علیرضا بیگلری، رئیس انستیتو پاستور ایران: با عرض سلام و آرزوی سلامتی گزارش مجملی درمورد بحران کرونای جدید تقدیم می‌شود.

همان‌گونه که استحضار دارید، بحران سهمگین و عالم‌گیر کووید-19 تمام تجربیات و دانش بشری را به‌ویژه در حیطه علوم زیستی و سلامت به چالش کشید و همچنین لزوم کسب توانمندی کشورها در تولید دانش فنی بومی را یک‌بار دیگر اثبات کرد. از مصادیق بارز نقش دانش فنی بومی در مقابله با بیماری کرونای جدید، توانایی انستیتو پاستور ایران در طراحی و راه‌اندازی شبکه ملی تشخیص آزمایشگاهی کووید-19 متشکل از 350 آزمایشگاه تشخیص مولکولی در اوج تحریم‌های ناجوانمردانه است که به‌عنوان یادگاری ماندگار و تحسین‌برانگیز در گستره کشور پهناور ایران گسترده شده و امروزه از نقاط قوت سلامت کشور به‌شمار می‌رود. همچنین تدبیر هوشمندانه جهت خودکفایی در انواع کیت‌های تشخیصی کووید-19 که به ابتکار و با محوریت انستیتو پاستور ایران صورت عمل به خود گرفت نیز محصول باورمندی به دانش فنی بومی است.

در موضوع واکسن اجازه می‌خواهم مقدمتا به دو نکته مهم اشاره کنم. اولا واکسن چهارراه تقاطع و تعامل علوم پایه و بالینی پزشکی است و به زبان ساده هر کشوری که واکسن تولید می‌کند پیشرفت عمیق و فزاینده‌ای را در تمام رشته‌های مرتبط با علوم پزشکی تجربه خواهد کرد.  ثانیا واکسن مقوله حاکمیتی است که ابزار مسلم آفند و پدافند به‌شمار می‌رود. همچنین در مورد کووید-19 به‌طور خاص لازم است اشاره کنم که اولاًاین اولین‌بار است که بشر به این حجم (16 میلیارد دوز) واکسن نیاز دارد. ثانیا طبق شواهد موجود واکسن‌های فعلی جهت مقابله با جهش‌ها و تزریق مکرر نیاز به بازمهندسی خواهند داشت. دو نکته فوق لزوم تقویت زیرساخت‌های تولید واکسن در پلتفرم‌های مختلف را بیش از پیش آشکار می‌سازد که خوشبختانه جهاد علمی هدفمند طی یک سال گذشته موجب شد فناوری واکسن در کشور ره 20ساله را طی کند. از نخستین ماه‌های شروع بحران کووید و همزمان با راه‌اندازی و هدایت شبکه تشخیصی کشور، در انستیتو پاستور ایران طراحی کرده و تولید چندین واکسن نیز در دستور کار قرار گرفت. یکی از این واکسن‌ها به‌طور مشترک با کشور کوبا در دست اقدام قرار دارد که درحال حاضر فاز سوم یا فاز نهایی کارآزمایی بالینی در 7 استان کشور را طی می‌کند و درصورت تایید ایمن بودن و کارایی این واکسن، تولید صنعتی آن در کشور شروع خواهد شد. البته واکسن دیگری نیز با فناوری آدنوویروس که دانش فنی تولید آن محدود به 5-4 کشور دنیاست با اتمام مراحل حیوانی آماده ورود به مطالعات انسانی است. این توفیقات مصداق عینی تبدیل تهدید به فرصت و یادآور فرمایش آقا و سرور شهدای میدان، سلیمان دوران است که فرمود فرصتی که در دل تهدیدات وجود دارد در خود فرصت‌ها وجود ندارد.

اهم درس‌آموخته‌ها از راهی که پشت‌سر گذاشته شد، به شرح ذیل تقدیم می‌شود:

1- مدافعین سفیدپوش سلامت با ایثار پرمهر خود نامشان را همچون رزمندگان دفاع مقدس بر کتاب زرین تاریخ میهن اسلامی نگاشتند و برخی نیز مجنون‌وار از پل همت و نوعدوستی گذشتند تا به شهدای گل‌گون کفن حماسه‌ساز جنگ تحمیلی بپیوندند. با یادآوری این نکته که نسبت تخت‌های بیمارستانی کشور به جمعیت یک‌سوم متوسط جهانی و 10 برابر کمتر از کشورهایی مانند کره‌جنوبی و ژاپن است، شاهد بودیم که کمبود قابل توجه تخت‌های بیمارستانی فشاری مضاعف بر این عزیزان تحمیل کرد که جبران این کمبود خود نیاز به توجهی برنامه‌مدار دارد.

2- در این ایام سخت و شرایط طاقت‌فرسا که مدافعین سلامت کشور نیازمند حمایت همه‌جانبه هستند، طرح برخی مطالب غیرکارشناسی از جمله در مجلس و یا رسانه‌ها می‌تواند موجب دلسردی فزاینده این قشر شود.

3- بحران کرونا به‌وضوح نشان داد برخی حیطه‌های مهم و اساسی نیاز به توجه و مراقبت جدی دارند که حوزه فناوری‌های واکسن و نیز تشخیص مولکولی مثالی از این حیطه‌هاست. همچنین توجه به مجموعه‌های توانمند و ارزشمندی مانند انستیتو پاستور ایران که با یک قرن قدمت و یکصد سال خدمت نام خود را به‌عنوان دژ مستحکم مرزبانی امنیت سلامت کشور و یار دیرین روزهای سخت مردم تثبیت کرده، ضامن آمادگی کشور در مقابله با بحران‌های آتی خواهد بود.  

4- توجه به امور و سرنوشت همه جوانان به‌ویژه قشر تحصیلکرده و حمایت جدی از آنان یک اصل است. با تاکید بر این نکته که کنکور خطرناک‌ترین حیله استعمار در هدایت ناصواب استعدادهای خدادادی کشور و به فنا دادن آن است، لازم است شیوه گزینش دانشجو با قید فوریت و مطابق با واقعیت‌های موجود و نیازهای امروز و فردای کشور مورد تجدیدنظر اصولی قرار گیرد. بدیهی است بازنگری در نحوه پذیرش دانشجوی تحصیلات تکمیلی از فوریت، ضرورت و اهمیت خاصی برخوردار است.