بررسی عملکرد سامانه «گنبد آهنین» در جنگ اخیر

یکی از وجوه بارز صهیونیست‌ها تبلیغات و بزرگنمایی‌های رسانه‌ای از توانایی‌ها و امکانات‌شان است. وجود رسانه‌های متعدد، پرنفوذ و باسابقه بین‌المللی درکنار حمایت‌های جهانی باعث‌شده تا روایت‌های صهیونیستی بر واقعیت‌ها غلبه داشته باشند. این روایت‌ها الزما ظاهر ماجرا را تغییر نمی‌دهند اما با انتشار شطرنجی وقایع تنها اجازه دیده شدن بخش‌های سفید ماجرا را به مخاطبان می‌دهند. سامانه گنبد آهنین یکی از نقاط تمرکز صهیونیست‌ها در سال‌های اخیر بوده است. آنها در تمامی جهان این‌گونه جا انداخته‌اند که این سامانه می‌تواند امنیتی کامل دربرابر راکت‌های کوتاه برد ایجاد کند. جنگ اخیر غزه اما باعث شد به کار بردن‌‌ تامین امنیت توسط گنبد آهنین به فراموشی سپرده شود، با این‌حال صهیونیست‌ها می‌کوشند از مزیت‌های نسبی این سامانه مجددا یک بزرگنمایی در سطح جهانی بسازند. آنها مدعی هستند سامانه گنبد آهنین موفقیت بالایی در شکار راکت‌ها دارد. به همین دلیل سعی کرده‌ایم در بخشی از گزارش مربوط به جنگ در فلسطین اشغالی به بررسی چندبعدی عملکرد سامانه گنبد آهنین نیز بپردازیم.

  قیمت سامانه گنبد آهنین‌

درباره قیمت هر موشک از سامانه گنبد آهنین عددهای متفاوتی ذکر شده است؛ قیمت‌هایی مانند 50، 80، 100 و حتی 150 هزار دلار. این اتفاق می‌تواند سه‌دلیل داشته باشد؛ نخست آنکه معمولا با بالا رفتن تعداد سفارش‌ها از یک سلاح، قیمت تمام‌شده ساخت آن کاهش می‌یابد. این تفاوت قیمت‌ها احتمال دارد مربوط به قراردادهایی جداگانه در سال‌هایی متفاوت باشد، به‌عنوان مثال اگر ارتش رژیم‌صهیونیستی در یک سال 2000 هزار و در سال بعد 3000 موشک را سفارش داده باشد قیمت موشک‌های سال دوم از قرارداد سال پیشین کمتر در‌می‌آید و احتمال دارد بین 20 تا 30 درصد ارزان‌تر تمام شود. اگر سفارش سال دوم به 5000 هزار موشک برسد قیمت می‌توانند نصف نیز بشود. دلیل دوم می‌تواند تفاوت قیمت سامانه به‌خاطر پیشرفته‌تر شدن باشد که خود این پیشرفته شدن می‌تواند باعث افزایش یا حتی کاهش قیمت شود. معمولا شرکت‌های سازنده سلاح در جایی که از یک سلاح به تعداد بالا مورد نیاز است، سعی می‌کنند با سرمایه‌گذاری کلان قیمت تمام‌شده آن سلاح را کاهش دهند. در سامانه‌ای مانند گنبد آهنین که مامور مقابله را راکت‌های کوتاه‌برد است، مشخصا تعداد بالایی موشک مورد نیاز است. اگر قیمت تمام‌شده هر موشک 100 هزار دلار باشد و ارتش رژیم‌صهیونیستی به 20 هزار موشک از این دست نیاز پیدا کند باید دو میلیارد دلار هزینه صرف کند که شاید از پس هزینه آن برنیاید و حتی به‌دلیل هزینه بالا استفاده از موشک را بدون صرفه تشخیص دهد. در اینجا شرکت سازنده و سفارش‌دهنده قراردادی برای کاهش قیمت ساخت موشک امضا می‌کنند که شاید تا 500 میلیون دلار هزینه دربر داشته باشد اما می‌تواند قیمت سلاح را از 100 هزار دلار به 50 هزار دلار کاهش دهد. در این صورت ارتش رژیم‌صهیونیستی تنها یک میلیارد دلار صرف ساخت موشک‌ها خواهد کرد. با درنظر گرفتن هزینه 500 میلیون دلاری برای کاهش قیمت ساخت، تل‌آویو در چنین قراردادی درمجموع 1.5 میلیارد دلار هزینه می‌کند که سه‌چهارم برآورد اولیه است. دلیل سوم نیز می‌تواند طبقه‌بندی کردن موشک‌ها در سامانه گنبد آهنین باشد؛ به این شکل که سامانه برای رهگیری همه اهداف از یک مدل موشک استفاده نکند، زیرا راکت‌های شلیک‌شده از سوی غزه یکسان نیستند. برخی از آنها دارای سرعت کمی هستند و می‌توان آنها را به‌راحتی رهگیری کرد و برخی دیگر نیز سرعت بالاتری داشته و در ارتفاع بالاتری به‌شکل نیمه‌بالستیک پرواز می‌کنند که رهگیری آنها دشواری‌های بیشتری دارد. این سامانه می‌تواند دو تا سه نوع طبقه‌بندی در موشک‌های پدافندی خود برای رهگیری راکت‌ها داشته باشد؛ موشکی مخصوص رهگیری خمپاره، موشکی مخصوص رهگیری راکت‌های کم‌سرعت و راکتی مخصوص راکت‌های پرسرعت. این موضوع یکی دیگر از دلایل تفاوت قیمت‌های اعلامی درباره موشک‌های سامانه گنبد آهنین است.

  پدیده جالب نقش گنبد آهنین در جذب راکت به شهرک‌ها

برخی تصاویر منتشرشده از برخورد راکت‌های غزه به شهرک‌های صهیونیست‌نشین نشان می‌دهد تمامی راکت‌های گروه‌های مقاومت این منطقه دارای فناوری و قدرت بالایی نیستند. غزه معمولا برای هدف‌گیری اهداف حساس و مهم مانند انبارهای نفتی، پایگاه‌های نظامی و فرودگاه‌ها از راکت‌های دوربرد و پیشرفت‌تری استفاده می‌کند اما برای شلیک‌های رگباری علیه شهرک‌های اطراف غزه از راکت‌های ساده‌ای بهره می‌برد. این راکت‌ها دو وظیفه دارند؛ یکی از این وظایف مشغول کردن سامانه گنبد آهنین برای عبور راکت‌های پیشرفته‌تر است تا احتمال رهگیری آنها کاهش یابد. تاکتیکی که به‌خوبی عمل کرده است و تقریبا بخش اعظم راکت‌های پیشرفته غزه از تور گنبد آهنین گریخته‌اند. دومین وظیفه راکت‌های ساده مقاومت غزه ناامن‌سازی شهرک‌های صهیونیست‌نشین است. برای رسیدن به این هدف الزاما تلفات‌گیری بالا از میان صهیونیست‌ها مطلوب نیست، بلکه وظیفه راکت‌ها ناامن‌سازی این شهرک‌هاست تا ساکنان غاصب آن به فکر بازگشت به کشورهای اصلی خود بیفتند. معمولا در هر دور موشکباران شهرک 107 هزار نفری عسقلان بیش از 100 راکت به‌صورت همزمان به‌سمت این شهرک شلیک می‌شوند. صهیونیست‌ها مدعی هستند سامانه گنبد آهنین 80 تا 90 درصد آنها را نابود می‌کند. تصاویر منتشرشده از سقوط راکت‌ها در این شهرک نشان می‌دهد با وجود اصابت برخی راکت‌ها به خانه‌های عسقلان تخریب‌ها بعضا ناچیز بوده‌اند، حتی در زمانی که دو راکت روی یک خانه فرود آمده و محل اصابت آنها نیز کمتر از سه‌متر با یکدیگر فاصله داشته است. این راکت‌ها با هزینه کم و امکانات محدود موجود در غزه ساخته می‌شوند و همان‌طور که گفته شد از اساس قرار نیست از شهرک‌نشینان تلفات جانی بگیرند، بلکه هدف ناامین‌سازی است. در هربار شلیک به عسقلان که بین 10 تا 20 راکت از سد گنبد آهنین عبور کرده‌اند نیز تمامی راکت‌ها به مناطق مسکونی برخورد نداشته و در‌ نواحی خالی از سکنه فرود آمده‌اند. شلیک تعداد کمی راکت ساده با قدرت انفجاری کم، عبور تعداد کمی از آنها از سد گنبد آهنین، برخورد تعداد کمی از راکت‌های عبورکرده از سامانه گنبد آهنین به مناطق مسکونی و تخریب بسیار محدود، شکل ظاهری قضیه موشکباران شهرک‌های صهیونیست‌نشینی مانند عسقلان است. اما باید درنظر داشت که این مساله اهداف مقاومت غزه را تامین می‌کند.

اگر سامانه گنبد آهنین وجود نداشت شاید مقاومت در هربار تنها 10 راکت را به این منطقه شلیک می‌کرد و آنها را هم به‌سمتی تنظیم می‌کرد که برخوردشان با مناطق مسکونی احتمال کمی داشته باشد، زیرا هدف یک‌چیز است و آن ناامن‌سازی است. حالا به‌دلیل وجود سامانه گنبد آهنین مقاومت به‌جای شلیک 10 راکت -که شاید دو راکت آن به مناطق مسکونی برخورد می‌کرد- 100 راکت به‌سمت شهرک‌های صهیونیست‌نشین شلیک می‌شود که احتمال دارد 20عدد از آنها از سامانه گذشته و 10مورد از آنها نیز به مناطق مسکونی برخورد کنند. این نتیجه‌ای است که سامانه گنبد آهنین با وجود موفقیت‌های فنی برای شهرک‌نشینان صهیونیست به‌بار آورده و در عمل باعث شده است راکت‌های بیشتری به‌سمت آنها نشانه گرفته شوند. سامانه گنبد آهنین برخلاف عملکرد فنی خوب خود به‌دلیل شرایط موجود در نبردهای راکتی عملا مانع از ناامن‌سازی مناطق مسکونی نشده و از سوی دیگر موجب شده تاکتیک‌های اتخاذشده برای عبور از این سامانه باعث هدف‌گیری این شهرک‌ها به دفعات بیشتری شود، به‌عنوان مثال درصورت شلیک راکت به‌سمت تل‌آویو این راکت‌ها باید از سد سامانه‌های پدافند موشکی شهرک‌هایی موجود در مسیر تل‌آویو نیز رد شوند که برای این کار نیروهای مقاومت غزه مجبور می‌شوند این شهرک‌ها را نیز به‌شکل عملی و دقیقی راکت‌باران کنند تا سامانه‌های پدافندی این شهرک‌ها مشغول شوند و راکت‌های اصلی به تل‌آویو برسند. ببیشتر جمعیت صهیونیست‌ها در نوار ساحلی فلسطین اشغالی در کناره دریای مدیترانه ساکنند، به همین دلیل ده‌ها شهرک در فاصله 80 کیلیومتری غزه و تل‌آویو وجود دارند. هنگامی که نیروهای مقاومت غزه بخواهند تل‌آویو را راکت‌باران کنند -مانند دوشنبه‌شب- این کار را با 170 راکت انجام می‌دهند اما باید مسیر این راکت‌ها را محاسبه کنند تا ببینند از فراز چه تعداد از شهرک‌های صهیونیست‌نشین عبور می‌کند. اگر تعداد منطقه‌های تحت حفاظت گنبد آهنین از غزه تا تل‌آویو سه‌مورد باشند، به هر سه نقطه نیز هرکدام 100 راکت شلیک می‌شود.

نکته مهم اینجاست که راکت‌های مقاومت برای مشغول‌سازی سامانه‌های پدافندی موجود در این شهرک‌ها نمی‌توانند بی‌هدف شلیک شوند، زیرا گنبد آهنین تنها به اهدافی که به‌سمت مناطق مسکونی یا مناطق پرخطر مانند تل‌آویو می‌روند، شلیک می‌کنند. به این معنا که رادار کنترل آتش گنبد آهنین قوس گرفتن راکت را محاسبه می‌کند و تنها در دو صورت به‌سمت آن موشک شلیک می‌کند؛ یکی آنکه این راکت سمت‌وسویی نامشخص به‌سمت مناطق مهم مانند تل‌آویو داشته باشد یا اینکه اگر ارتفاعش کم است آیا در مناطق مسکونی سقوط می‌کند یا خیر؟ پس در اینجا مقاومت بالاجبار شهرک‌ها را نیز موشکباران می‌کند تا سامانه گنبد آهنین خیالش راحت شود که حتما این راکت‌ها در مناطق مسکونی فرود خواهند آمد. ارمغان گنبد آهنین برای شهرک‌های صهیونیست‌نشین تنها جذب راکت‌های بیشتر بوده است.

  هزینه برخورد راکت‌ها بالاتر است یا شلیک گنبد آهنین؟

حضور عملی در میدان نبرد معایب دیگری از گنبد آهنین را نیز آشکار کرده است. راکت‌های غزه درصورت اصابت به هر خانه زیر هزار دلار خسارت به‌بار می‌آورند اما شلیک هر موشک سامانه گنبد آهنین تقریبا 100 هزار دلار هزینه دارد. باید توجه داشت که سامانه‌های پدافند هوایی برای بالا رفتن احتمال انهدام هدف معمولا دو موشک به‌سمت آن شلیک می‌کنند. هر بار موشکباران عسقلان با 100 راکت برای صهیونیست‌ها 10 میلیون دلار آب می‌خورد. با این هزینه صهیونیست‌ها می‌توانند 100 خانه در این شهرک بسازند، درحالی‌که برای نابودی کامل یک خانه باید 20 راکت از نوع راکت‌های شلیکی حماس به یک خانه اصابت کند.اگر به شکل عملی خسارت‌های هر دور راکت‌باران شهرک‌های صهیونیست‌نشین با زحمت به 10 هزار دلار برسد، سامانه‌های گنبد آهنین با تلاش و سعی فراوان آن را به‌راحتی به نزدیک 10 میلیون دلار می‌رسانند، در ضمن مانع از زندگی شهرک‌نشینان در پناهگاه‌ها نیز نمی‌شوند.