مذاکره با فناوری پهپادها

پهپادهای ارتش یمن ارزشی بی‌سابقه به محور مقاومت بخشیده‌اند. این پهپادهای تهاجمی- انتحاری دارای چندین شاخصه هستند که به‌صورت جداگانه یا کنار هم باعث برهم زدن موازنه قوای منطقه‌ای شده‌اند. این پهپادها نقطه‌زن هستند و می‌توانند اهداف حساس و ارزشمندی را به‌دقت مورد اصابت قرار دهند.

در جریان حمله 2019 به تاسیسات آرامکو و همچنین حمله موشک کروز یمنی به مخزن ذخیره نفت در بندر جده، این مساله به‌خوبی نشان داده شد، چنانکه برد بالای این پهپادها را نیز نمایان کرد. درحال‌حاضر حداکثر برد پهپادهای انتحاری یمن دوهزار و 500 کیلومتر است. موضوع دیگر کوچکی این پهپادهاست، به‌گونه‌ای که رهگیری این سلاح را برای دشمن بسیار سخت می‌کند. دشمن اگر دارای شبکه پیشرفته‌ای در حوزه دفاع هوایی باشد، مانند شبکه پدافندی آمریکا باید به‌صورت ترکیبی و با استفاده از سه‌مرحله «ماهواره»، «رادار» و «جنگنده‌های ارتقایافته برای مقابله با اهداف ارتفاع پست» دست به شناسایی و مقابله با پهپاد یا موشک کروز بزند. در این حالت باید تعدادی از ماهواره‌ها به‌صورت هماهنگ محدوده وسیعی را زیرنظر بگیرند و همیشه درحال ارزیابی تغییر سطحی روی زمین باشند تا درصورت تغییر بتوانند با بررسی آن متوجه شلیک موشک یا پهپاد شوند. اگر کشوری بخواهد چنین شبکه‌ای از ماهواره‌ها ایجاد کند باید دست به سرمایه‌گذاری سنگینی زده و مبالغ کلانی را صرف ساخت و پرتاب ماهواره‌ها کرده و بودجه‌ای برای جایگزینی این ماهواره‌ها در بازه‌های زمانی آتی تدارک ببیند و همچنین مراکز تحلیل داده پیشرفته‌ای با تجهیزات به‌روز و کارشناسانی خبره روی زمین ایجاد کند. آمریکا دارای چنین شبکه‌ای است اما کشوری مانند عربستان که درگیر جنگ با یمن است باید هزینه زیادی به آمریکا برای پایش مناطق تحت‌کنترل دولت یمن توسط ماهواره‌های آمریکا پرداخت کند. باید گفت این اقدام نیز صورت گرفته اما شبکه ماهواره‌ای آمریکا با ده‌ها میلیارد دلار ماهواره و ده‌ها مرکز تحلیل داده و هزاران کارشناس از تشخیص زمان و مکان پرتاب پهپادهای یمن تا حد زیادی درمانده شده‌اند. ضمن آنکه اگر بتوانند در مواردی به تشخیص درست برسند، این مساله الزاما به‌معنای توانایی سامانه‌های پدافند هوایی برای ساقط کردن اهداف مهاجم نخواهد بود، زیرا پهپادها قابلیت تغییر مسیر دارند و نمی‌توان مسیر آنان را پیش‌بینی کرد.

در اینجا ویژگی دیگری نیز به کمک پهپادهای یمنی می‌آید و آن سبک و کوچک بودن این پهپادهاست. آنها به همین دلیل شناسایی نمی‌شوند و اگر گاهی مورد شناسایی قرار گیرند به‌دلیل ابعاد کوچک رهگیری آنها بسیار طاقت‌فرسا خواهد بود. این سبکی و کوچکی که با سادگی در طراحی و ساخت همراه است، باعث شده قیمت این پهپادها بسیار پایین تمام شود و همین موضوع است که یمن تحت‌محاصره را قادر کرده ‌در تحریم و مسدود بودن مرزها بتواند با تولید انبوه پهپاد به‌صورت روزانه با چندین فروند از آنها تاسیسات مهم سعودی را مورد حمله قرار دهد. سبکی، کوچکی و ارزانی باعث شده است در شرایطی که آسمان یمن تحت کنترل جنگنده‌ها و پهپادهای شناسایی سعودی است، پهپادهای یمنی با مشکل زیادی در انتقال روبه‌رو نباشد و بتوان آنها را به‌سرعت از نقطه‌ای به نقطه دیگر منتقل کرد. مراکز ساخت این پهپادهای ساده نیز کارخانه‌های بزرگی نیستند که قابل شناسایی و حمله باشند، بلکه می‌توان آنها را در اماکنی در ابعاد کوچک ساخته و انبار کرد. به همین دلیل است که ارتش عربستان با وجود تلاش‌هایش موفق به نابودی توان پهپادی یمن نشده است.

سعودی‌ها برای مقابله با حملات پهپادی و موشک‌های کروز یمن تعداد زیادی رادار خریداری کرده و سامانه‌هایی را نیز همراه با کادر آموزش‌دیده از کشورهایی مثل یونان به‌خدمت گرفته‌اند. با این‌حال پرواز پهپادها در ارتفاع نزدیک به سطح زمین و عبور از شیارهای کوهستانی این رادارها را ناکارآمد ساخته‌ اما ریاض همچنان برای آنکه احساس امنیت کاذبی به‌دست آورد، همچنان خواهان استقرار این رادارها در خاک خود است، زیرا با وجود شرایط سخت نظامی تا اندازه‌ای حضور این سامانه‌ها موجب قوت قلب سعودی‌هاست. از سوی دیگر آنها به سامانه‌های راداری و پدافندی برای چندلایه‌سازی دفاع هوایی خود نیازمندند. با این‌حال ناکارآمدی سامانه‌های پدافندی مستقر روی زمین سعودی‌ها را به راهکاری پرهزینه‌تر کشانده است. عربستان با صرف هزینه بالا بخشی از ناوگان جنگنده‌های اف-15‌ خود را ارتقا داده است تا بتوانند در عملیات شکار پهپادها شرکت کنند. این جنگنده‌ها در سامانه‌های راداری، اپتیکی، سامانه‌های شناسایی و کابین ارتقائاتی چندین میلیون دلاری روی دست ریاض گذاشته‌اند. اینها اما تمام هزینه‌های به‌کارگیری جنگنده‌های اف-15 برای مقابله با پهپاد نیست، زیرا خلبانان نیز نیازمند آموزش‌های پرهزینه‌ای هستند. همچنین این جنگنده‌ها برای آنکه بتوانند با پهپادها مقابله کنند باید همیشه تعدادی از آنها در آسمان درحال پرواز باشند. به‌عنوان مثال در مرزهای گسترده یمن و عربستان، نیروی هوایی عربستان چندین مسیر را که احتمال می‌دهد پهپادها از آن عبور می‌کنند، شناسایی و آن را منطقه‌بندی می‌کند تا در هر منطقه چند جنگنده را روی آسمان به حراست می‌گمارد. درنظر بگیرید اگر نیروی هوایی عربستان سعودی 6 منطقه را تعیین کند و در هر لحظه در هر منطقه دو جنگنده درحال پرواز باشد با توجه به هزینه 20 هزار دلاری هرساعت پرواز جنگنده اف-15 این مساله ساعتی 240 هزار دلار هزینه روی دست سعودی‌ها می‌گذارد. این هزینه در روز بالغ بر پنج‌میلیون و 760 هزار دلار و در سال چیزی معادل دومیلیارد و 100 میلیون دلار می‌شود. این هزینه به‌جز مبالغی است که باید برای استهلاک جنگنده‌ها به‌جهت بالارفتن ساعت پرواز و همچنین بالارفتن دستمزد خلبان و خدمه تعمیراتی پرداخت شود.

برخی خلبانان ارتش عربستان از ارتش کشورهای دیگر به‌خدمت گرفته شده‌اند و جنگنده‌های این کشور نیز توسط شرکت‌های نگهداری آمریکایی تعمیر می‌شوند. این هزینه‌ها نیز سربه‌فلک می‌گذارند. پایان ماجرا اما اینجاست که چنین هزینه‌هایی نیز نمی‌توانند به‌شکلی کارآمد جلوی سیل پهپادهای شلیک‌شده به‌سمت خاک سعودی را بگیرند. سعودی‌ها تنها به‌خاطر پهپادهای ارتش یمن میلیاردها دلار هزینه متحمل شده‌اند و بازهم درحال تخریب شدن توسط آنها هستند. همچنین پهپادها سلاح‌هایی هستند که می‌توان آنها را بدون قبول مسئولیت به‌سمت هدفی شلیک کرد. در سال 2020 هنگامی که بنیامین نتانیاهو سخنانی بر زبان آورد که احتمال دخالت رژیم‌صهیونیستی در قضایای یمن را بالا برد، یمنی‌ها با نشان دادن تصاویر نقاط حساس این رژیم، تل‌آویو را تهدید کردند که درصورت مداخله مستقیم در یمن این نقاط را با پهپاد و موشک کروز مورد هدف قرار خواهند داد. به‌دلیل وجود همین پهپادهاست که طرف‌های منطقه‌ای و حتی آمریکا نگران ورود رسمی و باز شدن پایشان به قضایای یمن هستند، زیرا صنعا می‌تواند بدون قبول مسئولیت در تعداد بالا و به‌شکلی روزانه منافع آنها را به‌دقت از فاصله دور مورد هدف قرار دهد.