ندا اظهری، مترجم: حوزه‌های فضایی همیشه جزء بخش‌هایی بوده که طرفداران زیادی دارد و محققان و دانشمندانی که در این بخش فعالیت می‌کنند، در راستای افزایش دانش خود نسبت به فضا و ایجاد علاقه در دیگر مردم جهان تلاش می‌کنند. در سال‌های اخیر شرکت‌های خصوص متعددی راه‌اندازی شده‌اند که نقش تاثیرگذار آنها را نمی‌توان در پیشبرد فعالیت‌های فضایی و دستیابی به شناخت بیشتر دانشمندان از قسمت‌های مختلف فضا نادیده گرفت. شرکت‌هایی چون اسپیس ایکس، ویرجین گالکتیک و بلو اوریجین جزء آن دسته از شرکت‌های فضایی فعال در بخش خصوصی هستند که در سال‌های اخیر با رشد قابل‌توجهی که داشته‌اند شرایط مناسبی را برای دانشگاه‌ها فراهم کرده‌اند تا بتوانند نیازهای دانشجویان را تا حد امکان برآورده کنند.

  تغییرات منحصربه‌فرد طی 30 سال گذشته

شاید این مرز نهایی نباشد، اما دانشگاه‌های آمریکا نقطه درخشانی را در زمان ثبت‌نام زمینی و مسائل مالی یافته‌اند که فضاست. با انحصار یک‌باره فعالیت‌های فرازمینی توسط دولت آمریکا که طی آن، شرکت‌های بخش‌های دولتی در سرعت فراصوت جای خود را به شرکت‌های خصوصی داده‌اند، برنامه‌های دانشگاهی هم نسبت به قبل اضافه‌تر شده و قرار است علاوه‌بر علوم و مهندسی فضا، کارآفرینی در این حوزه، مدیریت و قانون فضایی هم به برنامه‌های درسی دانشگاه‌ها اضافه شود. «پابلو د لئون» رئیس گروه مطالعات فضایی دانشگاه «داکوتای شمالی» عنوان می‌کند که طی بیش از 30 سال گذشته شاهد چنین تغییراتی نبوده‌ام. این دانشگاه تا پیش از این دو برابر بیشتر از حد توانایی خود نسبت به پذیرش متقاضیان واجد شرایط اقدام می‌کرد اما مقامات دانشگاهی به دنبال راه‌هایی برای افزایش ظرفیت پذیرش‌های دانشجویی هستند. دانشگاه «داکوتای شمالی» مقطع دکتری را هم راه‌اندازی کرده و دوره‌های آنلاین را برای رشته‌های مدیریت فضایی و حقوق ارائه کرده است. در جدیدترین پیشرفتی که دانشگاه‌های آمریکا با آن روبه‌رو هستند می‌توان به این مورد اشاره کرد که دانشکده مدیریت جهانی «تادربرد» دانشگاه ایالتی آریزونا به‌تازگی اعلام کرده که قرار است از ژانویه سال آینده در زمینه هدایت، سیاست و تجارت فضایی دروسی ارائه دهد و برمبنای آن به دانشجویان مدرک اعطا خواهد کرد. به دلیل پیشرفت‌های فضایی در آمریکا، رئیس این دانشگاه به شوخی مطرح کرده است که نام این موسسه را به آکادمی هدایت بین کهکشانی تغییر دهد که نامی الهام گرفته شده از داستان‌های علمی است. به گفته «د لئون» که روی پروژه موشک فضایی فعالیت می‌کرد، دلیل گرایش بیش از حد به مباحث فضایی، تجدید حیات دوباره فضاست که شاهد آن هستیم که تمام این اتفاقات شگفت‌انگیز از طریق شرکت‌های خصوصی در حوزه‌هایی رخ می‌دهند که تنها ناسا در آن دخالت داشته است.

  دستیابی به ارزش 1.2 تریلیون دلاری در صنعت فضایی

به گزارش تایم، کارشناسان بر این باورند که رشد سریع شرکت‌های خصوصی فضایی شامل «اسپیس ایکس» متعلق به ایلان ماسک، «ویرجین گلکتیک» متعلق به ریچارد برانسون، و «بلو اوریجین» متعلق به جف بزوس نقش بسزایی روی رشد ارزش صنایع فضایی در آمریکا دارد. طبق برآوردهای بنیاد فضایی آمریکا، ارزش سالانه صنعت جهانی فضا در سال 2018 معادل 424 میلیارد دلار تخمین زده شده و این درحالی است با توسعه‌ای که در زمینه فضا رخ داده، ارزش این صنعت قرار است تا سال 2030 میلادی به حدود 1.2 تریلیون دلار افزایش یابد.

طی سال‌هایی که از تاسیس شرکت خصوصی «اسپیس ایکس» می‌گذرد، موفق به اعزام فضانوردان متعددی به ایستگاه بین‌المللی فضایی شده است. این شرکت تنها در ماه آوریل مبلغی حدود 3 میلیارد دلار صرف ساخت فضاپیمایی کرده است که قرار است طبق برنامه‌های صورت‌گرفته، فضانوردانی را بار دیگر به کره ماه اعزام کند. دولت بایدن که چند ماهی از اداره کشور توسط آن می‌گذرد، نقشی حداقلی در پیشبرد پروژه‌های فضایی دارد به‌طوری که این دولت تنها حدود 6.3 درصد بودجه برای سازمان فضایی ناسا اختصاص داده است. توافق برای آغاز به‌کار ساخت فضاپیمای بین‌المللی به نام «آرتمیس» پاییز سال گذشته به امضا رسید و اقدامات و قوانین لازم برای هدایت اکتشافات و توسعه فضایی انجام شد. به گفته «دیوید الکساندر» مدیر موسسه فضایی دانشگاه «رایس» واقع در هوستون، تمام این فعالیت‌ها، مردم را به این واقعیت می‌رساند که نباید این حوزه را نادیده گرفت و حتی از این منبع هم می‌توان درآمدزایی کرد.

  جایگزینی نیروهای بازنشسته با افراد تازه‌نفس

درحال حاضر دانشگاه‌های آمریکا به‌دنبال راهی برای دستیابی به ثبات و رشد در این حوزه هستند و آنچه به نظر می‌رسد این است که دانشگاه‌ها در رشته‌های فضایی به‌طور قابل‌توجهی رشد داشته‌اند اما بسیاری، این رشد را جدی نگرفته‌اند. اما آنچه مسلم است، درحال حاضر دو دانشکده تجاری به تازگی تمرکز خود را روی فعال کردن دو رشته جدید شامل مدیریت و سیاست فضایی گذاشته‌اند. آنچه بیش از هر چیز تغییر کرده، شرایط سرمایه‌گذاری روی مباحث فضایی طی 18 ماه گذشته است. بسیاری از برنامه‌های دانشگاهی چند‌رشته‌ای هستند و مدیران را به دانش علمی و دانشمندان را هم به مهارت‌های مدیریتی مجهز می‌کنند.

«شلی برونسویک»، مدیرعامل بنیاد فضایی آمریکا به‌عنوان یک گروه مدافع غیرانتفاعی معتقد است که امروزه، فضاپیماها چیزی فراتر از راکت و فضاپیما تبدیل شده‌اند و جوامع به متخصصان فعال در بازاریابی، تحلیلگران مالی و مدیریت ارشد کسب‌وکار نیاز دارند. درواقع، صنعت فضایی به نیروهای قدرتمندی در این زمینه‌ها نیاز دارند. به‌عنوان مثال، نیروهای قدرتمند فعال در سازمان فضایی ناسا درحال حاضر به سن بازنشستگی رسیده‌اند و مقامات ناسا به دنبال نیروهایی می‌گردد تا بتواند جایگزین مناسبی برای آنها بیابد. شرکت خصوصی «اسپیس ایکس» حدود 8 هزار کارمند و شرکت «بلو اوریجین» هم بیش از 3 هزار کارمند دارد که هرکدام از آنها با کوله‌باری از تجربه و تخصص در زمینه‌های فضایی مشغول به کارند که جایگزین کردن آن با نیروهای تازه‌نفس کمی دشوارتر است. با وجود این، این شرکت‌های خصوصی تاکنون صدها نفر کارمند جدید را به استخدام خود درآورده‌اند، به‌طوری‌که شرکت‌ها پیش از آنکه جوهر مدرک فارغ‌التحصیلی آنها خشک شود، آنها را جذب شرکت‌های خصوصی یا سازمان ناسا کرده‌اند. اما این تنها دلیلی نیست که دانشگاه‌ها، دانشجویان متقاضی این رشته‌ها را پیدا کنند.

جوانان دانشگاهی که اغلب با علاقه به این رشته وارد دانشگاه می‌شوند، افرادی مانند ایلان ماسک را الگوی خود قرار می‌دهند که به‌عنوان مدیرعامل شرکت خصوصی «اسپیس ایکس» چه کارهای بزرگی انجام می‌دهد. آنها با مشاهده تلاش این شرکت برای اعزام فضاپیما به کره ماه، تشویق می‌شوند که در این حوزه تحصیل کرده و حتی روزی بخشی از این پروژه عظیم باشند.

  توسعه مباحث فضایی در دنیا

کارشناسان صنعت فضایی معتقدند که دانشگاه‌های آمریکا در آموزش افراد برای کار در شرکت‌های فضایی پیشگام هستند و شاید استقرار 12 فرودگاه دارای مجوز تجاری، دلیل فعالیت بیشتر این دانشگاه‌ها در رشته‌های فضایی باشد. در این میان، مقامات دانشگاه هواپیمایی «امری ریدل» واقع در فلوریدا یک سیستم پژوهشی در این دانشگاه راه‌اندازی کرده است که به پیشرفت دانشجویان و افراد جامعه در حوزه‌های مرتبط با فضا و حوزه‌های تجاری کمک می‌کند اما در این بین، تنها در آمریکا نیست که شاهد این قبیل اتفاقات هستیم، بلکه دیگر کشورها هم گام‌هایی برای توسعه مباحث مرتبط با فضا برداشته‌اند. دانشگاه بین‌المللی فضایی مستقر در «استراسبورگ» برنامه‌هایی را در دنیا در دستور کار قرار داده است که به این پیشرفت‌ها کمک می‌کند. آژانس فضایی امارات متحده عربی در ماه فوریه 10 پیشگام فضایی عربی را برای آموزش علوم فضایی به حدود 37 هزار متقاضی به کار برد. پروفسور «آوتری» معتقد است که نسل جوان در عصری پرورش یافت که داستان‌های علمی در سطح سرگرمی بسیار غالب بود و دانشگاه‌ها درنظر دارند اقداماتی انجام دهند که دانشجویان آینده هم از دیدی علمی- تخیلی برخوردار باشند. اما در عین حال، فضا را یگانه و مکانی برای یافتن راه‌حل مشکلات خود می‌دانند که غیر از آن روی زمین راه‌حل دیگری برای آنها پیدا نکرده‌اند.

  دانشگاه‌های دنیا به دنبال راه‌حل

مطالعات و اکتشافات فضایی برای آینده بشریت حیاتی است. کره زمین سال‌هاست پابرجا مانده و از زمان انقراض دایناسورها قرن‌ها گذشته است و بارها هشدارهایی نسبت به نابودی زمین داده شده است اما چالش‌های پیش‌بینی نشده‌ای که به‌ویژه در سال‌های اخیر دامنگیر کره زمین شده، این هشدارها را پررنگ‌تر کرده است. وابستگی به سیستم‌های فناورانه‌ای چون ماهواره‌های ارتباطی، زمین را بیشتر نسبت به توفان‌های خورشیدی آسیب‌پذیر کرده است. در این میان، تغییرات آب‌وهوایی، اسیدی شدن اقیانوس‌ها و افزایش روزافزون نابودی جنگل‌ها، همگی پرسش‌هایی حیاتی هستند که در‌مورد حیات آینده زمین مطرح می‌شود. کارشناسان بر این باورند که باید در زمینه فناوری‌هایی برپایه فضا گام‌هایی برداشت تا بتوان با این تغییرات ایجاد‌شده مقابله کرد و همین مساله دلیل خوب و قانع‌کننده‌ای برای پیشرفت و تقویت اکتشافات فضایی است. دانشگاه‌ها، صنعت و برنامه‌های دولتی در دنیا تحقیقاتی را در زمینه‌های فضایی در دستور‌کار قرار داده‌اند تا با استفاده از ماهواره‌های کم‌هزینه به اکتشاف در منظومه شمسی بپردازند تا به این واسطه بتوانند نشانه‌هایی از حیات در جایی فرای کره زمین بیابند که قابل سکونت برای انسان‌ها باشد.

به گفته کارشناسان فضایی، باید آینده فضایی را طراحی کنیم و دانشگاه‌ها می‌توانند نقش مهمی در هدایت این طرح عظیم داشته باشند. یکی از گام‌هایی که در آمریکا در این زمینه برداشته شده، راه‌اندازی موسسه فضایی دانشگاه میشیگان است که هدف آن جمع‌آوری یک جامعه چندرشته‌ای قدرتمند و به‌دنبال آن تسهیل انواع جدید همکاری است که ممکن است فقط در جوامع علمی و مهندسی پدیدار نشده باشند. همان‌طور که کشورها در تحقیقات و اکتشافات فضایی روبه‌جلو حرکت می‌کنند و در درک بهتر فضا، محافظت از آن و بهبود زندگی بشر و گسترش تمدن بشری متمرکز می‌شوند، باید به فکر آماده‌کردن نیروی کار برای همکاری در مرزها برای آینده هم باشند. به گفته محققان، پیش از این شاهد افزایش وابستگی صنعت فضایی به بودجه‌های دولتی و ایجاد انواع جدید مشاغل در ارتباط با این حوزه بوده‌ایم اما با ورود شرکت‌های خصوصی به این صنعت، بار از شانه‌های بخش دولتی برداشته شده و بیشتر هزینه‌ها برعهده شرکت‌های خصوصی شده است. دانشگاه‌ها در این راستا با همکاری با شرکت‌های خصوصی وظیفه دارند دانشجویان را در رشته‌هایی که در ظاهر ارتباطی با فضا ندارند اما فرصت‌هایی را پیش‌روی اقتصاد فضایی قرار می‌دهد، توانمند کنیم. صنعت فضایی از انواع خلاقیت‌هایی بهره‌مند خواهد شد که از نظر این بخش جدید هستند.

به گزارش insidehighered، دانشگاه‌های مختلف ازجمله دانشگاه میشیگان در یک گام جلوتر برای ایجاد نیروی کار فضایی برای آینده با سازمان‌هایی چون ناسا همکاری می‌کنند تا از این راه، شمار زنانی را افزایش دهند که نقش بازرسان اصلی را در ماموریت‌های بزرگ برعهده می‌گیرند. این حوزه و حوزه‌های درحال ظهور دیگر، نه‌تنها مستلزم همکاری میان مهندسان و دانشمندانی است که اکتشافات فضایی زیادی را انجام داده‌اند، بلکه ارتباط و همکاری بین دانشمندانی را می‌طلبد که در رشته‌های مختلفی مشغول مطالعه هستند. هرچه انسان در این مسیر جاه‌طلبانه‌تر رفتار می‌کند، بیشتر به این ‌سمت حرکت می‌کند که در اکتشافات خود‌ مکانی پایدارتر از سیاره خود بیابد و در این راه، نیازمند یک جامعه تحقیقاتی فضایی است که نمایانگر تمام زمینه‌های دانش بشری باشد.

  همکاری دانشجویان با «اسپیس‌ایکس»    

شرکت خصوصی «اسپیس‌ایکس» که در زمینه فناوری‌های فضایی در دنیا پیشگام است، با هدف کاهش هزینه‌های انتقالات فضایی راه‌اندازی شده و طی سال‌های اخیر نقش موثری در پیشبرد مطالعات فضایی در دنیا داشته است. در راستای همکاری دانشگاه‌ها با مراکز فضایی در دنیا، چندی‌پیش فرصتی طلایی پیش‌روی یکی از دانشجویان دانشگاه «آرکانزاس» قرار گرفت که به‌واسطه آن اجازه یافت در طول نخستین پرواز خدمه شرکت درکنار مهندسان این شرکت کار کند. این دانشجو که در رشته مهندسی ارشد برق تحصیل می‌کند، می‌گوید همیشه دوست داشته با تیم هواپیمایی فضایی «اسپیس‌ایکس» همکاری کند و حالا گذراندن دوره کارآموزی در خلال ماموریت Demo-2 این شرکت برای او رویایی بود که به واقعیت پیوست. در این ماموریت قرار بود خدمه به فضا پرتاب شوند. به‌طور قطع، همکاری نزدیک دانشجویان با این شرکت‌های بزرگ در زمینه‌های فضایی، هم انگیزه آنها را به مطالعه در این حوزه افزایش می‌دهد و هم به بالا رفتن توانمندی آنها کمک می‌کند.