شاید نیازی به ذکر اهمیت یادداشت‌نویسی نباشد، اما می‌توان به این گفته بسنده کرد که یکی از دستاوردهای بشر نوشتن است. چیزهایی که بشر به‌دست آورده با نوشته ثبت‌شده و پس از آن امکان انتقال پیدا کرده که برخی منجر به اتفاقات و تحولات شگرفی نیز شده‌اند. یادداشت، زنده‌ترین و به‌روزترین قالب نوشتاری است. تا می‌توان از این قالب نوشتاری باید در طرح مسائل فکری، فرهنگی و سیاسی روز استفاده کرد و بررسی‌های جامع علمی را به قالب‌های دیگر مانند کتاب و مقاله سپرد. در نوشتن، جذابیت و گیرایی هم از اهمیت بالایی برخوردار است، خصوصا در یادداشت که در مطبوعات و نشریات کاربرد زیادی دارد. از این رو، به‌ذکر 12 نکته برای افزایش جذابیت قلم و یادداشت می‌پردازیم.
1. اهمیت نقش جمله را درنظر بگیرید
وظیفه‌ای که پاراگراف در مقاله و کتاب دارد، در یادداشت برعهده جمله است، یعنی هر جمله‌ای در یادداشت باید آن را یک قدم به جلو ببرد یا زمینه را برای پیشروی آماده کند.
2. با دو شرط همواره ساده بنویسید
نویسندگان حرفه‌ای، به‌ویژه یادداشت‌نویسان از همه وقت، هنر و توان خود استفاده می‌کنند که در ساده‌ترین و سرراست‌ترین شکل ممکن بنویسند و چندان به زیبانویسی و حواشی دیگر نمی‌اندیشند، زیرا می‌دانند زیباترین جمله، ساده‌ترین جمله است. آنان مخاطبان‌شان را نابغه‌هایی فرض می‌کنند که چندان وقت و حوصله درنگ در جملات و عبارات ندارند و می‌خواهند با نیم‌نگاهی که به نوشته‌ای می‌اندازند، مقصود نویسنده را دریابند و بگذرند. بنابراین هر جمله‌ای که مفهوم‌گیری از آن نیازمند بازخوانی باشد، یک امتیاز منفی برای آن یادداشت است، مگر برای تامل بیشتر در معنای عمیق جمله. ساده‌نویسی، به دو شرط، بهترین شیوه نویسندگی است: الف) به اسلوب نوشتار پایبند باشد و به دام گفتارنویسی مبتذل نیفتد و ب) سادگی در عبارت‌پردازی بهانه‌ای برای سطحی‌نویسی و ابتذال علمی نشود.
3. جز با زاویه و نکته‌ای نو یا بیانی جدید ننویسید
یادداشت‌نویسان حرفه‌ای تا به نکته یا زاویه‌ای نو یا بیانی جدید برای مطلبی کهنه دست نیابند، دست به‌سوی قلم نمی‌‌برند.
4. صداقت، صراحت و صمیمیت؛ سه رکن اساسی
صداقت، صراحت و صمیمیت، سه رکن یادداشت‌نویسی است، زیرا هرچه قالب نوشتار کوتاه‌تر باشد، فاصله نویسنده با خواننده کمتر است، بنابراین به صمیمیت و صداقت بیشتری نیاز است.
5. یادداشت باید با نقشه‌ای دقیق همراه باشد
در زمین بزرگ می‌توان خانه‌ای ساخت که از هیچ‌نقشه‌ای پیروی نمی‌کند، اما در زمین کوچک نمی‌توان. یادداشت هم به‌دلیل کوتاه بودن آن (نسبت به کتاب و مقاله)، بدون نقشه‌ای سنجیده و ظریف برای چینش و پیشبرد مطالب، درواقع یادداشت نیست، بخشی از یک مقاله یا کتاب است.
6. سبک پیشروی یادداشت را تعیین کنید
پیشروی نویسنده در یادداشت دو گونه است؛ افقی و عمودی. در پیشروی افقی نویسنده نکته‌ای را شرح و بسط می‌دهد و میان کانون و پیرامون در رفت‌وآمد است، اما در پیشروی عمودی نویسنده از کانونی به کانون دیگر می‌رود و به‌صورت پلکانی یا از سطح به اعماق می‌رسد یا برعکس. هر یادداشت‌نویسی در یکی از این دو روش مهارت بیشتری دارد.
7. یادداشت باید پیوسته و در فاصله‌های کوتاه باشد
برخلاف کتاب و مقاله، یادداشت‌نویسی باید پیوسته و در فاصله‌های کوتاه باشد وگرنه رشته ارتباط میان نویسنده و خواننده پاره می‌شود. یادداشت‌نویس‌ها بیش از نویسندگان کتاب و مقاله به خواننده بالفعل نیاز دارند.
8. بازخوانی و ویرایش کنید
یادداشت را پیش از انتشار باید چندین‌بار خواند و ویرایش کرد و اگر ممکن بود، غلط‌گیری و ویرایش آن را به دیگری سپرد، زیرا خطا و غلط در یادداشت بیش از کتاب و مقاله به‌چشم می‌آید.
9. مهارت‌های نویسندگی را فراگرفته و افزایش دهید
آن مقدار که یادداشت‌نویسی به مهارت در نویسندگی نیاز دارد، مقاله ندارد. با نظر به تفاوت مولف و نویسنده، یادداشت‌نویسی هنر نویسندگان حرفه‌ای است، اما هر محققی می‌تواند قلم تالیف به دست بگیرد و کتاب و مقاله بسازد، هرچند در نویسندگی مهارت نداشته باشد. در میان مهارت‌های نویسندگی، آنچه بیش از همه یادداشت را خواندنی می‌کند، غنای واژگانی است.
10. کلمات اضافی را کاملا حذف کنید
هیچ‌چیز به‌اندازه کلمات کم‌فایده و عباراتِ سزاوار حذف، یادداشت را زشت نمی‌کند، حتی اگر آن کلمات و عبارات زیبا باشند.
11. با ذهن و قلم نکته‌سنجی و نکته‌گویی کنید
اگر نوشتن کتاب و مقاله نیاز به دانش فراوان دارد، یادداشت‌نویسی نیازمند ذهن نکته‌سنج و قلم نکته‌گو است.
12. از فکر سود مادی و اعتبار علمی بیرون بیایید
یادداشت‌نویسی برخلاف تالیف کتاب و مقاله، نه سود مادی (حق تالیف) دارد و نه اعتبار علمی می‌آورد، بنابراین یادداشت‌نویس نباید در بند نام و نان باشد.
مطالب پیشنهادی
