نماینده ویژه بایدن در امور ایران که چند ماه قبل برخی مقامات دولتی از احتمال انتصاب او ذوق‌زده شده بودند در وین مواضعی مانند ترامپ در خصوص مسائل موشکی و منطقه داشت
مریم عاقلی،روزنامه‌نگار: نشست هجدهم هیات‌های کارشناسی ایران و گروه کشورهای 1+4 تحت‌عنوان کمیسیون مشترک برجام روز گذشته در وین برگزار شد. نشستی که هیات آمریکایی هم برای اولین‌بار از زمان خروج ترامپ از توافق هسته‌ای، در حاشیه آن حضور داشت و هم‌زمان در جلساتی با هیات‌های اروپایی شرکت می‌کرد. این نشست مرحله دوم مجموعه مذاکراتی است که از هفته گذشته به‌صورت مجازی برای احیای برجام آغاز شده و دیروز به‌صورت حضوری ادامه یافت.
این نشست و تداوم آن تا حصول نتیجه از آنجایی برای طرفین مهم و حیاتی است که از یک‌سو واشنگتن تحت فشار سیاسی خارجی برای پایان دادن به نادانی‌ها و تندروی‌های ترامپ است و البته می‌بیند که ایران به‌سرعت با توسعه فناوری هسته‌ای خود برگ قدرتمند دیگری را روی میز بازگردانده است و ازسوی دیگر تهران نیز تحت فشارهای تحریمی علاقه دارد شرایط بهتری را در زمینه اقتصادی و تجاری تجربه کند و حداقل تیم دولت دوازدهم امیدوار است تا پیش از فرارسیدن موعد انتخابات ریاست‌جمهوری در خرداد ماه موفق به احیای برجام شده و به‌قول خودشان دولت را بدون تحریم تحویل دولت سیزدهم بدهند.
با این حال اما شواهد امر نشان می‌دهد توفیق چندانی در جلسات روز گذشته حاصل نشده، هرچند عموما ممکن است مذاکرات از آن چیزی که ما به‌عنوان مخاطب بیرونی مشاهده می‌کنیم، جلوتر باشد. البته ناگفته نماند در نگاه تحلیلگران واقع‌بین این پیش‌بینی وجود دارد که با توجه به فاصله بسیار زیاد طرفین در مواضع، احتمالا باید منتظر دور جدیدی از مذاکرات فرسایشی و طولانی‌مدت میان طرفین باشیم تا شاید درصورت عدم وقوع اتفاق‌های عجیب‌وغریب و همکاری طرفین، گفت‌وگوها به نتیجه رسیده و برجام احیا شود. دیروز عباس عراقچی درباره مذاکرات حرف مهمی زد و گفت: «رفع تحریم‌های آمریکا، اولین و ضروری‌ترین اقدام جهت احیای برجام است و جمهوری اسلامی ایران آمادگی کامل دارد به‌محض رفع تحریم‌ها و پس از راستی‌آزمایی آن، اقدامات جبرانی هسته‌ای خود را متوقف کند و به اجرای کامل برجام برگردد.»
این حرف عباس عراقچی که از شب قبل دیدارهای خود را با مقامات سیاسی کشورهای طرف قرارداد با ایران آغاز کرده بود، نشان می‌داد طرفین از 2 نقطه بسیار دور به هم نگاه می‌کنند و قاعدتا امکان رسیدن به یک نقطه مشترک در این شرایط در بازه زمانی کوتاه وجود ندارد. این مساله را البته میخاییل اولیانوف، نماینده ویژه روسیه در سازمان‌های بین‌المللی هم عنوان کرد. او بعد از برگزاری نشست نمایندگان در کمیسیون مشترک با وجود اینکه مسیر حرکت طرفین را صحیح تحلیل می‌کرد، گفت: «احیای برجام به‌سرعت اتفاق نخواهد افتاد. [این مهم] زمان خواهد برد. تا کی؟ کسی نمی‌داند. مهم‌ترین چیز پس از نشست امروز کمیسیون مشترک این است که کار عملی برای رسیدن به این هدف آغاز شده است.»
در چنین شرایطی اما اظهارنظری از آن‌سوی مذاکرات وین هم منتشر شد که نشان داد وضعیت به‌هیچ‌عنوان امیدوارکننده نیست و حتی ممکن است شرایط دشوارتر هم بشود. این اظهارنظر از جانب نماینده دولت بایدن در مذاکرات وین بیان شد. رابرت مالی که چند هفته‌ای است مسئول پرونده ایران در کاخ‌سفید شده دیروز اظهاراتی مشابه ترامپ و خواسته‌های او مطرح کرد که البته واکنش‌های زیادی را نیز به‌دنبال داشت. او در مصاحبه با پایگاه «ان.پی.آر» در پاسخ به اینکه دولت آمریکا درصورت بازگشت به برجام در توافق بعدی دنبال چه خواهد بود، گفت: «چیزی که دنبال آن خواهیم بود، اول از همه، توافقی طولانی‌تر خواهد بود.»
این مساله یعنی رسیدن به یک توافق طولانی‌تر با ایران که درواقع تغییر بندهای غروب برجام است، همان چالش اولیه و اصلی ایران با دولت ترامپ بود که نهایتا با مقاومت ایران روبه‌رو شد و ترامپ با تحمل نکردن آن، از برجام خارج شد. در ایام بعد از خروج آمریکا از برجام نیز همواره یکی از اصلی‌ترین شرایط ترامپ برای عدم اعمال تحریم‌های بیشتر، ورود ایران به میز مذاکره‌ای برای مادام‌العمر کردن محدودیت‌های هسته‌ای بود، چیزی که درواقع فصل مشترک او با صهیونیست‌ها و سعودی‌ها بود و بر اعمال آن اتفاق‌نظر داشتند. از این‌رو باید چنین تصور کرد که اگر این مواضع یا مواضعی متناظر با این حرف‌ها، توسط آمریکایی‌ها در میز مذاکره هم بیان شده باشد، احتمالا دوباره گفت‌وگوها در بن‌بست بزرگی گیر کرده و یافتن راه برون‌رفت از آن نیز دشوار خواهد بود.
«فرهیختگان» در این میان با عبدالرضا فرجی‌راد، سفیر اسبق ایران در نروژ هم گفت‌وگو کرد تا نظر تحلیلی وی در این خصوص را جویا شود؛ کسی که با وجود نگاه مثبت به مذاکره، می‌گوید آمریکا می‌خواهد با چانه‌زنی و جنگ رسانه‌ای اهداف خود را در مذاکرات وین پیش ببرد.
فرجی‌راد در این گفت‌وگو با بیان اینکه قضاوت درباره نشست وین همچنان زود است، گفت: «اکنون هم مواضع منفی وجود دارد و هم نظراتی مقابل آن، برای مثال نماینده روسیه درحال حاضر بیانیه داده و اعلام کرده نشست اول موفقیت‌آمیز بوده است. از این‌رو باید با دقت به مذاکرات نگاه کنیم.»
وی با تاکید بر اینکه آمریکا به‌دنبال چانه‌زنی در این نشست است، در عین حال اظهار داشت: «قطعا طرف ایرانی در همان بخش اول اعلام کرده باید همه تحریم‌ها برداشته شود و آمریکا به برجام بازگردد تا ایران نیز به تعهدات خود عمل کند. کسی نباید انتظار داشته باشد طرف آمریکایی مصاحبه کند و این مسائل را بپذیرد، بنابراین آنها نیز شروع به چانه‌زنی کرده و جنگ رسانه‌ای خود را براساس ذهنیت‌شان پیش می‌برند.»
فرجی‌راد افزود: «آنچه ما در این مذاکرات مثبت می‌دانیم این است که بخش اول مذاکره با این تعداد جمعیت از کشورهای 1+4 تنها یک‌ساعت طول کشیده است، بنابراین این موضوع نشان می‌دهد رئیس تیم ایرانی مواضع خود را گفته است و درمقابل روس‌ها، چینی‌ها، انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها نیز اظهاراتی را پیرامون آن مطرح کرده‌اند.»
وی به توصیف روند مذاکرات وین پرداخت و درباره اظهارات عراقچی مبنی‌بر اینکه ضروری‌ترین اقدام آمریکا، اولین و ضروری‌ترین اقدام برای احیای برجام است، گفت: «آقای عراقچی از ابتدا به‌دنبال اعلام این راهبرد جمهوری اسلامی بوده است.»
فرجی‌راد نهایتا تصریح کرد: «پیش‌تر طرف آمریکایی پیش از نشست وین چراغ‌سبز نشان داده و تلویحا گفته بود ما حاضر هستیم ۵۰۰تحریم را که در دوره ترامپ صورت گرفته برداریم که این حرکت خوبی است، اما باید ببینیم آیا در میدان عمل هم چنین اتفاقی رخ خواهد داد یا خیر.»
مطالب پیشنهادی
