نیلوفر هوشمند، روزنامهنگار: یکی از اولین مراکزی که کرونا موجب تعطیلی آن شد، دانشگاهها بودند. دانشجویان دانشگاههای سراسر کشور با شروع اولیه کرونا مجبور به ترک دانشگاه و خوابگاههای خود شدند و به شهر و دیار خود بازگشتند. اما این میان جنبشهای دانشجویی همچنان علم خود را بالا نگه داشتند و اگرچه درگیر مجازیشدن آموزش بودند اما خود را از میدان فعالیتهای جهادی در دانشگاهها دور نکرده و همچنان در صف اول مبارزه با کرونا قرار داشتند.در روزهای آغازین شیوع کرونا شاهد این بودیم که دانشجویان تشکلی اعم از بسیج و دیگر تشکلهای دانشجویی هرکدام در شهر و دانشگاه خود اقدام به ایجاد کارگاههای دوخت ماسک کرده و درجهت تولید ماسک و مواد ضدعفونیکننده برای دست و سطوح تمام تلاش خود را بهکار گرفتند تا مردم در این موقعیت بحرانی در مضیقه نباشند.مشاهدهها و گزارشهایی که از فعالیتهای تشکلها میرسید حاکی از این بود که با رسیدن به خودکفایی در مقوله ماسک و مواد ضدعفونیکننده، دانشجویان بسیجی دانشگاههای مختلف و دیگر تشکلها با ایجاد موکب سلامت در این بیمارستانها، راهاندازی آبمیوهگیری برای کادر درمان و طبخ غذای آنها یا حضور در بیمارستانها بهعنوان نیروهای خدماتی یا درمانی به وظیفه انساندوستانه خود تحتعنوان دانشجو درقبال مردم کشور خود پرداختند و این سخن که دانشجو موذن جامعه است را بهدرستی اجرا کردند و پیشرو گروههای جهادی و مردمی در خطمقدم مبارزه با کرونا شدند.روند حضور در میدان دانشجویان جهادی در عرصه مقابله با کووید-۱۹ طی یکسالونیم اخیر نهتنها کاهش پیدا نکرد بلکه مرحلهبهمرحله پیشرفت کرد و پختهتر شد. این روزها با وجود اوجگیری دوباره کرونا در تمام استانهای کشور شاهد این هستیم که دانشجویان فعال تشکلی که فعالیت خود را با کمشدن آمار تنزل داده بودند، دوباره فعال شده و وارد میدان مقابله با کرونا شدند اما اینبار جنس فعالیتهای آنها تخصصیتر شده و با استفاده از تجربیات فعالیت ماههای پیشین بهصورت منظمتر و هدفمندتر به کمک کادر درمان با اقداماتی مثل اعزام نیروی تخصصی به بیمارستان شتافتند. درواقع تجربه حضور در میدان جهادی برای کمک به کادر درمان و مقابله با این ویروس منحوس موجب شده مواسات و همدلی در بیمارستانها نیز جریان داشته باشد. برای بررسی بیشتر فعالیتها بهصورت اخص دانشجویان علومپزشکی با مسئولان بسیج دانشگاه علومپزشکی تهران، علومپزشکی شهیدبهشتی، علومپزشکی بقیهالله، پرستاری و مامایی دانشگاه تهران و علومپزشکی شیراز به گفتوگو نشستیم که در ادامه میخوانید.
آموزش و سازماندهی نیروهای داوطلب در بسیج علوم پزشکی تهران
علیرضا جنیدیمقدم، مسئول بسیج دانشجویی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران پیرامون فعالیتهایی که در پیک چهارم کرونا در جامعه ایفا کردهاند، گفت: «با توجه به درگیری کشور با پیک چهارم کرونا و شیوع ویروس انگلیسی شرایط کمی دشوارتر شده. به همین دلیل حضور فعالانه و موثر دانشجویان علوم پزشکی و خصوصا دانشجویان بسیجی را میطلبد. در روزهای ابتدایی درگیری کشور نیاز بسیاری به تجهیزات پزشکی داشتیم اما شکر خدا امروزه به لطف فعالیتهای جهادی تولیدکنندهها این مشکل مرتفع شده است.» وی ادامه داد: «در پیک چهارم یکی از چالشهایی که با آن روبهرو هستیم کمبود نیرو در خط مقدم مبارزه با کرونا است. به همین دلیل ما در بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی تهران مانند موجهای اول و دوم فراخوانی برای حضور داوطلبان دادهایم و انشاءالله بهزودی نیروهای داوطلب پس از دریافت آموزشهای لازم وارد بخشهای بیمارستانی خواهند شد.»
جنیدی با اشاره به اهمیت فرهنگسازی در زمینه کرونا گفت: «مساله بسیار مهمی که در مواجهه با این ویروس باید به آن توجه شود «فرهنگسازی» است. متاسفانه با گذشت بیش از یکسال از شیوع ویروس منحوس کرونا هنوز برخی مردم درمقابل فرهنگ بهداشتی پیشگیرانه مقاومت میکنند و مسائل بهداشتی را رعایت نمیکنند. از اینرو بسیج دانشجویی دانشکده پرستاری و مامایی در راستای نهادینه کردن فرهنگ بهداشتی به مناسبت روز جهانی بهداشت دست، با همکاری معاونت فرهنگی دانشکده کمپینی را برگزار کرده که شعار آن «بهداشت دست من تضمین سلامت جامعه» است و هدف این کمپین آموزش نحوه صحیح شستن دست و رواج فرهنگ بهداشت دست در جامعه است.»
مسئول بسیج پرستاری تهران گفت: «در راستای فرهنگسازی رعایت بهداشت، مسابقهای برگزار کردیم که طی آن افراد از نحوه صحیح شستن دست فیلم گرفته و به صفحه بسیج دانشجویی دانشکده پرستاری و مامایی در بستر اینستاگرام ارسال میکنند. درنهایت به برگزیدگان هدایایی تقدیم خواهد شد.»
وی افزود: «از طرف دیگر بسیج دانشجویی با توجه به اهمیت ارتقای علمی کادر درمان وبینار علمی درخصوص تازههای بهداشت دست با همکاری اساتید هیاتعلمی دانشکده پرستاری و مامایی، معاونت فرهنگی و مسئولان بیمارستان امام خمینی(ره) در روز ۱۸ اردیبهشتماه برگزار میکند. شرکتکنندگان در این وبینار علمی میتوانند گواهی شرکت اخذ کنند که برای پرسنل امتیاز بازآموزی خواهد داشت. همچنین درحال برنامهریزی برای ارائه آموزش به کودکان کار هستیم که کمبود آموزشهای بهداشتی این عزیزان را مرتفع کنیم.» جنیدی در پایان تصریح کرد: «تلاش ما در بسیج دانشجویی دانشکده پرستاری و مامایی یافتن خلأهای موجود در عرصه مبارزه با کرونا و پر کردن آنهاست، از اینرو درحالحاضر با اعزام نیرو به بیمارستان و فرهنگسازی وظیفهمان را انجام میدهیم.»
استقرار جهادیهای علوم پزشکی تهران در بیمارستانها
محمدحسین عباسی، مسئول بسیج علوم پزشکی دانشگاه تهران با اشاره به افزایش شیوع کرونا و آغاز پیک چهارم، گفت: «بسیج علوم پزشکی دانشگاه تهران با استفاده از تجربیات و تیمسازی که در سه موج قبلی کرونا داشت در موج چهارم آن با آمادگی بیشتری وارد کار جهادی شد. در مرحله اول نیروهایی را که از پیش آموزش داده بودیم در بیمارستانها مستقر کردیم.»
وی افزود: «حدود 90 نفر از داوطلبان از پیش آموزش دادهشده را در بیمارستانها مستقر کردیم. سایت اصلی ما در موج سوم بیمارستان شریعتی بود، اما در موج چهارم پراکنده شدند و متمرکز در یک بیمارستان نیستند. کارهایی که انجام میدهند، شامل فعالیت درمانی است که طی آن افرادی که تخصص دیدهاند یا برای درمان آموزش دیدهاند، کارهای درمانی را انجام میدهند و آنهایی که در حد بهیاری آموزش دیدهاند، کمک درمان هستند. در کارهای دیگری که در بخشها نیاز میشود مشارکت میکنند، ازجمله ارتباط بین خانواده بیماران با بیمار، رسانه و فعالیتهایی که طی زمان ایجاب میکند انجام دهند. درواقع حتی اگر برای نظافت هم نیرو لازم باشد، داوطلب داریم.» عباسی ادامه داد: «بیشتر این نیروهای داوطلب دانشگاهی نیستند و از مردم عادی تشکیل شدهاند.
فرآیند جذب داوطلبان به این شکل است که در ابتدا آنها را غربال کردهایم تا بدانیم چه افرادی ساکن تهران هستند، بیماری دارند یا نه و بیمه دارند یا نه و در انتها همه این موارد سطحبندی شدهاند و افرادی که در اولویت یک ما بودند، بیماری زمینهای نداشتند، ساکن تهران بودند، مشکل بیمه نداشتند و... را در اولویت گذاشتیم.»
در پیک کرونا فعالیتهای جهادی معطوف به فضای بیمارستان میشود
امیرمحمد فرمانی، مسئول بسیج علوم پزشکی بقیهالله پیرامون فعالیتهایی که این تشکل دانشجویی در دوران کرونا و پیک چهارم عرضه داشته است، گفت: «از آنجا که بیمارستان بقیهالله، یکی از بیمارستانهای خط مقدم مبارزه با کرونا است، از ماههای قبل فعالیت جهادی و اردوهای جهادی را داشتیم. منتها در پیک کرونا فعالیت خود را به فضای بیمارستان محدود و متمرکز میکنیم، طی آن نیروهای جهادی به فضای بیمارستانی میآیند و کمک میکنند. درکنار آن هم برنامههای کمکی خود را همزمان انجام میدهیم.»
وی افزود: «یکی از فعالیتهایی که انجام دادهایم، مخصوصا دانشجویان سال آخر پرستاریمان در پیک کرونا سقف کاری را برداشتند و دوساعت بیشتر در بیمارستان فعالیت میکردند تا کمبود نیروی انسانی بیمارستانها جبران شود. درکنار آن یکی از کارهای مهمی که قرارگاه جهادی ما انجام میدهد و در پیک سوم هم آن را اجرایی کردیم، این بود که هم نیروی خودی و هم نیروی داوطلب را در قسمتهایی از بیمارستان که نیاز به کمک بود، مشغول به فعالیت کردهایم.»
فرمانی با اشاره به فرآیند جذب داوطلب گفت: «در ابتدا فراخوان میدهیم و از عموم دعوت به همکاری میکنیم و طبق آن تقسیمبندی که از پیش ایجادشده، این افراد را به بخشهای مختلف میفرستیم تا در آن قسمتها فعالیت کنند. برای مثال اعزام میشوند به ایستگاه پایش در بیمارستان، کمک به بخشها، کمک به موارد دارویی، جابهجایی بیمار و حتی ارتباط با همراه بیمار و از این طریق به کادر درمان فعال در قسمتهای مختلف کمک میکنند.»
مسئول بسیج علوم پزشکی بقیهالله ادامه داد: «گاهی ما نیازهایی تخصصی داریم، مثل نیاز به پرستار که برای آن فراخوان دادیم و طی آن دانشجویان پرستاری سال آخر اعلام آمادگی کردند یا افرادی که شغلشان پرستاری بود و همزمان درجای دیگر فعالیت میکردند و دوست داشتند فعالیت جهادی شرکت کنند نیز اعلام آمادگی کردند. حتی از مسئولان هم افرادی را داشتیم که با دیدن فراخوان تقاضای داوطلبی میدادند و میخواستند فعالیت جهادی داشته باشند، اینها بهخاطر روحیه خودشان و همدم بودن با مریضها و درک شرایط موجود، از ما میخواستند که در گروه جهادیمان فعالیت کنند.»
وی اظهار داشت: «بیشتر نیروهای جهادی در حد کمک به پرسنل بخش و کمک به بهیار و پرستار یا کمک به قسمتهای مختلف بیمارستان که نیاز به تخصص ندارد، فعالیت میکنند یا در بخشهایی مثل پایش غربالگری، سوالات بیماران، تماس با همراهان بیمار، در بخشها حاضر میشدند و آموزش میدیدند. درکنار آن به بحث ترانسفر هم کمک میکردند. وقتی حجم بیمار در بیمارستان بالا میرود، نیاز است که بیمار مدام جابهجا شود، مثلا به سیتیاسکن برود یا آزمایشی داشته باشد برایش انجام دهند، در این فعالیتهای غیرتخصصی هم نیروهای جهادی کماکمان کمک میکنند.»
فرمانی تصریح کرد: «بسیج در تولید واکسن نقشی نداشت ولی یکسری از افراد هستند که در بحث تست دارویی و ارزشیابی دارویی و کارهای پژوهشی کمک میکنند، مثلا چندین نوع دارو و پروتکل دارویی و درمانی تاکنون تغییر کردهاند و این نیروها در تست دارویی و حاضر شدن بر بالین بیمار و ارزیابی تاثیرات دارویی فعالیت داشته و فعالیتهای پژوهشی انجام میدهند اما در بحث گفتمانسازی واکسن هم وارد شدیم، بیانیه دادیم و وبینار برگزار کردیم.»
از تامین نیرو تا تامین ارزاق نیازمندان در بسیج علوم پزشکی شیراز
محمدحسین اسفندیاری، مسئول بسیج علوم پزشکی دانشگاه شیراز با اشاره به پیک چهارم کرونا و اقدامات این تشکل دانشجویی در پیک کرونا گفت: «از پیک سوم شروع کردیم به اعلام فراخوان جذب داوطلب برای فعالیت در بیمارستانها و این داوطلبان را به سه دسته تقسیم کردیم؛ دسته اول در قالب فعالیت در بخش کووید بیمارستانها اعم از کمکپرستار، بخش دوم اپراتوری بود تا طی آن با بیمارانی که در منزل قرنطینه بودند ارتباط بگیرند و راهنماییهای لازم جهت بهبود بیماری را به آنها ارائه دهند. بخش سوم آزمایشگاه است که در آن داوطلبان به آزمایشگاه در جهت تشخیص کووید کمک میکنند.»
وی ادامه داد: «در اوایل کرونا و فراخوانهای اولیه نیروهای زیادی به ما مراجعه میکردند ولی با توجه به ادامهدار شدن روند این بیماری، مراجعان فراخوانهای اخیر بسیار تنزل پیدا کرده و فعالیتهای تخصصی حوزه کرونا حتی بین دانشجویان هم با استقبال روبهرو نمیشود و گویی بخشی از مراجعان و داوطلبان دچار خستگی شدهاند.»
اسفندیاری تصریح کرد: «با توجه به اینکه وضعیت کرونا همچنان اقتصاد مردم را درگیر و وضعیت فقر را دوچندان کرده است، به تهیه و بستهبندی ارزاق اهتمام ورزیدیم و این بستههای معیشتی را بین خانوادههایی که از پیش شناسایی کرده بودیم، توزیع کردیم.»
اجرای پویش جمعآوری ارزاق در بسیج علوم پزشکی شهید بهشتی
حمیدرضا دهقانی، مسئول بسیج علوم پزشکی شهید بهشتی پیرامون اقدامات این تشکل دانشجویی همزمان با پیک چهارم کرونا، گفت: «در این مدت بسیج علوم پزشکی بهشتی، همزمان با ماه مبارک رمضان به تهیه و بستهبندی ارزاق برای توزیع میان نیازمندان افدام کرده است. به این صورت که پویش جمعآوری ارزاق را ایجاد کردیم که طی آن میان خانوادههای نیازمند حاشیه تهران همزمان با شب شهادت حضرت امیرالمومنین(ع) این بستهها توزیع شوند.»
وی افزود: «از دیگر فعالیتهایی که در پیک چهارم انجام دادهایم، مطالبهگری از مسئولان بوده و جهت مطالبه نامه آماده شده است که در آن از مسئولان بهخصوص ستاد ملی مبارزه با کرونا و کوتاهیهایی که انجامشده سوال شده است و این نامه طی چندروز آینده منتشر خواهد شد.»
دهقانی اظهار داشت: «با توجه به اینکه در منطقه سیسخت، زلزله زندگی مردم را با دشواری فراوان روبهرو کرده است، در هفتههای اخیر اردوی جهادی سیسخت و استان کهگیلویهوبویراحمد را برگزار کردیم. تقریبا هفت روز جهادگران در کارهای درمانی و غربالگری پزشکی و دندانپزشکی به مردم آنجا خدمترسانی کردند.»