آمریکا و متحدانش در عراق روی ویبره

سیدمهدی طالبی، روزنامه‌نگار: از اواسط هفته گذشته عراق شاهد تحولات میدانی بزرگی بوده است. حمله چریکی موفق به مقر سازمان جاسوسی رژیم‌صهیونیستی در اقلیم کردستان عراق، حمله با پهپادهای انتحاری به محل استقرار نظامیان آمریکایی در اربیل، مرکز اقلیم کردستان عراق و همچنین پایگاه آمریکایی عین‌الاسد در استان الانبار و حمله راکتی به محل استقرار نظامیان ترکیه در شمال عراق، از‌جمله حملاتی بوده است که آمریکا و متحدانش را در عراق هدف قرار داده است. در‌مقابل نیز شبه‌نظامیان وابسته به اقلیم کردستان عراق موسوم به پیشمرگه در دو نوبت به‌سمت مواضع حشدالشعبی آتش گشوده‌اند و همچنین انفجاری مشکوک یکی از مناطق شیعه‌نشین بغداد را به خود لرزانده است. تمام این تحولات سنگین از شامگاه سه‌شنبه آغاز شده و تا پنجشنبه ادامه داشته است. تا زمان نگارش این گزارش در روز جمعه اتفاقی از عراق مخابره نشده است، اما احتمال دارد تنش‌های هفته گذشته وارد هفته بعد نیز شوند. 

انجام حملات متفاوت کماندویی، راکتی و پهپادی که به شکلی سراسری آمریکا و سه متحدش یعنی رژیم‌صهیونیستی، ترکیه و حزب دموکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی را در عراق مورد هدف قرار داده است، هشداری قوی از گروه‌های مقاومت عراق به محور متخاصم با خود بوده است. گروه‌های مقاومت پس از ترور شهید سلیمانی، فرمانده سپاه قدس و ابومهدی المهندس، نایب‌رئیس ستاد حشدالشعبی که در نخستین روزهای سال 2020 صورت گرفت به‌شکلی بی‌سابقه پایگاه‌های نظامی محل استقرار آمریکا در نواحی مرکزی و جنوبی عراق را مورد حملات راکتی قرار دادند که در پی آن آمریکا مجبور شد از 9 پایگاه عقب‌نشینی کرده و نیروهایش را در جداره‌های شمالی و غربی عراق متمرکز کند. 

از روز سه‌شنبه این دو محدوده محل اصلی حملات گروه‌های مقاومت به آمریکا و متحدانش بوده است. حملات این پیام را در خود دارند که گروه‌های مقاومت همچنان بر عزم خود برای پاکسازی تمامی خاک عراق از اشغالگران و تروریست‌ها، مصمم هستند. در ادامه گزارش به بررسی تحولات میدانی هفته گذشته در عراق می‌پردازیم. 

  حمله اقلیمی به موساد، نقطه آغاز تحولات

تحولات میدانی عراق از جایی کلید خورد که افرادی ناشناس موفق شدند به یکی از مراکز اصلی موساد، مستقر در اقلیم کردستان عراق حمله کنند. این عملیات که علیه یک هدف اصلی صورت گرفت، خانه‌ای بزرگ را در حاشیه فرودگاه اربیل مورد تهاجم قرار داد. این خانه چندطبقه به‌عنوان خانه امن موساد مورد استفاده قرار می‌گرفته و در زمان حمله بین 20 تا 25 افسر در این خانه حضور داشته‌اند. در حدود ساعت 22 سه‌شنبه شب به وقت محلی، افراد مهاجم با سلاح‌های خودکار وارد این خانه شده‌اند و کلیه افراد حاضر در این ساختمان را کشته یا زخمی کرده‌اند و سپس بدون آنکه مورد شناسایی قرار بگیرند محل را ترک می‌کنند. گفته می‌شود از این عملیات به شکل باکیفیتی فیلم‌برداری شده است تا پس از عملیات بتوان میزان خسارات وارد به دشمن را مورد ارزیابی قرار داد. برخی از منابع اعلام کرده‌اند احتمال دارد فیلم‌های این عملیات توسط افراد مهاجم ناشناس منتشر شوند. آنگونه که برخی منابع اعلام کرده‌اند از میان افسران حاضر در خانه امن موساد، فردی سالم باقی نمانده است، بلکه تمامی این افراد کشته و یا در بهترین حالت زخمی شده‌اند. 

کانال تلگرامی «صابرین نیوز» که نزدیک به گروه‌های مقاومت عراقی است و همچنین «مرکز الاعلام المقاوم» به نقل از منبعی امنیتی این عملیات را تایید کرده‌اند. با این وجود مقامات اقلیم کردستان عراق و رژیم‌صهیونیستی در این باره سکوت کرده‌اند. این حمله درحالی انجام شد که «قاسم محمد جلال الاعرجی»، مشاور امنیت ملی عراق از روز دوشنبه در تهران حضور داشت و احتمالا گزارش‌های مربوط به فعالیت‌های صهیونیست‌ها در بخش‌های شمالی این کشور را از علی شمخانی، همتای ایرانی خود دریافت کرده بود.

«حسن سالم»، نماینده فراکسیون صادقون در پارلمان عراق در بیانیه‌ای دولت کردستان عراق را به خیانت به کشور متهم کرد. حسن سالم که فراکسیون متبوع وی وابسته به جنبش عصائب اهل حق از گروه‌های مقاومت عراق است در این بیانیه اعلام کرده است: «دولت منطقه کردستان عراق به‌دلیل پناه‌دادن به مراکز جاسوسی، ترورها و بمب‌گذاری‌های موساد در اربیل، خائن و مزدور است.» این نماینده از دولت فدرال بغداد درخواست کرده است تا دولت منطقه کردستان عراق را به اتهام خیانت بزرگ در همکاری با رژیم‌صهیونیستی و اجرای ماموریت جاسوسی و ترورها افزون بر صادرات مقادیر زیادی نفت به رژیم‌صهیونیستی محاکمه کند. سالم همچنین خواستار انجام یک عملیات گسترده در شمال عراق توسط این کشور برای پاکسازی نهادهای جاسوسی موساد شد. 

در‌مقابل این نوع از موضع‌گیری‌ها «راپ والر»، سرکنسول آمریکا در منطقه کردستان عراق در روز چهارشنبه طی اقدامی مداخله‌جویانه در امور داخلی عراق و به‌دنبال انتشار اخبار حاکی از وقوع حمله به نهادهای جاسوسی موساد در منطقه کردستان عراق، ادعا کرد: «ایران و حشدالشعبی برای عراق خطرناک هستند.» والر مدعی شد‌ گروه‌های مسلح شبه‌نظامی طرفدار ایران در عراق اصلا در حفاظت از نهادهای دیپلماتیک کشورها منضبط نیستند. 

  حمله به فرودگاه اربیل و پایگاه الحریر

شامگاه چهارشنبه هفته گذشته صدای چندین انفجار در شهر اربیل و حومه آن پیچید. نخستین خبرهای منتشره درباره این انفجارها حاکی از شلیک چند راکت به محل استقرار نظامیان آمریکایی در مجاورت فرودگاه اربیل بود. در حومه فرودگاه شهر اربیل، مرکز اقلیم کردستان عراق یک پایگاه نظامی متعلق به آمریکا واقع شده است. این نزدیکی باعث‌ شده است در جریان انتشار اخبار مرتبط با حمله به پایگاه نظامیان آمریکایی، مساله حمله به فرودگاه اربیل نیز تکرار شود. البته برخی از فعالیت‌ها میان فرودگاه اربیل و پایگاه آمریکایی مجاورش هماهنگی‌هایی دیده می‌شود و نیروهای آمریکایی از تاسیسات این فرودگاه استفاده می‌کنند. به‌دلیل نزدیکی این دو پایگاه احتمال دارد برخی پرتاب‌های شلیک‌شده به‌سمت پایگاه آمریکایی وارد فرودگاه اربیل نیز شده باشند. همچنین یکی از اهداف در بزرگنمایی حمله به فرودگاه اربیل به‌جای بیان حمله به پایگاه نظامیان آمریکایی، متهم‌کردن گروه‌های مقاومت عراق به انجام حمله علیه اهداف غیرنظامی است.

هوشیار زیباری، وزیر امور خارجه اسبق عراق و دایی مسعود بارزانی، رئیس حزب دموکرات کردستان نخستین شخصی بود که خبر حمله پهپادی به فرودگاه اربیل داد. آن‌طور که منابع کردی گفته‌اند یک پهپاد انتحاری با حجم بالایی از ماده منفجره تی‌ان‌تی به حومه فرودگاه اربیل اصابت کرده است. با وجود این، احتمال دارد طرف‌های حمله‌کننده به پایگاه نظامیان آمریکایی برای سردرگم کردن سامانه‌های راداری آمریکا چند راکت نیز به‌سمت آنها شلیک کرده باشند. واشنگتن از سال گذشته این پایگاه را به سامانه‌های پدافند هوایی پیشرفته مجهز کرده است. در حملات ترکیبی تعدادی راکت به‌سمت هدف شلیک می‌شود تا مانع از رهگیری موشک اصلی یا پهپادی شوند که وظیفه آسیب رساندن به هدفی خاص را برعهده دارد.

براساس گفته‌های شاهدان عینی، تنها دقایقی بعد از حمله، ستون‌های دود از پایگاه آمریکایی‌ها در نزدیکی فرودگاه به آسمان برخاسته و سپس آسمان اربیل شاهد پرواز گسترده پهپادهای آمریکایی شده است. وزارت داخلی منطقه کردستان عراق می‌گوید از افراد و نهادهای مسئول درخواست کرده پیرامون این حمله تحقیق کنند. استاندار اربیل نیز مدعی شده این حمله خسارت مادی یا انسانی نداشته است. برخی منابع نیز از زخمی شدن یک پیمانکار در پایگاه نظامی آمریکا خبر داده‌اند. رویه مرسوم در واشنگتن این‌گونه است که در سنگین‌ترین حملات علیه پایگاه‌های نظامی یا مقرهای دیپلماتیک آمریکا تنها گفته می‌شود تعداد محدودی پیمانکار زخمی شده‌اند. اگر حمله سنگین باشد احتمال دارد پنتاگون برای مدیریت جریان خبری کشته‌شدن یک یا دو پیمانکار را به رسانه‌ها مخابره کند.

مدت کوتاهی پس از این حمله و در بامداد پنجشنبه هفته گذشته سخنگویان پنتاگون اعلام کردند وزارتخانه‌اش از گزارش‌ها درباره هدف قرار گرفته شدن فرودگاه اربیل مطلع شده است. این سخنگو که نامش اعلام نشده به رسانه‌ها گفته است اطلاعات اولیه حاکی از وقوع آتش‌سوزی بزرگی در نزدیکی فرودگاه اربیل است. ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز همزمان با سخنگوی وزارت دفاع آمریکا با انتشار بیانیه‌ای مدعی شد: «از گزارش‌ها درباره حملات به منطقه کردستان عراق خشمگین هستیم. مردم عراق مدت‌هاست که از چنین خشونت و نقض حاکمیت‌شان زجر می‌کشند.»

یحیی رسول، سخنگوی فرمانده‌کل نیروهای مسلح عراق نیز صبح پنجشنبه اعلام کرد مصطفی الکاظمی دستوری مبنی‌بر آغاز تحقیقات فوری پیرامون حمله به اربیل را صادر کرده است. طبق بیانیه سخنگوی نیروهای مسلح عراق، الکاظمی حمله شامگاه چهارشنبه به محل استقرار نظامیان آمریکایی را در اربیل «اقدامی تروریستی» خوانده و مدعی شده این حمله با هدف از بین بردن امنیت در عراق صورت گرفته است.

  حمله به محل استقرار اشغالگران ترکیه‌ای

همزمان با انجام حمله ترکیبی با راکت و پهپاد انتحاری به اربیل، منابع امنیتی عراقی از حمله راکتی به پایگاه نیروهای ترکیه در نزدیکی موصل خبر دادند. آن‌گونه که منابع نزدیک به گروه‌های مقاومت عراقی و همچنین ارتش ترکیه اعلام کرده‌اند 3موشک به‌سمت پایگاه نظامیان ترکیه‌ای در بعیشیقه اصابت کرده است. بعیشیقه معروف‌ترین پایگاه نظامی ترکیه در شمال عراق است که آنکارا با کمک دولت اقلیم کردستان عراق توانسته در آن مستقر شود. برخی می‌گویند این حمله علیه نقطه‌ای در 50کیلومتری این پایگاه انجام شده است. در این حمله بنابر اعلام رسمی دولت ترکیه یک سرباز این کشور کشته شده است. عمر چلیک، سخنگوی حزب عدالت و توسعه رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه در واکنش به کشته شدن سرباز ترکیه‌ای مدعی شده «مسببان جزایی مناسب دریافت خواهند کرد.»

ترکیه به بهانه مقابله با جدایی‌طلبان کرد به‌خصوص گروه پ‌ک‌ک وارد مناطق شمالی عراق شده و محدوده‌ای به بزرگی کشوری مانند لبنان را در شمال عراق به اشغال خود درآورده است. بیشتر مناطق اشغال‌شده توسط ترکیه در استان‌های دهوک و نینوا واقع شده‌اند. ترکیه پس از شکست عثمانی در جنگ جهانی اول داعیه‌دار الحاق مناطق شمالی عراق و سوریه به خاک خود بوده است. آنکارا، استان نینوا به مرکزیت موصل و حتی استان کرکوک در نواحی عمقی عراق را متعلق به خود می‌داند. برخی صاحب‌نظران معتقدند ترکیه قصد دارد در آینده‌ای نزدیک از طریق ایجاد نیروهای شبه‌نظامی سنی در موصل این منطقه را تحت کنترل خود دربیاورد. این نیروهای شبه‌نظامی سنی به کمک خاندان النجیفی شامل اسامه النجیفی، رئیس اسبق پارلمان و نیز برادرش اثیل النجیفی، استاندار اسبق موصل که نزدیک به ترکیه هستند، تحت آموزش قرار دارند. ترکیه با در دست گرفتن کنترل این منطقه ضمن رسیدن به آرزوهای تاریخی خود می‌تواند ارتباط میان کردهای عراق با سوریه را قطع کرده و خود در میان آنها قرار گیرد. همچنین حزب عدالت و توسعه می‌خواهد از این طریق وارد تجارت مواد غذایی و نفت در این منطقه نیز شود.

  پنجشنبه روز انتقام‌ محور آمریکا از مردم عراق

پس از نابودی خانه امن موساد در اربیل و حمله به پایگاه نظامیان آمریکایی که به‌ترتیب در شامگاه سه‌شنبه و پنجشنبه هفته گذشته رخ دادند، شبه‌نظامی وابسته به مسعود بارزانی موسوم به پیشمرگه، روز پنجشنبه در دو نوبت برای انتقام‌گیری به نیروهای بسیج مردمی عراق (حشدالشعبی) حمله کردند. نخستین حمله در ساعت پنج صبح به‌وقت محلی صورت گرفت که در آن، مقر تیپ ۳۰ نیروهای الحشدالشعبی در شهر موصل مرکز استان نینوا با یک موشک هدایت‌شونده و توپخانه هدف حمله قرار گرفت. به گزارش شبکه عراقی «العهد» شبه‌نظامیان پیشمرگه، نیروهای الحشدالشعبی را در منطقه باصخره در ناحیه برطله مورد حمله قرار دادند که طی آن یک رزمنده مجروح شد. 

همچنین در بعد‌از‌ظهر همین روز نیروهای پیشمرگه در اقدامی مشابه با موشک هدایت‌شونده یکی دیگر از مقرهای تیپ 30 حشدالشعبی را مورد حمله قرار دادند. در این حمله مقر مزبور در روستای باریما در نزدیکی کوه بعشیقه هدف گرفته شده است. 

تیپ 30 حشدالشعبی از نیروهای اقلیت شبکی در شمال عراق تشکیل شده است. پیش از حمله داعش مناطق محل زندگی این اقلیت تحت کنترل شبه‌نظامیان پیشمرگه قرار داشت که به‌دنبال حمله داعش آنها به‌سرعت از نواحی شمالی استان نینوا گریخته و شبک‌ها را در دستان داعش رها ساختند. این مناطق با کمک حشدالشعبی از دستان داعش پاکسازی شد و پس از آن نیروهای شبک همکار با حشدالشعبی خود با کمک این نیرو موفق به تشکیل تیپ 30 شدند. این نیروها مانع تسلط نیروهای اقلیم کردستان عراق بر نواحی پیشین تحت تسلط خود هستند و به همین دلیل میان دوطرف تنش‌هایی وجود دارد. دولت اقلیم کردستان تلاش کرده از رهگذر فشار بر دولت مرکزی مجددا در مناطق شبک‌نشین مستقر شود که علی‌رغم امضای توافقات، اما به شکل کامل این مساله اتفاق نیفتاده است. 

نیروها ی شبک عضو حشدالشعبی مانع از تسلط اقلیم کردستان عراق بر نواحی بزرگی از شمال عراق و از آن طریق بر بخش‌های بیشتر از مرزهای عراق و سوریه هستند. اقلیم کردستان عراق بر مبنای همراهی با آمریکا تلاش دارد مسیر زمینی نیروهای مقاومت از عراق به‌سمت سوریه را مورد تهدید قرار دهد. حضور نیروهای تیپ 30 حشدالشعبی که شامل نیروهای بومی و محلی است تاکنون مانع بزرگی در اجرای این نقشه بوده است. 

روز پنجشنبه هفته گذشته به‌جز دو نوبت حمله مستقیم علیه نیروهای بسیج مردمی عراق شاهد وقوع انفجاری تروریستی در بغداد نیز بود. در بعدازظهر این روز انفجاری سنگین شرق بغداد پایتخت عراق را به‌خود لرزاند. این انفجار در منطقه «الحبیبیه» در شهرک «الصدر» رخ داد. گفته می‌شود دلیل این انفجار بمبی کارگذاشته شده در یک خودرو بوده است. پس از این انفجار چهارتن به‌شهادت رسیده و 17 تن نیز مجروح شده‌اند. شدت انفجار به‌حدی بوده است که بین سه تا پنج ماشین در اطراف محل انفجار نیز به‌طور کامل آتش گرفته‌اند. بسیاری از ناظران سیاسی این انفجار را انتقام موساد و اقلیم کردستان عراق از مردم عراق می‌دانند. پیش‌تر هم هنگامی که پایگاه‌های آمریکا یا متحدانش در عراق مورد حمله قرار می‌گرفت به‌سرعت انفجار یا انفجارهای تروریستی در برخی مناطق عراق رخ می‌داد. 

  حمله مقاومت به کاروان موشکی آمریکا در راه عین‌الاسد

گروه‌های مقاومت عراق با وجود سه حمله صورت‌گرفته توسط اعضای محور آمریکایی درمقابل این اقدامات تروریستی سکوت نکرده و در اقدامی قابل‌توجه یک کاروان تدارکاتی نظامی آمریکا حامل تعدادی موشک را در استان الانبار منهدم کردند. گروه‌های مقاومت می‌گویند در این کاروان که راهی پایگاه عین‌الاسد بوده، چند خودرو و کامیون حامل راکت و موشک قرار داشته است. براساس اطلاعات منتشرشده از این عملیات، نیروهای مقاومت عراق با بمب‌های کنار جاده‌ای در کیلومتر ۱۶۰ جاده الانبار کاروان مزبور را هدف قرار داده‌اند. گروه عراقی اصحاب الکهف مسئولیت این حمله را برعهده گرفته است.