ندا اظهری،مترجم:شاید به جرات بتوان گفت‌ یکی از مواردی که در جوامع مختلف بیش از هر چیز تحت‌تاثیر همه‌گیری کرونا در یک‌سال‌ونیم گذشته قرار گرفته، کاهش دانشجویان بین‌المللی در کشورهای مقصد است. برخی کشورها با توجه به موقعیتی که دارند همواره پذیرای شمار زیادی از دانشجویان از کشورهای دیگر و نقاط مختلف جهان هستند‌ اما شیوع ویروس کرونا کابوسی برای سیستم آموزش عالی کشورها بود که روند جابه‌جایی و نقل‌وانتقال دانشجویان را از کشورهای مختلف دگرگون کرد. کاهش تعداد دانشجویان بین‌المللی به دلیل بسته‌شدن مرزها، تعطیلی دانشگاه‌ها و آنلاین شدن آموزش‌ها از عمده‌ترین دلایل آن به شمار می‌رود. کانادا هم به‌عنوان یکی‌دیگر از کشورهای جذب دانشجویان خارجی در دنیاست که با ایجاد شرایط کرونایی، نسبت به کاهش جذب دانشجویان بین‌المللی ابراز نگرانی کرده است.

  کاهش 65هزار نفری دانشجوی خارجی

 کانادا چندسالی است با روند رو به کاهش دانشجویان بین‌المللی خود روبه‌روست به‌طوری که بین سال‌های تحصیلی 2020- 2019 و سال تحصیلی 2021 به‌دنبال همه‌گیری کرونا با کاهش 20 تا 30 درصدی دانشجویان بین‌المللی مواجه شده است. کاهش 65هزار دانشجوی بین‌المللی در کانادا علاوه بر اینکه اقتصادهای محلی این کشور را در معرض خطر قرار داده، روی بودجه دانشگاه‌ها و پژوهش‌ها در رشته‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات هم تاثیر بسزایی داشته است. اما مدیران دانشگاه‌ها، کالج‌ها و سازمان‌های غیردولتی و خصوصی که نقش فعالی در جذب دانشجویان بین‌المللی به این کشور ایفا می‌کنند، نسبت به این امر ابراز نگرانی کرده‌اند که قوانین مسافرت که از فوریه 2021 به‌منظور جلوگیری از گسترش کووید-19 اعمال شده، باعث کاهش شدید ورود و جذب دانشجویان بین‌المللی به کانادا در فصل بهار و ماه سپتامبر شده است.

از ماه فوریه، پروازهای بین‌المللی به کانادا تنها در چند شهر مونترآل، تورنتو، کانادا و ونکوور به زمین می‌نشیند و تمهیداتی از سوی دولت کانادا اندیشیده شده است که مسافران به محض فرود به زمین، در هتل‌هایی از پیش تعیین‌شده مدتی را اقامت داشته و قرنطینه بمانند تا وضعیت آنها مشخص شود. به گفته دنیز آمیوت، رئیس و مدیر اجرایی کالج‌ها و موسسات کانادا، این مقررات جدید کالج‌ها و دانشگاه‌ها را در شهرهای کوچک، روستایی و مناطق دورافتاده تحت‌تاثیر قرار داده است؛ چراکه دانشجویان ملزم هستند تمام دوران قرنطینه خود را در هتل‌های موردتایید دولت بگذرانند. هیچ فرودگاه مشخصی در آتلانتیک کانادا برای این منظور تعبیه نشده است. دانشجویان بین‌المللی که به مقصد دانشگاه‌های حاضر در این منطقه راهی شده‌اند، ابتدا باید در هتلی در یکی از مراکز با هزینه 1600 دلار اقامت کنند که به‌ویژه برای دانشجویان خارجی هزینه بالایی است. علاوه بر این، زمانی که دانشجویان خارجی به مقصد دانشگاه‌های کانادا حرکت می‌کنند، دوباره قرنطینه می‌شوند و بنابراین به دلیل قرنطینه دولایه‌ای که شامل حال این دانشجویان می‌شود، بسیاری از آنها از شرکت در دانشگاه طی ترم‌های بهار، تابستان و پاییز انصراف می‌دهند.

  کاهش هزینه‌های دانشجویان

آن دسته از دانشجویان بین‌المللی که دانشگاه‌های آنها در نزدیکی یکی از فرودگاه‌های اختصاص‌یافته برای قرنطینه حداقل سه‌روزه مسافران در هتل‌های موردتایید دولت است، در این مدت تحت آزمایش کرونا قرار می‌گیرند. چنانچه جواب تست آنها منفی باشد یا محل تحصیل آنها برنامه‌ای تاییدشده از سوی مراجع بهداشتی محلی و دولت فدرال در نظر داشته باشد، دانشجویان می‌توانند به مرکز قرنطینه‌ای در محوطه دانشگاه محل تحصیل خود منتقل شوند. دانشگاه «واترلو» در جنوب غربی اونتاریو، در تلاش برای کاهش بار مالی واردشده بر دانشجویان بین‌المللی، هزینه دانشجویانی را که در دانشگاه محل تحصیل خود قرنطینه شده‌اند، در روزهای 4 تا 14 برمی‌دارد. این هزینه، حدود 1600 دلار است که هزینه‌های حمل‌ونقل از فرودگاه به دانشگاه، محل اقامت و موادغذایی را شامل می‌شود. این طرح به خوبی توضیح می‌دهد که چرا ثبت‌نام سالانه دانشجویان بین‌المللی در دانشگاه‌های کانادا با روند ثابتی بین 8861 نفر در سال 2020- 2021 و 8897 نفر در سال پیش از آن روبه‌رو بوده است. نگرانی درمورد سلامت روان دانشجویان بین‌المللی، دانشگاه «کالگری» را برآن داشته است تا یک سیستم مبتنی بر نرم‌افزار «زوم» را در برنامه قرنطینه خود قرار دهد. در اینجا علاوه بر ارائه فضای قرنطینه در خوابگاه‌ها، دانشگاه تورنتو حدود 7.2 میلیون دلار کمک‌هزینه برای کمک به دانشجویان بین‌المللی در دوران قرنطینه در هتل آماده‌شده برای این منظور در نظر گرفته است. اثرات مالی ناشی از عدم‌حضور و کاهش دانشجویان بین‌المللی در سراسر این کشور احساس می‌شود و این اثرات منفی را می‌توان به وضوح در پایین‌ترین سطح دانشگاه‌ها و کالج‌ها مشاهده کرد. دانشگاه‌های سراسر کشور جز در موارد استثنا، بیش از پیش به شهریه دانشجویان بین‌المللی به‌عنوان منبع اصلی درآمدی خود وابسته‌اند.

  نقش انکارناپذیر دانشجویان بین‌المللی در اقتصاد کانادا

دانشگاه «بریتیش کلمبیا» ازجمله دانشگاه‌هایی است که با بیش از 50درصد درآمد شهریه‌ای خود از منبع دانشجویان بین‌المللی بیش از هر دانشگاه دیگری در کانادا در معرض تهدید قرار دارد. میزان شهریه برای دانشجویان بین‌المللی متفاوت است اما معمولا شهریه و هزینه دانشجویان بین‌المللی در علوم سالانه 6400 دلار است، درحالی که دانشجویان داخلی و بومی تنها ملزم به پرداخت سالیانه سه‌هزار دلار هستند. اما این آمار و ارقام برای دانشگاه «واترلو» بسیار بالاتر از این حرف‌هاست. هزینه شهریه برای دانشجویان بومی که در دوره‌های تحصیلات تکمیلی رشته معماری ثبت‌نام می‌کنند، حدود 25هزار دلار است که در مقایسه با هزینه 48هزار دلاری دانشجویان بین‌المللی رقم پایینی را در برمی‌گیرد. در دانشکده‌های علوم کاربردی بهداشت و هنر، هزینه‌های تحصیل برای هر گروه به ترتیب 6 هزار دلار و 33 هزار دلار است.

به گفته کارشناسان کانادایی، این تفاوت شهریه برای دانشجویان بین‌المللی از اهمیت بالایی برخوردار است و به‌عبارتی، به موسسات آموزشی و دانشگاه‌ها در ارائه برنامه‌های درسی به‌ویژه به موسسات آموزشی کوچک که قادر به تامین هزینه‌های خود نیستند، کمک می‌کند. معمولا موسسات آموزشی کوچک، پول کافی برای این کار ندارند یا شهریه دانشجویان بومی هم به اندازه‌ای زیاد نیست که بتواند این هزینه‌ها را پوشش دهد.

به گزارش universityworldnews، مارکو مندیسینو، وزیر مهاجرت، پناهندگان و تابعیت کانادا به صراحت عنوان کرده است اگر این دانشجویان بین‌المللی وجود نداشته باشند، به وضوح شکاف زیادی را در اقتصاد کشور لمس خواهیم کرد. دانشجویان بین‌المللی مبلغی حدود 7/16 میلیارد دلار به اقتصاد کانادا تزریق می‌کنند و این درحالی است که صنعت خودرو در این کشور تنها 15میلیارد دلار از سهم اقتصاد کانادا را به خود اختصاص داده است. این سهم از دانشجویان بین‌المللی در اقتصاد شاید در مراکز آموزشی بزرگ‌تر خیلی موردتوجه قرار نگیرد اما در دانشگاه‌های کوچک‌تر مانند دانشگاه «آلبرتا» یا «تاندر بی»، «اونتاریو»، هزینه‌ای که دانشجویان بین‌المللی در پرداخت اجاره محل اقامت، خرید کالا و خدمات دیگر دارند، چشمگیرتر است.

  تهدیدی برای رشته‌های  STEM

درکنار نگرانی از اثرات مالی و اقتصادی کاهش دانشجویان بین‌المللی در کانادا، کارشناسان از بعد دیگری هم نسبت به این روند کاهشی ابراز نگرانی کرده‌اند و آن تهدید برای رشته‌های  STEM یعنی رشته‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات است. از میان 2هزار دانشجوی بین‌المللی فارغ‌التحصیل در دانشگاه «کالگری»، حدود 400دانشجو به‌دلیل همه‌گیری کرونا از حضور در دانشگاه‌های کانادا خودداری کرده و در محل اقامت خود در کشورشان مانده‌اند. به گفته کارشناسان امر، حدود 200نفر از این تعداد هم مشغول تحصیل از راه دور به شیوه آنلاین هستند. دانشجویان دوره تحصیلات تکمیلی بخش مهمی از نیروی کار کانادا را تشکیل می‌دهند که تحقیقات معنی‌داری انجام می‌دهند و این امر به‌خودی‌خود نیروی محرکه‌ای برای پیشبرد برنامه‌های تحقیقاتی و پژوهشی در کانادا به‌شمار می‌رود. در هر جایی بین 20 تا 80درصد از هر گروه تحقیقاتی را دانشجویان تحصیلات تکمیلی تشکیل می‌دهند و به‌طور متوسط کمی بیشتر از یک‌سوم این دانشجویان، دانشجویان تحصیلات تکمیلی بین‌المللی هستند که سهم زیادی را به خود اختصاص می‌دهند. در این میان، مقامات دانشگاه «کالگری» نگران این موضوع هستند که فرار مغزها از این دانشگاه در زمینه رشته‌های STEM می‌تواند کانادا را بعد از پایان یافتن بحران کرونا با مشکلات عدیده‌ای مواجه کند.

کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی چگونگی سیاست صنعتی پس از کووید-19 و سیاست تحقیق و توسعه را درنظر دارند و کارشناسان معتقدند ما باید به این موارد توجه کنیم که آیا بدون دانشجویان بین‌المللی، پرسنل و کارمندانی در بخش صنعتی به‌منظور تسهیل اقتصاد صنعتی بعد از کرونا دراختیار داریم یا خیر؟ در پاسخ به این سوال، به‌ویژه در زمان همه‌گیری ویروس کرونا، مالیات‌دهندگان کانادایی باید مراکز و دانشگاه‌های تحصیلات تکمیلی را که دانشجویان بین‌المللی در آنها تحصیل می‌کنند، از نظر مالی تامین کنند. مالیات‌دهندگان مشخص می‌کنند که چه زمانی میلیون‌ها دلار را صرف تحقیق درمورد هزینه این پول به بهترین شکل کنند و این بهترین زمان ممکن برای جذب افراد به کاناداست. این مساله حائز اهمیت است که مردم بدانند ماحصل تحقیقات محض یا کاربردی که دانشجویان تحصیلات تکمیلی بین‌المللی در آزمایشگاه‌ها انجام داده‌اند، تولید واکسن‌های ضدکروناست. دانشجویان مقطع دکتری که از این طرح‌ها با موفقیت فارغ‌التحصیل شده‌اند، سازنده و طراح این واکسن‌ها هستند. بسیاری از نیروی کار مفیدی که در شرکت‌های AstraZeneca، مادرنا و فایزر مشغول به فعالیت هستند، از دوره‌های تحصیلات تکمیلی فارغ‌التحصیل شده و بیشتر آنها را دانشجویان بین‌المللی تشکیل می‌دهند.

  علاقه کانادا به جذب دانشجوی بین‌المللی

کارشناسان بر این باورند که برخلاف کشورهای مشابه از قبیل استرالیا، کانادا به‌دلیل اهمیت و اثرگذاری درازمدت دانشجویان بین‌المللی در کشور، همچنان مسیر جذب دانشجویان خارجی را باز نگه داشته است تا در مناسب‌ترین شرایط بعد از پایان یافتن همه‌گیری کرونا، اوضاع را برای جذب دوباره این دانشجویان هموار کند. درحال حاضر حدود 25درصد کانادایی‌ها بالای 65سال دارند و این بدان معناست که به‌ازای هر فرد بازنشسته کانادایی، کمتر از یک نیروی کار در این کشور وجود دارد که مالیات و حق بیمه تامین اجتماعی پرداخت می‌کند. کانادا جزء کشورهایی است که به مهاجر زیادی نیاز دارد و تصمیم‌گیری‌ها در این کشور به‌گونه‌ای است تا مردم کشورهای دیگر با مهاجرت به کانادا و زندگی در آن، نرخ باروری را در این کشور بالا برده و میانگین سنی مردم آن را پایین بیاورند.

کارشناسان عنوان کرده‌اند به‌رغم چالش‌های پیش‌رو در دوران همه‌گیری کرونا، برنامه بین‌المللی جذب دانشجو همچنان باز است و تلاش برای گسترش و توسعه آن همچنان وجود دارد. از این‌رو، شرایط برای درخواست اقامت دائم و درنهایت تابعیت دائمی در کانادا برای دانشجویان بین‌المللی هموار است. یکی از شرایطی که دولت کانادا برای پیشبرد این طرح درنظر گرفته این است که شرایط استفاده از آموزش و تحصیل آنلاین را برای دانشجویان بین‌المللی فراهم کرده تا آنها بتوانند از محل اقامت در کشور خود آموزش‌های دانشگاهی را دنبال کنند. دومین طرح، مربوط به کار کردن دانشجویان بین‌المللی می‌شود که به آنها حق کار کردن در رشته‌ای غیرمرتبط با رشته تحصیلی خود را می‌دهد. اما سومین طرح هم این است که مسیر را برای جذب دانشجوی بین‌المللی باز گذاشته که مستلزم برنامه‌ریزی و مذاکره با دانشگاه‌ها، کالج‌ها و به توافق رسیدن در این رابطه است. همچنین چهارمین طرح هم، انعطاف‌پذیری در ارائه مجوز کار برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی است به‌طوری که آنها را برای شروع برنامه‌های خود به‌صورت آنلاین جریمه نمی‌کند. زمانی که دانشجویان فارغ‌التحصیل شده و شغل مناسبی پیدا می‌کنند، هزاران دانشجوی بین‌المللی برای اقامت دائم درخواست می‌دهند که همه اینها درنهایت به‌نفع کانادا تمام می‌شود. کانادا درحال حاضر به فکر فردای بعد از کروناست تا با تمام‌شدن این همه‌گیری، بتواند دوباره رونق را به بازار جذب دانشجویان بین‌المللی بازگرداند.