واحد علوم انسانی در «فرهیختگان جوان»

مریم محمدزاده، معلم – داور جشنواره: امسال سومین دوره جشنواره فرهیختگان جوان با تمام محدودیت‌هایی که داشت بالاخره با موفقیت به پایان رسید. اینکه بار دیگر چنین محیطی فراهم شد تا نوجوانان دغدغه‌مند ما بتوانند فارغ از بحث نمره و قیدوبندهایی که کنکور سراسری به ذهن آنها می‌زند، درباره موضوعات مختلف بیندیشند و تحقیق و تحلیل کنند، بسیار قابل‌تقدیر است. فرهیختگان جوان با تشویق دانش‌آموزانی که فقط بین کتاب‌های درسی به‌دنبال علم نمی‌گردند و از همین دوران نوجوانی بزرگ‌تر و کاربردی‌تر از همسالان خود فکر می‌کنند، تلاش کرده است تا روحیه پژوهش‌محوری را در سیستم معیوب آموزشی کشور تثبیت کند.

در این دوره از جشنواره، افتخار داوری پروژه‌های گرایش علوم انسانی نصیب من شده بود. در آغاز کار متوجه شدم که بخش عمده‌ای از شرکت‌کنندگان، به نسبت سن و مقطع تحصیلی، با فرم مقاله استاندارد آشنایی قابل‌قبولی داشتند، مساله‌ای که برای بسیاری از دانشجویان حتی در سطوح بالای فضای آکادمیک همچنان مشکل‌ساز است. موضوع بیشتر پژوهش‌ها حول محور ابعاد استفاده از فضای مجازی می‌چرخید که نشان می‌دهد تاثیرات فزاینده فضای مجازی برای نوجوانان هم جذاب و پر رمز و راز به نظر می‌رسد. در کنار این موضوع، پژوهش‌هایی با محوریت زنان، آموزش، خانواده، نوجوانان، ادبیات، سلامت روان و... مورد ارزیابی قرار گرفت که برخی از آنها میزان بالایی از بلوغ فکری گردآورندگان را نشان می‌داد. پژوهشگران جوان ما سرشار از انرژی، ایده و انگیزه بودند. امید است که فرآیندهای تعریف‌شده برای دانش‌آموزان در وزارت آموزش‌وپرورش، و بعدها آموزش عالی، چراغ پرنور اندیشه آنان را خاموش نکند.

علوم انسانی در بستر آموزشی کشور ما هیچ زمانی در اولویت قرار نداشته است و معضلات بی‌شمار اجتماعی، حقوقی و... موجود در جامعه با این قضیه ارتباط مستقیم دارد. جشنواره هم که از این قاعده مستثنی نیست تعداد اندکی پژوهشگر در حوزه علوم انسانی، نسبت به ریاضیات و به‌خصوص علوم تجربی دارد و تمرکز تبلیغات هم به همین منوال روی دو گرایش محبوب‌تر است. این درحالی است که وقتی از پژوهشگران 14-13 ساله که از قضا در گرایش جامعه‌شناسی شرکت کرده بودند، می‌پرسیدم قرار است در مقطع متوسطه دوم وارد کدام رشته تحصیلی شوید، اغلب و از پیش علوم تجربی را انتخاب کرده بودند. با همه این تفاسیر، محاسن جشنواره برای ارتقای علوم انسانی و اجتماعی به‌قدری است که می‌توان به‌راحتی از معایب آن چشم پوشید و در تقویت آن کوشید.