خواهیم داشت و این ایده‌ها را کنار نخواهیم گذاشت.»
وی درخصوص تجاری‌سازی محصولات مراکز رشد و سراهای نوآوری دانشگاه آزاد واحد اراک افزود: «همانطور که می‌دانید یکی از معیارهای سطح‌بندی مراکز رشد در کشور میزان جذب درآمدهای غیرشهریه‌ای از این طریق بوده است. سال گذشته مبلغ خوبی در حدود 400 میلیون فقط از مراکز رشد واحد اراک، به مجموع درآمدهای غیرشهریه‌ای اضافه شد، البته متاسفانه سال گذشته شرایط بازار و صنایع به‌دلیل شیوع کرونا تا حدی باعث کاهش درآمدها شد اما امیدواریم امسال این رقم افزایش داشته باشد. با این وجود در زمینه تجاری‌سازی محصولات زیر نظر مرکز رشد دانشگاه، سال گذشته توانستیم با کمک نهادهای مربوطه و حمایت معاونت علمی ریاست‌جمهوری برای 5 محصول از مجموعه محصولات مرکز رشد، تسهیلات تجاری‌سازی دریافت کنیم و از طریق ستاد نانو و ستاد زیست فناوری کشور توانستیم برای دو شرکت دیگر هم موافقت اولیه به‌منظور دریافت تسهیلات تجاری‌سازی دریافت کنیم. ضمن اینکه با همکاری و نیازسنجی از اتاق بازرگانی و سازمان صمت استان توانستیم مذاکرات خوبی برای تجاری‌سازی و حمایت‌های تولیدی به عمل بیاوریم و درحال حاضر هم درقالب طرح پویش و هم درقالب اسپانسرینگ ایده‌های استارتاپی با این سازمان‌ها همکاری می‌کنیم.»
افتتاح 4 سرای نوآوری دیگر در واحد اراک تا پایان سال
زرافشان درخصوص برنامه‌ریزی مراکز رشد برای سال‌جاری گفت: «همانطور که گفته شد سال گذشته همکاری‌های خوبی با معاونت علمی ریاست‌جمهوری و پارک علم و فناوری استان شکل گرفت. بنابراین امسال برنامه داریم تا با تقویت سراهای نوآوری واحد اراک تعداد محصولات در حوزه‌های مختلف را افزایش دهیم، ضمن اینکه درحال حاضر 2 سرای نوآوری در دانشگاه آزاد واحد اراک درحال فعالیتند اما بنا داریم تا پایان سال مجوز 4 سرای نوآوری دیگر را هم از سازمان مرکزی دانشگاه آزاد دریافت کرده و به تبع آن بعد از شکل‌گیری 4 سرای نوآوری جدید، در مرکز رشد واحد اراک زمینه را برای تقویت آنها در محورهای جدید فراهم کنیم. ضمن اینکه سال گذشته موفق شدیم از نمونه اولیه 30 محصول فناورانه رونمایی کرده و بنابراین امسال باید برای تجاری‌سازی این محصولات اقدام کنیم.»
وی ادامه داد: «سال گذشته توانستیم با صنایع مختلف استان برای اسپانسرینگ ایده‌های استارتاپی رایزنی‌های خوبی انجام دهیم، بنابراین یکی از برنامه‌های سال‌جاری مراکز رشد استان مرکزی برگزاری رویدادهای استارتاپی با محوریت ماموریت مرکز رشد هر واحد و نیاز صنایع اطرافشان خواهد بود تا بتوانیم ایده‌های جدید را به‌همراه حمایت صنایع وارد مراکز رشد دانشگاه آزاد استان مرکزی کنیم. ازجمله رویدادهایی که امسال برای برگزاری آن برنامه‌ریزی کردیم می‌توان به موضوعات صنایع راه‌آهن و صنعت ریلی، چالش صنایع نفت، گاز و پتروشمی، چالش سلامت و فناوری با محوریت گیاهان دارویی، چالش فناوری متالورژی و چالش فناوری الیاف اشاره کرد. این رویدادها به فاصله سه ماه از یکدیگر برگزار خواهند شد، البته باتوجه به نیاز صنایع استان حتما در ماه‌های آینده رویدادهای دیگری نیز طراحی و برگزار خواهیم کرد.»
زرافشان درخصوص چالش‌ها و راهکارهای پیش‌روی مراکز رشد دانشگاه آزاد گفت: «در سال‌های قبل طرح خوبی به نام آزاد اکسپور برای تسهیل در فروش محصولات تولیدی در دانشگاه به واحدهای مختلف دانشگاه آزاد مطرح شده بود و تا آنجایی که اطلاع دارم این طرح برای مدتی هم اجرا شد، اما متاسفانه درحال حاضر فعالیت آن کمرنگ شده و به‌نوعی ما بازوی فن بازاری را در دانشگاه آزاد از دست داده‌ایم. اگر ما فقط به‌تنهایی بتوانیم واحدهای فناور را به بازار دانشگاه آزاد در استان‌های مختلف متصل کنیم به‌راحتی می‌توان واحدهای فناور کوچک را با سرمایه‌گذاری تبدیل به واحدهای بزرگ و واحدهای فناور بزرگ‌تر را تبدیل به شرکت‌های تولیدی در سطح کشور کرد.»
شبکه‌سازی، رکن مهم در تقویت استارتاپ‌ها
وی ادامه داد: «با روحیه خوبی که در سطح استان برای کمک به مراکز رشد دانشگاه شکل گرفته و دستورالعمل‌هایی که از طریق اداره کل مراکز رشد استان اراک به واحدهای سطح استان ابلاغ شده، ما توانستیم یک شبکه هماهنگ از پژوهش تا تولید را راه‌اندازی کنیم، به‌طور مثال اگر یک واحد در شرق استان بخواهد پژوهش یا تولیدی در زمینه سنگ انجام دهد که قبلا مطالعات آن توسط یک واحد در غرب استان انجام شده، این دو واحد می‌توانند به‌راحتی با یکدیگر همکاری کنند و علاوه‌بر صرفه‌جویی در منابع، نتیجه بهتری هم دریافت کنند، اما متاسفانه این ارتباط در بین استان‌ها وجود ندارد و به‌نوعی شبکه مراکز رشد دانشگاه آزاد در سطح کشور تشکیل نشده و این موجب یک ضعف عمومی شده است.»
ترویج فرهنگ کار تیمی با اصلاح آیین‌نامه‌های سازمانی
زرافشان در ادامه افزود: «فرهنگ مرکز رشد و استارتاپ یک فرهنگ کار گروهی و تیمی است که تمام توان خود را می‌گذارد تا مراحل اداری کند‌کننده را کنار بگذارد و یا تسهیل کند، اما متاسفانه این موضوع هنوز در بین بخش‌های اداری دانشگاه شکل نگرفته است، البته ما سعی کردیم با کمک رئیس استان و روسای واحدها این موضوع را در سطح استان حل کنیم، اما فکر می‌کنم یکی از معضلات سازمانی ما در سطح کشور همین موضوع باشد. شاید بتوان بخشی از این تداخلات را از طریق اصلاح آیین‌نامه‌ها رفع کرد به‌طور مثال بخشی از آیین‌نامه‌هایی که در بخش پژوهش صادر می‌شوند با آیین‌نامه‌های آزمایش تداخل دارند و به‌راحتی می‌توان با اصلاح آن مسیر پژوهش و فعالیت‌های تحقیقاتی در آزمایشگاه‌ها را تسهیل کرد. البته یکی از اتفاقات خوبی که درحال حاضر برای ابلاغ بخشنامه‌ها انجام می‌شود این است که ابتدا پیش‌نویس آیین‌نامه‌ها به واحدها ارسال شده و بعد از جمع‌آوری نظرات آیین‌نامه‌ها ارسال می‌شود اما هنوز دستورالعمل و آیین‌نامه‌هایی در بخش‌های مختلف هستند که باعث موازی‌کاری و به طبع آن ایجاد رقابت بین اعضای دانشگاه می‌شوند که قطعا می‌توان با اصلاح این بخشنامه‌ها به‌جای رقابت، همکاری تیمی را ترویج داد.»
مطالب پیشنهادی
