سارا طاهری، روزنامه‌نگار: کیفیت آموزش‌عالی یکی از دغدغه‌های اغلب کشورها است؛ در نظام آموزش‌عالی یکی از عوامل موثر در ارتقای کیفیت، توانمندی اعضای هیات‌علمی است، چراکه این قشر نه‌تنها وظیفه یاری دادن به دانشجویان برای ساخت دانش را برعهده دارند، بلکه در ایجاد بینش و پرورش مهارت‌های اشتغال‌پذیر نیز نقش مهمی دارند. با این اوصاف توسعه حرفه‌ای اعضای هیات‌علمی یکی از جنبه‌های بهبود کیفیت دانشگاهی است؛ بنابراین شناسایی نیازها و انتظارات آنها نیز اهمیت زیادی دارد. به‌عبارت بهتر باتوجه به اهمیت مشارکت اعضای هیات‌علمی در تصمیم‌گیری‌های آکادمیکی، تبیین انتظارات اعضای هیات‌علمی از وزارت علوم، نه‌تنها حس مشارکت را در این گروه تقویت کرده، بلکه باعث رشد و توسعه علمی کشور می‌شود.

روز استاد بهانه‌ای شد تا در گفت‌وگو با هفت تن از اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها، انتظارات آنها از وزارت علوم دولت آینده را جویا شده و نحوه عملکرد وزارت علوم دولت فعلی را مورد بررسی قرار دهیم که در زیر می‌خوانید.

رئیس دانشگاه علم‌وصنعت ایران: 

وزارت علوم به‌جای موازی‌کاری  به‌دنبال ماموریت‌گرا شدن دانشگاه‌ها باشد

جبارعلی ذاکری، رئیس دانشگاه علم‌وصنعت ایران و استاد تمام دانشکده مهندسی راه‌آهن درخصوص انتظار اساتید از وزارت علوم دولت آینده گفت: «وزارت علوم دولت آینده به‌جای موازی‌کاری باید به‌دنبال ماموریت‌گرا شدن دانشگاه‌ها بوده و قله‌های دانشی که در دانشگاه‌ها شکل گرفته، در حوزه‌های مختلف آموزشی، پژوهشی و فناورانه تعیین شود. توانمندی‌های دانشگاه‌ها و جذابیت موضوعات مشخص است، بنابراین به‌نظر می‌رسد دانشگاه‌ها باتوجه به ظرفیت خود، ازجمله اساتید و سایر نیروی‌انسانی باید در تعدادی از ماموریت‌ها شناسایی و احصا شوند.»
او ادامه داد: «به‌عبارت بهتر، حرکت علمی دانشگاه‌ها باید در ماموریت‌های علمی خود باشد و به‌جای اینکه همه دانشگاه‌ها در همه حوزه‌ها، فعالیت‌های علمی در مرزهای دانش ادامه دهند، تلاش کنند بیشتر در حوزه‌هایی که توانمندی علمی بالایی دارند، فعالیت کنند. این موضوع از مباحثی است که تمام وزرای علوم در چند سال گذشته آن را دنبال کرده و اقداماتی نیز درخصوص آن انجام دادند.»
رئیس دانشگاه علم‌وصنعت ایران با بیان اینکه اخیرا شورای عطف و کمیسیون‌های زیرمجموعه آن گام‌هایی در این خصوص برداشته‌اند، تصریح کرد: «با این‌حال به‌نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین اقدامات اساسی باشد که بیشتر باید به آن توجه شود. اگر این موضوع به بحث پذیرش دانشجویان ارشد و دکتری تعمیم داده شود، یعنی براساس آمایش سرزمینی نیازهای بلندمدت کشور به تربیت نیروی انسانی پرداخته و تعادلی بین عرضه و تقاضا شکل بگیرد، جایگاه‌های علمی خدشه‌دار نخواهد شد.»
ذاکری اضافه کرد: «در چنین شرایطی رشد علمی در کشور که دارای شتاب خوبی بوده و در دنیا جایگاه پانزدهم را در حوزه تولید کسب کردیم، در حوزه تولید فناوری نیز ادامه پیدا می‌کند. درواقع باعث می‌شود سرعتی که تولید علم به خود دیده -تا جایی که توانستیم جایگاه پانزدهم دنیا را به خود اختصاص دهیم- در حوزه فناوری و نوآوری نیز به‌خصوص در فناوری‌های نوظهور نیز دیده شده و می‌توانیم جایگاه خوبی را به خود اختصاص داده و نرخ رشد تولید تداوم پیدا می‌کند.»
او در ادامه در پاسخ به این سوال که فضای آموزش‌عالی به‌ویژه در حوزه استادی نیازمند چه تصمیماتی است، توضیح داد: «بحث ماندگار شدن و تثبیت آنها در داخل کشور موضوعی است که باید به آن توجه شود. متاسفانه شرایط اقتصادی مشکلاتی را برای اساتید ایجاد کرده و ما باید ازطریق وزارت علوم بتوانیم گام‌هایی را برای ماندگار شدن اساتید در کشور برداریم. امسال در لایحه بودجه سال 1400 گام‌های خوبی برداشته شده، اما صرفا بحث حقوق مطرح نیست.»
او در ادامه بیان کرد: «حمایت‌های معنوی و قانونی از اساتید از دیگر مباحثی است که باید به آن توجه شود، چراکه این مباحث می‌تواند به تثبیت آنها در داخل کشور کمک کند. همچنین تعامل و ارتباط دانشگاه‌ها با صنایع از دیگر موضوعاتی است که باید نهادینه شود. الان ارتباط بین صنایع و دانشگاه‌ها وجود دارد، اما اگر بتوانیم ساختار مشترکی بین دانشگاه‌ها و صنایع ایجاد کنیم تا بروکراسی موجود کاهش پیدا کند، مشکلات اجرایی و صنایع حل خواهد شد.»
رئیس دانشگاه علم‌وصنعت ایران تاکید کرد: «به‌دنبال این هستیم که ازطریق اساتید دانشگاه این مشکلات شناسایی شده و توسط آنها راهکارهای مناسب برای حل مشکلات صنایع بین دانشگاه‌ها و صنایع نهادینه شود تا روزبه‌روز شاهد استفاده بیشتر صنعت از ظرفیت و پتانسیل اساتید دانشگاه‌ها باشیم.»
ذاکری در پاسخ به این سوال که آیا وزارت علوم فعلی توانسته است انتظارات اساتید را محقق کند یا خیر، گفت: «وزارت علوم فعلی درخصوص ماموریت دانشگاه‌ها گام‌های ابتدایی را برداشت و تلاش کرد از تنوع‌گرایی و پراکندگی مراکز آموزش‌عالی در استان‌ها پیشگیری کند. اگر این روال ادامه پیدا می‌کرد، وضعیت دانشگاه‌های کوچک در بلندمدت به عدم امکان‌پذیرش دانشجو و عدم توسعه این بخش‌ها منتهی شده و درنهایت حوزه علم و آموزش‌عالی کشور آسیب می‌دید.»
او در ادامه عنوان کرد: «اتفاقی که در استان‌ها افتاد این بود که ذیل محوریت یک دانشگاه جامع، بقیه دانشگاه‌ها مخصوصا دانشگاه‌های کوچک قرار گرفتند. برای انجام بخشی از این ماموریت‌گرایی گام‌های خوبی برداشته شده و وزارت علوم در این حوزه اقدامات مفیدی انجام داده است.»
او در پایان گفت: «عملکرد وزارت علوم درخصوص بحث واگذاری اختیارات به دانشگاه‌ها خوب نبود و می‌توانست در این زمینه بهتر عمل کند. خصوصا دانشگاه‌هایی که به بلوغ علمی رسیدند باید اختیارات بیشتری داشته باشند. نمی‌توان نگاه یکسانی به مدیریت این دانشگاه‌ها با مدیریت دانشگاه‌های نوپا و کوچک‌تر که هنوز نتوانسته‌اند جایگاه خوبی برای خود در جامعه باز کنند، داشت.»

رئیس دانشگاه بوعلی سینا همدان:

وزیر علوم آینده باید قوانین و مشکلات آموزش‌عالی را بشناسد

یعقوب محمدی‌فر، استاد دانشگاه و رئیس دانشگاه بوعلی سینا همدان نیز درخصوص انتظار اساتید از وزارت علوم دولت آینده گفت: «این روزها دست دانشگاه‌ها در جذب هیات‌علمی، جذب دانشجو، استراتژی و معاملات بین‌المللی بسته است؛ بنابراین اساتید انتظار دارند این موارد برطرف شود. در دو دهه اخیر توسعه کمی در آموزش‌عالی باعث شد مشکلاتی برای اساتید و آموزش‌عالی کشور ایجاد شود؛ درحال حاضر مقصر تمام مشکلات کشور دانشگاه‌ها شناخته می‌شوند و این درحالی است که بعد از انقلاب فرهنگی در کشور، آموزش‌عالی کشور توانست نیروی انسانی موردنیاز را تامین کند.»
او با بیان اینکه آموزش‌عالی کشور نقش تاریخی خود را ایفا کرده است، اضافه کرد: «اما امروز بسیاری از ناکارآمدی‌ها در کشور به پای آموزش‌عالی کشور نوشته می‌شود. حال سوال اینجاست که اگر به‌طور مثال، فردی مدرک تقلبی داشته و تا عالی‌ترین مرتبه در کشور بالا رفت، چه کسی با او برخورد قانونی کرده است؟ متاسفانه ضربات جبران‌ناپذیری به پیکره آموزش‌عالی کشور وارد شده، اما کسی به آن توجه نکرده است.»
رئیس دانشگاه بوعلی سینا همدان توضیح داد: «این شکل از آموزش‌عالی که طی سالیان زیاد در کشور ایجاد شده، شکل خاصی است که در کشورهای دیگر دیده نمی‌شود. بنابراین معتقدم کسی باید وزیر علوم باشد که در بدنه آموزش‌عالی بوده و تجربیات زیادی در این حوزه کسب کرده باشد. معتقدم وزیر علوم آینده باید قوانین و مشکلات این حوزه را بشناسد.»
او تاکید کرد: «از رئیس‌جمهور آینده تقاضا دارم کسی را به‌عنوان وزیر علوم، تحقیقات و فناوری انتخاب کند که آموزش‌عالی را بشناسد؛ درمجموع معتقدم باید آموزش‌عالی ایران را یک‌بار دیگر پایه‌ریزی کرد. ازسوی دیگر شاخص‌های کشور در بحث تولیدات علمی، از شاخص کشورهای دیگر بهتر بوده تا جایی که درحال حاضر ایران، پانزدهمین کشور ازلحاظ تولیدات علمی است.»
محمدی‌فر ادامه داد: «حال سوال اینجاست که آیا در حوزه‌های دیگر نیز به این میزان رشد کرده‌ایم؟ در جواب منتقدان آموزش‌عالی کشور که در بسیاری از مواقع دانشگاه‌ها را به باد انتقاد می‌گیرند باید پرسید آیا در حوزه‌های دیگر رشد کرده‌ایم؟ چقدر بودجه در اختیار دانشگاه‌ها قرار می‌گیرد؟ با نگاهی به کل آموزش‌عالی در کشور متوجه خواهیم شد که بودجه آموزش در کشورمان حتی به اندازه یک دانشگاه کشور همسایه حوزه خلیج‌فارس نیست.»
او تاکید کرد: «با تمام این اوصاف و مشکلات آموزش‌عالی، کشورمان توانسته است این محدودیت‌ها را حل کرده و در این حوزه بازخورد خوبی داشته است. نکته دیگر اینکه مدرک فارغ‌التحصیلان ایرانی در سایر کشورهای دیگر پذیرفته و قابل‌قبول است. همین موضوع نشان‌دهنده این است که ازنظر سطح بین‌المللی و استانداردهای آموزش‌عالی در جایگاه خوبی قرار گرفته‌ایم.»
رئیس دانشگاه بوعلی سینا همدان در ادامه بیان کرد: «با تمام اوصاف نیازمند این هستیم که دانشگاه‌ها هویت جدیدی در کشور پیدا کنند؛ دانشگاه مرکز نقد و علم بوده و به فراخور خود در همه‌جای دنیا دارای تعریف خاصی است. دانشگاه‌ها متعلق به همه جامعه بوده و باید مشکلات جامعه را نیز حل کنند و به همین میزان نیز دانشگاه از جامعه توقع دارد تا این چرخه به‌سمت دانشگاه نیز حرکت کند.»
او در ادامه گفت: «به‌طور مثال در صنعت خودرو یا صنایع دیگر چه میزان از توان دانشگاه استفاده می‌شود؟ البته در سال‌های اخیر فعالیت‌های خوبی صورت گرفته، اما متاسفانه مسئولان به این موضوع توجه چندانی ندارند و نمی‌توان گفت دانشگاه‌ها کم‌کاری کرده‌اند.»
استاد باستان‌شناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان در ادامه تاکید کرد: «بنابراین انتظار داریم کسی به‌عنوان وزیر علوم انتخاب شود که آموزش‌عالی را درک کرده باشد.»

  دانشگاه‌ها باید ساماندهی شده و قوانین جذب اصلاح شوند

محمدی‌فر در پاسخ به این سوال که فضای آموزش‌عالی به‌ویژه در حوزه استادی نیازمند چه تصمیماتی است، گفت: «دانشگاه‌ها باید ساماندهی شده و قوانین جذب اصلاح شوند. درحال حاضر بسیاری از نخبگان از کشور مهاجرت می‌کنند و متاسفانه مسئولان به این موضوع بی‌توجه هستند. یک بخش از این مشکل به مشکلات مادی و معیشتی نخبگان و اساتید کشور برمی‌گردد که وزیر علوم آینده باید به این موضوع نیز توجه کند.»
رئیس دانشگاه بوعلی سینا همدان بیان کرد: «باید بین سطح درخواست و سطح امکاناتی که در اختیار اساتید قرار می‌گیرد، یک توازنی ایجاد شود. نکته دیگر اینکه بسیاری از تجهیزات و آزمایشگاه‌های دانشگاه‌ها فرسوده شده و در سال‌های اخیر کمتر به این موضوع توجه می‌شود و این درحالی است که دانشگاه‌ها نیازمند تجهیزات فراوانی هستند تا به‌روز شوند.»
محمدی‌فر تاکید کرد: «دانشگاه‌ها باید استقلال پیدا کنند؛ متاسفانه دانشگاه‌های کشورمان به‌معنای واقعی استقلال ندارند. سوال اینجاست که چرا روسای دانشگاه‌ها نباید با رای اعضای هیات‌علمی انتخاب شوند؟ باید به این موارد توجه شود و تمام این خواسته‌ها به استقلال دانشگاه‌ها برمی‌گردد. اختیارات دانشگاه‌ها طی سال‌های اخیر کاهش پیدا کرده، تا جایی‌که امروزه تبدیل به یک‌سری ادارات اجرایی شده‌اند که مجبور به اجرای یک‌سری قوانین هستند.»
او تاکید کرد: «اگر می‌خواهیم دانشگاه رشد پیدا کرده و در سطح تراز بین‌المللی باشد، باید آزادی عمل داشته باشد. باید توقع از دانشگاه‌ها را پایین‌تر بیاوریم، چراکه متاسفانه به دانشگاه‌ها به چشم یک اداره معمولی نگاه می‌شود و این درحالی است که دانشگاه یک سازمان و اداره معمولی نیست و تعریف خود را در دنیا دارد. باید ساختارهای جدید را بپذیریم، چراکه دانشگاه استاندارد خاص خود را دارد.»
استاد باستان‌شناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان گفت: «یک رئیس دانشگاه بی‌نهایت قوانین بالاسری دارد؛ با این قوانین و حجم عظیمی از آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و... نمی‌توان کاری از پیش برد. متاسفانه بیش از اندازه درگیر قوانین دست‌وپاگیری شدیم که جلوی حرکت آموزش‌عالی در کشور را گرفته و روزبه‌روز نیز کار را سخت‌تر می‌کند.»

استاد تمام دانشگاه صنعتی‌شریف:

مسئولان وزارت علوم در امور دانشگاه‌ها دخالت نکنند

محمدتقی احمدیان، استاد تمام دانشگاه صنعتی‌شریف گفت: «انتظار اساتید از وزارت علوم آینده این است که وزارت علوم با دیگر وزارتخانه‌ها گرد هم آمده و برای آینده نیروی انسانی کشور برنامه‌ریزی کرده و این برنامه را دراختیار دانشگاه‌ها قرار دهند.»
او با بیان اینکه انتظارمان این است که مسئولان وزارت علوم در امور دانشگاه‌ها دخالت نکنند، تاکید کرد: «رسالت دانشگاه‌ها متفاوت بوده و هر دانشگاهی باید یک رسالت ویژه را برعهده بگیرد؛ به‌طور مثال دانشگاه سیستان‌وبلوچستان باید روی شن‌های روان و دانشگاه‌های شمال کشور روی بحث مرتفع و جنگل کار کرده و این حوزه و مباحث را در دانشگاه‌ها توسعه دهند. دانشگاهی مثل دانشگاه صنعتی‌شریف نیز باید در مسیر صنعت و تسهیل امکانات صنعتی فعالیت کرده و نیرو تربیت کند. وزارت علوم باید امکانات خاص هر دانشگاه را در اختیار آنها قرار داده تا بتوانند در زمینه‌های مربوط به خود کار کنند.»
استاد تمام دانشگاه صنعتی‌شریف در ادامه درخصوص رویکرد و تصمیم وزارت علوم در حوزه استادی نیز صحبت به میان آورد و گفت: «انتخاب افراد به‌عنوان استاد باید انتخاب افراد برجسته علمی باشد. مسئولان وزارت علوم همچنین باید تلاش کنند ارتباطات اساتید را با خارج از کشور برقرار کرده و امکانات برای تبادل علمی را نیز فراهم کنند. همچنین باید اقداماتی انجام شود تا کشور از مسیر دانش، علم و تکنولوژی عقب نیفتد.»
او با اشاره به اینکه دولت آینده باید شرایطی را فراهم کند که صنایع درصدی را برای تحقیقات در دانشگاه‌ها ارائه دهند، بیان کرد: «در چنین شرایطی است که دست دانشگاه‌ها برای انجام تحقیقات علمی باز خواهد شد. امروزه در دانشگاه‌ها انجام هر نوع فعالیتی نیازمند منابع مالی زیادی است که متاسفانه درحال‌حاضر امکانات مالی خوبی در اختیار دانشگاه‌ها نیست.»

  وزارت علوم فعلی منفعل است

احمدیان در پاسخ به این سوال که وزارت علوم کنونی تا چه میزان توانسته است به انتظارات دانشگاه‌ها پاسخ دهد، توضیح داد: «این وزارتخانه نتوانسته به انتظارات دانشگاه‌ها پاسخ دهد و منفعل است. به‌عبارت بهتر وزارت علوم فعلی توانمندی ایجاد امکانات را نداشته است و من معتقدم اگر دانشگاه‌ها استقلال پیدا کنند و بودجه هر دانشگاهی مشخص شود و خودشان بتوانند برای خدمتگزاری به جامعه تصمیم بگیرند، بسیاری از مشکلات حل می‌شود.»
او در پایان گفت: «در هر دانشگاهی اعضای هیات‌علمی توانمندی وجود دارند که می‌توانند برای آینده علمی کشور و دانشگاه تصمیم‌گیری کنند، گروهی کوچک در وزارت علوم نمی‌تواند تصمیم‌گیرنده آموزش عالی در تمام کشور باشد.»

استاد  دانشگاه تهران:

به اعضای هیات‌علمی رشته‌ها و گرایش‌های مختلف به یک چشم نگاه شود

مصطفی ده‌پهلوان، استاد باستان‌شناسی دانشگاه تهران در پاسخ به این سوال که انتظار استادان از وزارت علوم دولت آینده چیست، گفت: «انتظار این است که به تمام اعضای هیات‌علمی رشته‌ها و گرایش‌های مختلف به یک چشم نگاه شود؛ گاهی برخی قوانین یا آیین‌نامه‌ها از سوی وزارت علوم تصویب و اعمال می‌شوند که هیچ‌گونه همخوانی با حوزه علوم انسانی ندارند و بیشتر با حوزه‌های علوم پایه و فنی و مهندسی همخوانند.»  او اضافه کرد: «در بحث تعداد مقالات نیز در فرآیند آزمایشگاهی نتایج سریع‌تر اتفاق می‌افتد و میزان مقالات و استقبال از آنها بیشتر است اما درحوزه علوم انسانی باید حتما یک پروژه میدانی توسط یک استاد انجام شود تا بتواند یک مقاله از آن استخراج کند یا به‌طور مثال برای تعیین سرفصل‌های درسی درطول تاریخ وزارت علوم کارگروه باستان‌شناسی وجود نداشت و تنها یک کارگروه تاریخ حضور داشت که برای حوزه باستان‌شناسی نیز تصمیم می‌گرفت.»  استاد باستان‌شناسی دانشگاه تهران در ادامه تصریح کرد: «متاسفانه یکی از پاشنه‌آشیل‌های ساختار اداری و آموزشی کشور این است که یک قشر و تعداد اندکی از استادان تصمیم‌گیرنده هستند. درواقع این تعداد اندک، ضوابطی را برای سایر استادان یا گروه خاص درحوزه‌های ترفیع و سایر حوزه‌ها درنظر می‌گیرند. یکی از نقاط ضعف در وزارت علوم و دانشگاه‌ها این است که گروهی اندک تصمیم‌گیرنده‌‌اند و ساختار دانشگاه را تغییر می‌دهند.»

  او گفت: «این درحالی است که برای تغییر ساختار اداری، آموزشی و علمی می‌توان از پایه در پرسشنامه‌های مختلف نظرخواهی شود و نظر صاحبنظران نیز پرسیده شود؛ چراکه در غیر این صورت باعث سرخوردگی استادان درحوزه‌های مختلف خواهد شد.»  ده‌پهلوان در ادامه تصریح کرد: «موضوع معیشتی استادان از دیگر مواردی است که باید مورد توجه وزارت علوم دولت آینده قرار گیرد، به‌طور مثال یک استاد عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران بعد از سال‌ها تدریس در دانشگاه آیا نباید توان خرید یک خانه را در تهران داشته باشد؟ بسیاری از استادان دچار استرس مشکلات مالی و معیشتی هستند که این امر روی شرایط علمی آنها تاثیر منفی خواهد گذاشت، بنابراین وزارت علوم باید تسهیلاتی را برای اعضای هیات‌علمی فراهم کند تا آنها بتوانند با فراغ بال به بحث آموزش و پژوهش بپردازند.»  او افزود: «حمایت از تعاملات بین‌المللی موضوع دیگری است که باید به آن پرداخت و متاسفانه وزارت علوم توجه چندانی به آن نداشته و اگر کشور میزبان هزینه‌های استادان را پرداخت نکند نمی‌توانیم در همایش‌هایی که در کشورهای دیگر برگزار می‌شود، شرکت کنیم.»

  استاد باستان‌شناسی دانشگاه تهران اشاره کرد: «ایران یک کشور کلان میراثی است اما وزارت علوم درحوزه باستان‌شناسی نتوانسته در این زمینه به‌خوبی عمل کند و من معتقدم باید یک کارگروه باستان‌شناسی وجود داشته باشد، همچنین اشتغال دانشجویان از موارد دیگری است که باید مدنظر قرار گیرد.»  ده‌پهلوان گفت: «یکی از موضوعاتی که این روزها روی روح و روان استادان تاثیر گذاشته بحث اشتغال دانشجویان است. متاسفانه یک دانشجو بعد از چندین‌سال تحصیل نمی‌تواند شغلی مناسب و مرتبط با رشته خود داشته باشد؛ در چنین شرایطی تلاش استادان برای تربیت یک نیروی متخصص عقیم می‌ماند و این مشکل باعث کور شدن ‌انگیزه دانشجویان و استادان می‌شود.»
او درخصوص عملکرد وزارت علوم فعلی نیز گفت: «در حوزه‌های زیادی هنوز خلأ‌های بسیاری وجود دارند. وزارت علوم باید تعامل بیشتری با استادان داشته باشد تا به دغدغه‌های استادان رسیدگی شود. ما خواستار تعامل بیشتر وزارت علوم با استادان و دانشگاه‌ها هستیم که این تعامل در وزارت علوم فعلی دیده نمی‌شود.»

عضو هیات‌علمی دانشگاه فرهنگیان:

به استادان به‌چشم دستگاه مقاله‌نویسی نگاه نشود

احمد ابوحمزه، عضو هیات‌علمی دانشگاه فرهنگیان درخصوص انتظارات استادان از وزارت علوم دولت آینده توضیح داد: «در زمینه انتظارات استادان موضوعات صنفی و علمی مطرح هستند؛ درمورد حوزه علمی باید به موضوعاتی که متاسفانه دانشگاه‌ها را از مباحث علمی جدا می‌کنند، توجه کرد. من معتقدم جامعه باید دانشگاه را احساس کند و درکنار یکدیگر باشند.»
او ادامه داد: «وزارت علوم دولت آینده از نظر علمی باید به این موضوع توجه کند، به‌عبارت بهتر اگر تعداد مقالات علمی و پژوهشی رشد کند، اما نتوان موضوعات علمی را در جامعه منعکس کرد، مشکلات زیادی در جامعه به‌وجود خواهد آمد، بنابراین باید این دیدگاه که استاد صرفا مقاله بنویسد یا در کلاس به آموزش دانشجویان بپردازد، تغییر کند.»  استاد تاریخ دانشگاه فرهنگیان در ادامه درباره حوزه صنفی مربوط به استادان دانشگاه‌ها عنوان کرد: «باید تفاوت ایجادشده بین وزارت علوم و وزارت بهداشت از بین برود، در غیر این صورت یا استادان خود را از دست خواهیم داد یا آن‌طور که باید آنان به مباحث علمی نمی‌پردازند. تفاوت کسی که در رشته پزشکی تحصیل‌ کرده و در وزارت بهداشت مشغول به کار است با کسی که در وزارت علوم حضور دارد باعث بسیاری از مشکلات در آینده خواهد شد.»
او با بیان اینکه سیاست‌هایی که درخصوص موضوعات صنفی بین استادان وزارت علوم و وزارت بهداشت وجود دارد باید تغییر کند، تصریح کرد: «در غیر این صورت مشکلات روزبه‌روز بیشتر می‌شوند؛ البته قدم‌هایی در این راستا برداشته شده اما امیدوارم در دولت آینده هیچ تفاوتی بین یک استاد وزارت علوم با یک استاد وزارت بهداشت نباشد.»
ابوحمزه تاکید کرد: «نباید به استادان به‌چشم دستگاه مقاله‌نویسی نگاه شود و پژوهش و پژوهشگری باید در وجود استادان باشد. پژوهشگری نیز باید در متن جامعه باشد و به‌درد آن بخورد، بنابراین موضوعات علمی و صنفی باید در دولت آینده مورد توجه قرار گیرند و در این راستا در سیاست‌های آن تغییراتی را ایجاد کند.»
او در رابطه با وزارت علوم فعلی و عملکرد آن توضیح داد: «وزارت علوم فعلی درحوزه موضوعات علمی و صنفی موفق نبوده و نتوانسته آن‌طور که شایسته است به این دو مقوله بپردازد. البته به‌دلیل تحریم‌ها امکانات لازم برای استفاده علمی وجود ندارد و متاسفانه تمام ارزیابی‌ها به مقاله‌نویسی استادان معطوف شده است.»

استاد گروه جغرافیای دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت:

باید نظامی هماهنگ بین دانشگاه‌های دولتی و آزاد ایجاد شود

بهمن رمضانی، استاد گروه جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت در این خصوص گفت: «برای تربیت افراد و نسل بعدی که باید مشکلات جامعه را حل کنند، نظام هماهنگ و یکسانی وجود داشته باشد. به‌عبارتی باید به دانشگاه‌های دولتی و دانشگاه آزاد اسلامی به یک چشم نگاه شود و نظام یکسانی در مواجهه با آنها وجود داشته باشد.»
او ادامه داد: «درحال‌حاضر حقوق استادان در دانشگاه‌های وزارت علوم از حقوق استادان دانشگاه آزاد اسلامی بیشتر است و همین موضوع باعث مشکلات معیشتی استادان این دانشگاه شده است. در چنین شرایطی فعالیت‌های علمی استادان کمتر و فعالیت‌های جانبی بیشتر می‌شود، بنابراین وزارت علوم دولت آینده باید این نظام را هماهنگ کند و انتظارات نیز یکسان شوند. به عقیده من استادان دانشگاه آزاد اسلامی ایثار می‌کنند و پا‌به‌پای استادان دولتی کار علمی انجام می‌دهند.»  رمضانی با بیان اینکه استادی که پژوهش انجام ندهد، نمی‌تواند خود را به‌روز کند و تولیدات علمی داشته باشد، افزود: «در پژوهش نیز دفاتر ارتباط با صنعت باید فعال شوند، به عبارت بهتر استادان نباید به‌دنبال پروژه‌ها باشند، بلکه سازمان‌ها، ادارات و صنعت پروژه‌های خود را توسط یک حلقه به دانشگاه وصل کنند و دانشگاه نیز این پروژه‌ها را به استادان و مراکز تحقیقاتی ارتباط دهند.»  او تاکید کرد: «متاسفانه امروز بسیاری به‌دنبال این هستند که پروژه‌ها را از اعضای هیات‌علمی دریافت کنند که در تمام دنیا نیز چنین روالی مرسوم نیست. درنتیجه در دانشگاه‌ها تمام مسائل باید با پژوهش حل شود، چراکه آموزش همیشه وجود دارد. وقتی فرقی بین کسانی که پژوهش انجام می‌دهند با دیگران وجود نداشته باشد، مسلما مشکلاتی به‌وجود خواهند آمد.»  استاد گروه جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت در ادامه گفت: «وزارت علوم باید یک نظام هماهنگ را اجرا کند و از کسانی که نمی‌توانند کار علمی انجام دهند در جاهای دیگر استفاده شود، چراکه دانشگاه محل تولید علم، نوآوری و هماهنگی با صنعت آینده است. نکته دیگر اینکه باید امکانات مالی برای افرادی که می‌خواهند کارهای علمی و پژوهشی انجام دهند، فراهم شود.»  وی اشاره کرد که وزارت علوم باید مشکلات مادی بخش دانشی دانشگاه‌ها یا همان نسل آینده جامعه را حل کند تا از آنها توقع حل مشکلات جامعه و پژوهش را داشته باشد.  او با بیان اینکه درحال‌حاضر امکان دانش‌افزایی برای استادان وجود ندارد، ادامه داد: «پیش از این استادان در سمینارها و کنفرانس‌های خارج از کشور شرکت می‌کردند و به‌روز می‌شدند، اما متاسفانه الان این امکان وجود ندارد. استادان نیازمند دانش‌افزایی، مقالات، کتاب‌ها، روش‌ها و سمینارهای جدید و... هستند، هرچند چنین شرایطی با توجه به مسائل مالی وجود ندارد. بنابراین در ابتدا باید مشکلات معیشتی استادان حل شوند.»  این استاد گروه جغرافیا در پایان گفت: «استادان دانشگاه آزاد اسلامی در تولید علم و تربیت نسل آینده تلاش زیادی می‌کنند، درنتیجه باید نظامی هماهنگ بین استادان وزارت علوم و سایر دانشگاه‌ها ایجاد شود.»

عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم‌وتحقیقات:

نگاه وزارت علوم درخصوص حل مشکلات جامعه‌ تغییر کند

فرهاد حسین‌زاده‌لطفی، عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم‌وتحقیقات درباره انتظارات استادان از وزارت علوم دولت آینده گفت: «با توجه به وضعیت موجود جامعه نیازمند یک بازمهندسی در سیستم آموزش عالی ایران هستیم. با توجه به اتفاقاتی که در دودهه اخیر در سیستم آموزش عالی کشور صورت گرفته باید فردی در راس وزارت علوم قرار گیرد که جرات تغییر در سیستم آموزش عالی کشور را داشته باشد.»
او تاکید کرد: «نگاه جامعه و کسانی که به آموزش عالی نیازمندند اما جرات مراجعه به آن را ندارند باید تغییر کند. در تمام دنیا سازمان‌ها به هر مشکلی که برمی‌خورد برای حل آن به دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی مراجعه می‌کنند. درواقع این دانشگاه‌ها هستند که با دانش و تجربه خود به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا مشکلات را حل کنند اما متاسفانه این چرخه در کشور ما ناقص است.»
عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم‌وتحقیقات اضافه کرد: «به همین دلیل قسمت عمده‌ای از تحقیقات تعریف و انجام‌شده در دانشگاه‌ها ساخته ذهن محققان است و برای دانشجویان پروژه‌هایی تعریف می‌شود یا استاد راهنما و مشاور در پایان‌نامه‌های دکتری و ارشد پروژه‌هایی را تعریف می‌کنند که دانشجو بتواند وظیفه دانشجویی خود را انجام دهد و وظیفه حل مشکل را ندارد.»
حسین‌زاده‌لطفی افزود: «من معتقدم انتظار همه استادان از دولت آینده و وزارت علوم باید تغییر نگرش و نگاه وزارت علوم درخصوص حل مشکلات جامعه باشد. در کشور افراد زیادی وجود دارند که دانش کمک به سازمان‌های بیرون از دانشگاه را دارند اما این اتصال باید توسط وزارت علوم برقرار شود.»

  وزارت علوم یک نگاه پدرانه به زیرنظام‌های آموزش عالی داشته باشد

او در ادامه گفت: «انتظار دیگر استادان این است که تبعیض وجود نداشته باشد، به این معنا که وزارت علوم باید نگاهی پدرانه به تمام زیرنظام‌های آموزش عالی در کشور داشته باشد. متاسفانه هم در استخدام فارغ‌التحصیلان و هم استفاده از نیروی‌های متخصص بین دانشگاه‌ها تبعیض وجود دارد که این امر به بیرون از دانشگاه‌ها نیز بسط پیدا می‌کند. امیدوارم دولت آینده بتواند این تبعیض را کمرنگ‌تر کند؛ البته باید بین دانشگاه‌های سطح یک و سایر دانشگاه‌ها تبعیض وجود داشته باشد اما تبعیض غیرمنصفانه موجود باید کاهش پیدا کند.»
 عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم‌وتحقیقات در پاسخ به این سوال که عملکرد وزارت علوم فعلی را چگونه دیدید، توضیح داد: «اقدامات وزارت علوم فعلی به کارهای روزانه ختم شده است، یعنی خود را درگیر کارهای اجرایی کرده است. در تمام سازمان‌ها باید بخشی برای سیاستگذاری و نظارت وجود داشته باشد و از سوی دیگر به زیرمجموعه‌های خود تفویض اختیار کند و درکنار آن، سیستم کنترلی نیز داشته باشد.»
وی بیان کرد: «به‌طورمثال در هیچ‌جای دنیا وزارت علوم برنامه درسی تدوین نمی‌کند، بلکه به دانشگاه‌های خود این اجازه را می‌دهد که به تناسب نیاز جامعه و توانمندی‌های دانشگاه آن را تدوین کنند. پروسه تصویب یک برنامه درسی در وزارت علوم به‌طور متوسط حدود دوسال زمان می‌برد. این وزارتخانه اگر به دانشگاه‌ها اطمینان دارد این اختیار را حداقل به دانشگاه‌های جامع و سطح یک خود تفویض کند. این درحالی است که متاسفانه وزارت علوم فعلی بیشتر وقتش را برای کارهای اجرایی گذاشته است که این مشکل باید حل شود.»