سیدمهدی موسوی تبار، روزنامه نگار: محمد عرفانی مدیر کل تولید و انتشار معاونت فضای مجازی است که در حال حاضر از طرف معاونت مسئولیت پروژه شبکه آرا را نیز بر عهده دارد. با او درباره برنامه‌ها و اهداف بخش فضای مجازی سازمان صداوسیما هم‌صحبت شدیم.

در این دوره شاهد حضور فعال‌تر بخش مجازی در تبلیغات و فعالیت‌های انتخاباتی نامزدها هستیم. از ساترا و برنامه‌هایی که مجوز تولید و پخش داده تا معاونت فضای مجازی که شبکه اینترنتی «آرا» را در تلوبیون راه‌اندازی کرده است.

امسال در ستاد انتخابات سازمان صداوسیما، ماموریتی مشخص برای تولید و توزیع محتوا در فضای مجازی تعریف شده که بخش عمده این ماموریت در معاونت فضای مجازی انجام می‌شود. این تکلیف مطابق انتخابات‌های گذشته طراحی شده بود. مثلا انتخابات سال 98 مجلس شورای اسلامی، حدود 2000 محتوا در 18 قالب محتوایی با هدف افزایش مشارکت و آگاهی‌بخشی و انتخاب اصلح و مواردی از این دست تولید شده بود. در این انتخابات هم برنامه‌ریزی‌ها از آبان‌ماه 1399 طراحی و در ستاد انتخابات سازمان مصوب شد و یک طرح و برنامه جامعی برای آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی درباره انتخابات 1400 در دو حوزه مشخص انتخابات ریاست‌جمهوری و انتخابات شورای اسلامی شهر و روستا صورت گرفت.

یکی از تکالیفی که ستاد انتخابات ریاست‌جمهوری برعهده ما گذاشته است، استفاده از ظرفیت پلتفرم تلوبیون است. تلوبیون با تعداد مخاطب خیلی خوبی که درحال حاضر دارد و اینکه حدود 13 میلیون بار نصب شده است و به‌عنوان نمونه امکان تماشای هم‌زمان برای کاربر در آن در فینال باشگاه‌های آسیا بالای یک میلیون و صدهزار نفر تماشاچی داشت، امکان خیلی خوبی برای مخاطبانی است که می‌خواهند از امکان تماشای برخط بهره ببرند.

چه برنامه‌ها و فرم‌هایی در تلوبیون برای انتخابات دارید؟

ما چهار پیشنهاد داشتیم که درحال حاضر دو موردش عملیاتی شده است. یکی شبکه اینترنتی «آرا» است که به صورت مشخص چهار ماموریت دارد که دو مورد از این ماموریت‌ها تولیدی خودش است که یک برنامه گفت‌وگومحور چالشی به نام «تبادل» است که آقای دلاوری آن را اجرا می‌کنند. تمامش به صورت مناظره برگزار می‌شود. 30 برنامه تبادل پیش‌بینی شده است که در این برنامه‌ها، یک‌سری از مدعوین حضور دارند که بیشتر فعالان رسانه‌ای و سیاسی هستند. البته که در حوزه‌های تخصصی دیگر هم حضور دارند که مثلا برنامه‌هایی در حوزه زنان یا در حوزه احزاب طراحی شده است و میهمانان متناسب با آن دعوت می‌شوند. بحث تخصصی طرح می‌شود و مدعوین هم به صورت هم‌زمان برخط در جریان گفت‌وگو و مناظره برنامه قرار می‌گیرند. این برای اولین‌بار است. مثلا هشت نفر میهمان برخط داریم و دو نفر نیز داخل استودیوی برنامه حضور دارند.

برنامه‌ریزی اولیه‌مان این بود که تعداد بیشتری میهمان را در استودیو داشته باشیم اما به خاطر جذابیتی که دارد و اینکه اکثر کارشناسان در ایام انتخابات در ساعات شلوغ کاری قرار دارند  و فرصت حضور در استودیو را هم ندارند سعی کردیم که میهمانان برخط را تقویت کنیم. ضمن اینکه در ایام کرونا هستیم و حضور میهمانان برخط به حفظ و رعایت پروتکل‌های بهداشتی کمک می‌کرد.

این مدل برنامه‌ها قرار است چه کمکی به برنامه‌های تلویزیونی کند؟ یعنی با وجود اینکه تلویزیون امکان طراحی و پخش این مدل برنامه‌ها را در شبکه‌های اصلی خودش دارد اصلا جایگاه و مدل طراحی این برنامه‌های اینترنتی چه دلیلی داشته است؟

ببینید این‌طور نیست که مثلا ما بخواهیم یک فضای متفاوت‌تری از آن چیزی ببینیم که در شبکه‌های مختلف تلویزیون پخش می‌شود. یعنی این حرف درستی نیست که خواسته باشیم مرزها و قواعد تلویزیون را جابه‌جا کرده باشیم.

 اما خط قرمزهای کمتری به نسبت پخش در تلویزیون دارید.

اگر قرار است برنامه‌ای بسازیم که براساس ذائقه مخاطب طراحی شده باشد باید این را هم درنظر بگیریم که مخاطب در فضای مجازی توقع دارد که بازتر ببیند و بشنود. مخاطبان خودشان می‌دانند که پرداخت به موضوعات در تلویزیون متفاوت از فضای مجازی است. مخاطب در فضای مجازی خاص‌تر است و خودش این فضا را انتخاب کرده است. شبکه‌های تلویزیونی در اینترنت فضای صددرصد عمومی ندارند و مهم‌ترین پارامتر در حوزه محتوا، موضوع مخاطب است و بر این اساس است که وقتی آقای زاکانی به‌عنوان یکی از کاندیداهای تایید صلاحیت شده در برنامه تبادل حاضر شد حدود 2500 محتوای یونیک از دل این برنامه در فضای مجازی منتشر شد و این محتوا، 10 میلیون مخاطب داشته است. برای همین برنامه‌ای که آقای زاکانی حضور داشتند و جزء پربیننده‌ترین قسمت برنامه تبادل است؛ بین 135 هزار تا 185 هزار نفر، برنامه را در تلوبیون دیدند. ضمن اینکه مخاطب همز‌مان با برنامه تبادل در شبکه آرا بین 8 هزار تا 30 هزار نفر بوده است. یا برنامه دیگری هم بود که آقای عطریانفر و آقای کوشکی مناظره داشتند که رکورد بازدید 120 هزار نفر را داشت. نکته‌ای که باید درنظر گرفت این است که وقتی در مورد فضای مجازی صحبت می‌کنید پیامدها، وایرال شدن‌ها و بازخوردهای برنامه هم مهم است.

 گفتید که یک برنامه دیگر هم در شبکه آرا طراحی شده، در مورد آن هم توضیح می‌دهید؟

یک برنامه 40 دقیقه‌ای به نام «انتخاب‌هات» هم طراحی شده که احتمالا این برنامه از چهارشنبه این هفته پخش می‌شود. این برنامه درونمایه طنز دارد و براساس موضوع فیک‌نیوزها، اخبار جعلی، سواد رسانه‌ای و کاندیداهای غیراصلی طراحی شده است. منظور از این کاندیداهای غیراصلی همان‌هایی‌اند که در وزارت کشور حضور یافتند و می‌خواستند ثبت‌نام کنند.

همان مردم عادی که به وزارت کشور آمده بودند؟

البته نه به این صورت که رسانه‌ها با آنها برخورد کردند و مورد تمسخر قرار می‌گرفتند. اتفاقا خیلی جدی با آنها برخورد کردیم و از دل فضای جدی که با آنها داشتیم به محتوای خیلی خوبی هم رسیدیم. به عبارتی گفت‌وگوهای کاملا جدی و براساس داشته‌های کارشناسی است که این افراد داشتند.

 مجری برنامه چه کسی است؟

مجری برنامه حسین کلهر است و همین‌طور بازیگران مشهور دنیای مجازی هم در این برنامه حضور دارند مثل آیت بی‌غم و مجید افشاری حضور دارند و امید مهدی‌نژاد هم در این برنامه بخش شعر طنز دارند. ضمن اینکه فکر می‌کنم این برنامه قابل پخش از طریق شبکه‌های تلویزیون هم باشد.

یکی دیگر از ماموریت‌هایی که شبکه آرا در ایام انتخابات دارد این است که محتواهای جذابی که در موضوع انتخابات ساخته شده و در شبکه‌های تلویزیون طراحی شدند مثل اینفوگرافیک‌ها، موشن‌گرافیک‌ها و... را تامین و بازپخش می‌کند. مثلا اداره‌کل برنامه‌های سیاسی نزدیک به 100 کلیپ بسیار جذاب در موضوع انتخابات تولید کرده است. اما اینها در تلویزیون دو تا سه بار پخش می‌شوند و دیگر کمتر در دسترس هستند. در تلوبیون هم این مدل کلیپ‌ها در لایه‌های پایینی قرار می‌گیرند. شبکه آرا در بهتر دیده شدن و آرشیو این محتواهای جذاب نقش مهمی دارد.

و ماموریت آخر شبکه آرا؟

یک ماموریت دیگر شبکه آرا این است که برای خبرنگاران و روزنامه‌نگاران طراحی شده و احتمالا برای آنها جذاب خواهد بود. ما گفتیم خبرگزاری‌ها و روزنامه‌های رسمی اگر در ایام انتخابات نشست خبری با نامزدها دارند و اگر برنامه‌ای مبتنی‌بر انتخابات 1400 تولید می‌کنند، می‌توانند این برنامه را به صورت آنلاین در شبکه آرا پخش کنند. مثلا خبرگزاری مهر، خبرگزاری فارس از این امکان شبکه آرا استفاده می‌کنند. برنامه‌ریزی برای شبکه آرا بلندمدت است و برای بعد از انتخابات هم برنامه‌هایی را درنظر داریم.

یعنی شبکه آرا در بزنگاه‌های فرهنگی و ورزشی دیگر هم می‌تواند ورود کند؟

بله، این شبکه تلویزیونی در آینده می‌تواند در فضاهای دیگری فعالیت کند.

به جز تلوبیون دیگر پلتفرم‌ها و بسترها هم برای انتخابات فعال شده‌اند؟

آی‌پی‌تی‌وی‌های دیگری هم در اختیار داریم که یک همکاری خوبی شکل گرفته است. مثلا همین شبکه آرا در فضای «لنز» و فضای «تیوا» پخش می‌شود و مخاطب خیلی خوبی هم دارد. یعنی علاوه‌بر تلوبیون در دو فضای دیگر هم قابل دسترس است.

ضمن اینکه تلوبیون در یک ماموریت مهم‌تر با شروع تبلیغات نامزدها، یک شبکه اختصاصی برای نامزدها درنظر گرفته است و این فضا به صورت 24 ساعته در اختیار آنهاست و ستادهای انتخاباتی، محتواهایی که تولید می‌کنند را می‌توانند به صورت تجمیع شده در آنجا قرار دهند. این اقدامات برای این انجام می‌شود که بینندگان بدون فضای هیجانی و با تامل و تفکر بیشتری پای صندوق‌های رای بروند و نامزد خود را انتخاب کنند.