ندا اظهری، مترجم:بعد از شیوع گسترده کرونای انگلیسی و آفریقای جنوبی، انواع مختلفی از جهش‌های ویروسی در کشورهای مختلف دنیا مشاهده شد و محققان همچنان به‌دنبال راهی قطعی برای مقابله با این ویروس هستند. رسیدن واکسن به مرحله اجرایی از امیدوارکننده‌ترین راه‌هایی بود که در ماه‌های اخیر شنیده شد که به‌واسطه آن، شماری از مردم جهان تاکنون توانسته‌اند دربرابر این ویروس واکسینه شوند. اما به‌رغم این اقدامات، هنوز هم آمار مبتلایان و فوتی‌ها بر اثر کووید- 19 بالاست و نمی‌توان پروتکل‌ها را نادیده گرفت و انتظار داشت این ویروس ناگهان ناپدید شود، بلکه باید با حفظ و تداوم پروتکل‌ها، از دورهمی‌ها خودداری کرد و با استفاده از ماسک و رعایت فاصله اجتماعی، احتمال انتقال ویروس را به‌حداقل رساند.

  آنتی‌بادی موج‌های مختلف بیماری، مانند واکسن عمل می‌کنند

 آنتی‌بادی‌های گرفته‌شده از بدن مبتلایان به ویروس جهش‌یافته 501Y. V2 نوع آفریقای جنوبی دربرابر انواع ویروس‌های قبلی کرونا مقاومت دارند، بنابراین شواهد حاکی از آن است واکسن‌هایی که علیه این ویروس جهش یافته تزریق می‌شوند، دربرابر انواع زیادی از ویروس‌ها موثر عمل می‌کنند. نخستین موج عفونت کروناویروس در آفریقای جنوبی در جولای 2020 به اوج خود رسید و موج دوم آن در ژانویه 2021 اتفاق افتاد که به‌تازگی هم ویروس جهش یافته 501Y. V2 مشاهده شده است. این نوع جهش تا حدودی نسبت به آنتی‌بادی‌های انواع قبلی ویروس‌ها مقاومت دارد و نگرانی را از اثربخشی واکسن‌های فعلی افزایش می‌دهد. محققان آفریقایی نمونه‌هایی را از پلاسمای خون مبتلایان به کرونا در آفریقای جنوبی مورد آزمایش قرار دادند که طی موج اول و دوم مبتلا شده بودند. آنها دریافتند پلاسمای گرفته‌شده از بیماران در خلال موج دوم در مقایسه با پلاسمای مبتلایان در موج اول 15 برابر در جلوگیری از بروز ویروس جهش‌یافته آفریقایی موثرتر عمل می‌کند. دانشمندان همچنین بر این باورند که پلاسمای مبتلایان موج دوم می‌تواند جهش‌های موج نخست را با اثربخشی بالایی شبیه به واکسن فایزر- بیونتک خنثی کند. این به آن معناست که واکسن‌های به‌روز شده دربرابر ویروس جهش‌یافته آفریقایی نیز می‌توانند درمقابل جهش‌های اولیه ویروس کرونا محافظت کنند.

توقف کرونا با تکمیل واکسیناسیون

محققان با بررسی روی پرستاران، آتش‌نشانان و دیگر کارکنان خط مقدم مبارزه با کرونا که واکسن بر پایه mRNA را دریافت کرده بودند، به این نتیجه رسیده‌اند که انجام کامل واکیسناسیون خطر ابتلا به عفونت کرونا را تا حدود 90درصد کاهش می‌دهد. آزمایش‌های بالینی نشان داده‌اند واکسن‌های بر پایه mRNA که ساخت شرکت‌های مادرنا، فایزر و بیونتک را دریافت کرده‌اند، در محافظت از مبتلایان به ویروس SARS-CoV-2 بسیار موثر عمل می‌کنند. برای آگاهی از اینکه آیا واکسن‌ها از افراد دربرابر ویروس محافظت می‌کنند، محققان مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌های آمریکا نتایج تست ویروس کرونای حدود چهارهزار نفر را که درمعرض بالای ابتلا به ویروس بودند، بررسی کردند. این شرکت‌کنندگان بین اواسط دسامبر 2020 تا اواسط مارس 2021 واکسینه شدند. آنها بعد از تزریق واکسن، هفته‌ای یک‌بار به‌مدت 13 هفته تست سوآپ انجام دادند و نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که ایمنی کامل در بدن این افراد دوهفته بعد از تزریق دوز دوم واکسن ایجاد شد. ایمنی کامل در حفاظت افراد دربرابر عفونت کرونا حدود 90 درصد بود، درحالی‌که تنها تزریق یک دوز واکسن 80 درصد ایمنی ایجاد می‌کند. اما محققان هشدار داده‌اند که چون شمار بسیار کمی از افراد بعد از تزریق واکسن به کرونا مبتلا می‌شوند، به‌درستی نمی‌توان درصد موفقیت واکسن‌های کرونا را اعلام کرد.

دوام آنتی‌بادی‌ها تنها چندماه است

 آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده که از طریق سیستم ایمنی برای ناتوان‌سازی ویروس SARS-CoV-2 تولید می‌شوند، حداقل 9 ماه پس از ابتلا دوام می‌آورند، اما میزان این آنتی‌بادی‌ها در همه افراد به یک اندازه تولید نمی‌شوند. محققان نمونه خون بیش از 9500 نفر را از 3500 خانوار در ووهان چین گرفتند و بررسی کردند. آنان این نمونه‌ها را در سه بازه زمانی آوریل بعد از برداشته شدن قرنطینه در این شهر، در ماه ژوئن و بین اکتبر و دسامبر تهیه و نمونه‌ها را برای یافتن آنتی‌بادی علیه ویروس کرونا آزمایش کردند که نشان می‌دهد فردی به ویروس کرونا آلوده شده است. آنها دریافتند که تنها 7 درصد از این جمعیت آلوده به ویروس بودند و این درحالی بود که بیش از 80 درصد آنها هیچ‌علامتی نداشتند. در بدن حدود 40 درصد از افراد آلوده به کرونا، آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده تولید شده که درطول فرآیند تحقیق مشاهده شده بود. محققان بر این باورند که بیشتر افراد ساکن در ووهان هنوز هم مستعد ابتلا به این عفونت هستند و برای رها شدن از آن باید واکسیناسیون سراسری صورت گیرد.

شانس دوبرابری ابتلا به کرونا  در سالمندان

بررسی میلیون‌ها نتیجه تست کرونا در دانمارک مبنی‌بر این است که عفونت طبیعی ویروس کرونا در بیشتر افراد از عفونت مجدد جلوگیری می‌کند، اما این ایمنی به‌طور قابل‌توجهی در سالمندان 65 سال به بالا ضعیف‌تر است. داده‌های به‌دست‌آمده از آزمایش‌های واکنش زنجیره‌ای پلیمراز که روشی استاندارد برای تشخیص عفونت SARS-CoV-2 به‌شمار می‌رود، در دانمارک انجام شده است. محققان روی افرادی متمرکز شده‌اند که تست آنها بین ماه‌های مارس تا می ‌و سپتامبر تا دسامبر 2020 مثبت شده بود. آنها دریافتند که در حدود 6 ماه پس از عفونت اولیه، ایمنی و محافظت دربرابر تکرار عفونت حدود 80 درصد است که این میزان در زنان و مردان تفاوتی ندارد، اما این ایمنی در افراد 65 سال به بالا به 47 درصد کاهش می‌یابد و این امر احساس نیاز بیشتر این گروه را به تزریق واکسن نشان می‌دهد.

یادگیری ماشینی؛ کلید تشخیص کووید-19

 روش معکوس واکنش زنجیره‌ای استاندارد رونویسی پلیمراز (RT-PCR) برای تشخیص ویروس کرونا در سال 2019 مورد استفاده قرار گرفت. تست RT-PCR مانند هر آزمایشی، نتایج منفی کاذب به‌همراه دارد که می‌تواند نتایج بالینی متناقضی داشته باشد. ترکیب این آزمایش یا سی‌تی اسکن قفسه سینه می‌تواند عملکرد تشخیصی بهتری را نشان دهد، اما این مستلزم منابع قابل‌ملاحظه‌ای برای استفاده سریع در تمام بیماران مشکوک به کروناست. محققان هنوز نقش سیستم یادگیری ماشینی را در این وضعیت ارزیابی نکرده‌اند، اما هدف از این تحقیق و استفاده از فناوری هوش مصنوعی و سیستم یادگیری ماشینی، بهبود و افزایش دقت دو روش تست RT-PCR و اسکن قفسه سینه در تشخیص بیماران اورژانسی اعلام شده است. در این روش تشخیصی، از مجموعه‌ای از متغیرهای مختلف برای تشخیص کرونا استفاده می‌شود. درواقع با سیستم یادگیری ماشینی به‌عنوان فناوری هوش مصنوعی، سیستم‌های کامپیوتری الگوهای به‌دست‌آمده را طبقه‌بندی و استخراج و با کمک متغیرهایی پیش‌بینی می‌کنند که یک بیمار به کدام گروه تعلق دارد. این روش تحقیقی‌، راه تشخیص بیماری را بهبود می‌بخشد و هدف آن گسترش و ارزیابی مدل‌های یادگیری ماشینی با استفاده از داده‌های بیولوژیکی بالینی به‌دست‌آمده از سوابق سلامت افراد به‌منظور دقت بیشتر عملکرد تشخیصی تست‌های RT-PCR و اسکن قفسه سینه است.

فضاهای بسته، نقاط پرخطر کرونایی

 هنوز بعد از گذشت بیش از یک‌سال از شیوع همه‌گیری کرونا، فضاهای بسته نقطه اصلی و پرخطر شیوع ویروس کرونا به‌شمار می‌روند. حتی در یک رستوران بزرگ با سقفی بلند که تجمع افراد اتفاق می‌افتد، احتمال وجود و تجمع ویروس زیاد است و این نشانه آن است که در آن مکان تهویه خوبی صورت نمی‌گیرد و می‌تواند خطر ابتلا به عفونت کرونا را افزایش دهد. البته مهم نیست که این فضاهای داخلی کجا باشند؛ مهدکودک یا رستوران، همه آنها بالقوه منبع خطرناکی برای انتقال ویروس کرونا محسوب می‌شوند. در عین اینکه محققان بارها تاکید کرده‌اند در فضاهای بسته به‌دلیل عدم تهویه مناسب شانس انتقال ویروس بیشتر است، سازمان بهداشت جهانی به‌تازگی دستورالعملی را برای تهویه بهتر محیط‌های بسته منتشر کرده است. در 28 مارس سال 2020 و حدود دوماه پس از نخستین اعلام اضطراری همه‌گیری جهانی کرونا بود که WHO اعلام کرد کووید- 19 از طریق هوا منتقل نمی‌شود، اما مدت زیادی نگذشت که محققان این گفته را نقض و اعلام کردند که احتمال ویروس از طریق هوا وجود دارد و از آن زمان بود که فضاهای بسته یکی از پرخطرترین محیط‌ها برای انتقال ویروس عنوان شدند. برخی محققان بر این باورند که اگر زودتر این خبر منتشر می‌شد، قطعا امکانش وجود داشت که مانع از ابتلای بسیاری از افراد شوند. این درحالی است که سخنگوی سازمان بهداشت جهانی می‌گوید این سازمان از همان روزهای نخست همه‌گیری نسبت به پرخطر بودن فضاهای بسته و فاقد تهویه مناسب هشدار داده بود.  تمام تحقیقات در یک‌سال و نیم گذشته حاکی است اصلی‌ترین شیوه انتقال ویروس کرونا از طریق هواست و کنترل ساختمان‌ها و فضاهای عمومی از نظر تهویه و فیلتر کردن هوا، کمک بسیار زیادی به کنترل انتقال ویروس می‌کند. محققان توصیه می‌کنند مکان‌هایی چون رستوران‌ها که رفت‌وآمد فراوانی در آن صورت می‌گیرد، بهتر است از دستگاه‌های کنترل CO2 استفاده کنند تا از این طریق کافی بودن تهویه محیط را مشخص کنند. همان‌طور که تجمع گاز CO2 می‌تواند تهویه فضا را با مشکل مواجه کند، تجمع ویروس هم به همان اندازه می‌تواند مشکل‌ساز باشد.

اثربخشی واکسن فایزر روی نوجوانان

همان‌طور که واکسن‌های مختلف ساخته‌شده در دنیا روی گروه‌های سنی مختلف آزمایش و تزریق می‌شود، اطلاعات تکمیلی در این باره در اختیار مردم دنیا هم قرار می‌گیرد. به‌تازگی محققان اعلام کرده‌اند که واکسن فایزر- بیونتک برای تزریق روی نوجوانان 12 تا 15 ساله کاملا امن و بی‌خطر است و افراد بدون نگرانی از عوارض احتمالی می‌توانند نسبت به تزریق آن اقدام کنند. محققان، آزمایش‌های بالینی خود را روی حدود 2260 نوجوان 12 تا 15 سال انجام داده و در هیچ‌کدام از آنها عوارض جانبی جدی یا ابتلا به عفونت کرونای بدون علامت مشاهده نکردند، اما در این میان، در 18 مورد از نوجوانانی که از شبه‌دارو استفاده کرده بودند، ابتلا به کووید- 19 دیده شد. تزریق واکسن فایزر در آمریکا هنوز به گروه‌های نوجوان نرسیده است، اما محققان امیدوارند که هرچه زودتر و پیش از آغاز سال تحصیلی جدید، تمام نوجوانان بتوانند این واکسن را تزریق کنند و از خطر ابتلا به ویروس در امان باشند.

ایورمکتین، در موش‌ها عفونت کرونا را کاهش می‌دهد

 ویروس هپاتیت در موش‌ها نوعی از یک ویروس کرونای تک‌رشته است که اندام‌های مختلفی را در بدن موش‌ها تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این ویروس به‌شدت واگیر است و از طریق تنفسی یا از راه دهان قابل انتقال است و عوارض بالا و مرگ‌ومیر کمی را به‌دنبال دارد. هیچ‌درمان یا واکسنی برای این بیماری وجود ندارد. مطالعات اخیر نشان می‌دهد که این مکانیسم عفونت شباهت‌های زیادی به ویروس SARS-CoV-2 دارد، بنابراین محققان عنوان کرده‌اند که این ویروس می‌تواند نوعی از این عفونت ویروسی باشد که می‌شود روش‌های مختلف درمانی را علیه کووید- 19 در حیوانات آزمایش کرد. به‌تازگی محققان داروی «ایورمکتین» را برای درمان این ویروس هپاتیت موش‌ها آزمایش کرده‌اند. بررسی‌ها از این بیماری، نکروز شدید سلول‌های کبدی احاطه‌شده با نفوذ التهابی شدید لنفوپلاسماتیک را نشان می‌دهد که به‌دلیل حجم بالای ویروس اتفاق می‌افتد. اما یافته‌ها حاکی است استفاده از داروی ایورمکتین با کاهش حجم ویروس در بدن موش‌ها، وضعیت این حیوانات را بهتر می‌کند. این یافته‌ها می‌تواند محققان را به استفاده از این دارو در درمان بیماری‌های مرتبط با ویروس کرونا امیدوار کند.  ایورمکتین دارویی موثر و ارزان‌قیمت است که معمولا از آن برای درمان بیماری‌های انگلی استفاده می‌شود. سازمان غذا و داروی آمریکا این دارو را برای درمان حیوانات و انسان‌ها تایید کرده است و برای انسان به‌عنوان یک درمان ضدانگل، ضدمیکروب، ضدمالاریا و ضدسرطان کاربرد دارد. مصرف این دارو تاکنون نتایج موفقی از آن را در درمان 20نوع مختلف ویروس از قبیل ویروس زیکا، تب دنگ و... نشان داده است. این دارو درمورد درمان ویروس‌های کرونا مانع از تکثیر ویروس شده و به این ترتیب حجم ویروس را کاهش می‌دهد.