سیامک خاجی، روزنامه‌نگار: در طول تاریخ فوتبال تیم‌های زیادی بوده‌اند که با وجود توانایی و پتانسیل بسیار زیادی که داشته‌اند اما درنهایت در تورنمنت‌های مهم ناکام بوده‌اند و از کسب جام و موفقیت بازماندند. فتح جام‌جهانی به‌عنوان مهم‌ترین مسابقات فوتبال آرزوی هر بازیکنی است اما ستاره‌های زیادی بوده‌اند که با وجود حضور در تیم‌هایی رویایی درنهایت نتوانسته‌اند به موفقیتی در این زمینه برسند. در ادامه به بررسی 12تیمی می‌پردازیم که با وجود دراختیار داشتن بازیکنانی بزرگ و امید زیادی که به موفقیت آنها می‌رفت درنهایت نتوانستند به توفیقی برسند و در کسب جام ناکام بودند.

12- انگلیس (1996 تا 2000)

لیگ برتر در آن سال‌ها به‌تازگی راه‌اندازی شده بود و نام خود را به‌عنوان یکی از تورنمنت‌های جذاب باشگاهی مطرح کرده بود. هواداران سه‌شیرها امید زیادی به موفقیت تیم خود داشتند و درحالی که قرار بود یورو96 به میزبانی این تیم برگزار شود، خود را مدعی اصلی فتح این مسابقات می‌دانستند و امید داشتند برای نخستین‌بار فاتح جام ملت‌ها شوند. انگلیس در تمام خطوط نفراتی باتجربه و قابل اتکا داشت و حضور بازیکنانی چون استوارت پیرس، پل اینس و تونی آدامز درکنار تازه‌واردانی مثل استیو مک‌منمن، دیوید بکام و مایکل اوون نوید تیمی درخشان را می‌داد. شکست در نیمه‌نهایی یورو برابر آلمان ناکامی بزرگی برای این تیم بود. دوسال بعد در جام‌جهانی98 فرانسه بازهم از این تیم به‌عنوان مدعی قهرمانی نام برده می‌شد اما این‌بار هم جامی در کار نبود و سرشکستگی دیگری نصیب سه‌شیرها شد. در یورو2000 نیز اوضاع بر وفق مراد آنها پیش نرفت تا این نسل درخشان پس از حضور در سه تورنمنت و با عدم موفقیت به‌کار خود پایان دهد و با سه مربی مختلف نیز نتوانست انتظارات را برآورده کند.

11- پرتغال (1964 تا 1968)

در سالی که انگلیس تنها موفقیت مهم خود را در تاریخش جشن گرفت، اشتباه کمک‌داور روس در دیدار فینال که گل مشکوک انگلیسی‌ها را مورد قبول قرار داد تنها اتفاق مهم این مسابقات نبود؛ پرتغال که مسابقات را عالی آغاز کرده بود تا نیمه‌نهایی بسیار کوبنده و بی‌رقیب پیش رفت. آنها در دور گروهی برزیل، مدافع عنوان قهرمانی را حذف کردند و بالاتر از مجارستان که در آن زمان یکی از قدرت‌های فوتبال اروپا بود راهی مرحله حذفی شدند. اوزه‌بیو افسانه‌ای این تیم را تا آستانه رسیدن به فینال پیش برد اما درنهایت در نیمه‌نهایی مغلوب انگلیس میزبان شدند. اوزه‌بیو که در آن سال‌ها ستاره‌ای گلزن بود تنها توفیقش به‌همراه این تیم کسب عنوان آقای‌گلی جام‌جهانی بود. این تیم در مسابقات جام ملت‌ها نیز ناکام بود تا درنهایت بدون هیچ جامی به‌کار خود پایان دهد.

10- غنا (2008 تا 2012)

تیم‌ملی غنا در سال2008 در رده چهاردهم رنکینگ فیفا بود و در اوج آمادگی قرار داشت. آنها تمامی دیدارهای خود را در مرحله انتخابی جام‌جهانی2010 بردند و این امیدواری وجود داشت که بالاخره به سلطه تیم‌های اروپایی و آمریکای‌جنوبی در جام‌جهانی خاتمه دهند و نخستین تیم آفریقایی باشند که فاتح این مسابقات ‌شوند. غنا از مرحله گروهی صعود کرد و در دور حذفی ابتدا آمریکا را در وقت اضافه برد و سپس در دیداری تاریخی رودرروی اروگوئه قرار گرفت؛ دیداری که با هند معروف لوئیس سوارز که مانع از گلزنی غنایی‌ها شد و پنالتی از دست رفته آساموا ژیان به یکی از مسابقات به‌یادماندنی ادوار مختلف جام‌های جهانی تبدیل شد. آنها شانس تبدیل شدن به نخستین تیم آفریقایی را که به نیمه‌نهایی رسیدند از دست دادند و اگرچه میلووان رایواچ، سرمربی این تیم در غیاب میشل اسین، ستاره تیمش که دچار مصدومیتی شدید شده بود توانست تیمی بسیار آماده را روانه مسابقات کند اما درنهایت شاگردان او به آنچه دنبالش بودند نرسیدند. در فینال جام ملت‌های آفریقای2010 غنا مغلوب مصر شد و دوسال بعد در دوره بعدی این مسابقات و در نیمه‌نهایی شکستی ناباورانه را برابر زامبیا تجربه کردند تا نسل طلایی فوتبال این کشور پایانی تلخ داشته باشد.

9- آرژانتین (2014 تا 2016)

برای لیونل مسی به‌عنوان یکی از بهترین‌های تاریخ فوتبال ناکامی در تیم‌ملی کشورش حسرتی بزرگ محسوب می‌شود. او در جام‌جهانی2014 بهترین فرصت را داشت تا تیمش را یک‌تنه به قهرمانی برساند که در دیدار نهایی ژرمن‌ها با یواخیم لوو مانع شدند. مسی در این جام‌جهانی 5گل زد و عنوان بهترین بازیکن جام را تصاحب کرد اما این عنوان برایش ارزش زیادی نداشت چراکه تنها هدفش قهرمانی جهان بود. حضور ستا‌ره‌هایی چون دی‌ماریا، ماسکرانو، ایگواین و آگرو می‌توانست در راه رسیدن به این هدف به او کمک کنند اما آرژانتینی‌ها هر‌قدر که در خط‌حمله قدرتمند بودند در خط‌میانی و دفاعی دچار ضعف بودند و درنهایت نتوانستند به جام برسند. در سال‌های 2015 و 2016 دو دوره مسابقات کوپاآمه‌ریکا برگزار شد که مسی با وجود 7پاس‌گل و 6گل درمجموع این دو تورنمنت نتوانست تیمش را به قهرمانی برساند. جالب اینکه در هر دو دوره یاران او در دیدار نهایی و در ضربات پنالتی به شیلی باختند تا مسی و آرژانتین از کسب قهرمانی در این مسابقات در قرن بیست‌ویکم بازبمانند.

8- برزیل (1982 تا 1983)

برزیل در اوایل دهه80 میلادی تیمی مستعد و خوب دراختیار داشت. با حضور دکتر سوکراتس در خط‌میانی و روبرتو دینامیت که بهترین گلزن این تیم در خط‌حمله بود، تیمی ترسناک برای رقبا بود. تله سانتانا روی نیمکت این تیم افکاری هجومی در سر داشت و همواره تیمش را برای برد و ارائه فوتبالی تهاجمی راهی میدان می‌کرد. با این حال این تیم در جام‌جهانی با شکست 3 بر 2 برابر ایتالیا از دور مسابقات کنار رفت و یک‌سال بعد هم در فینال کوپاآمه‌ریکا برابر اروگوئه مغلوب شد تا در کسب جام ناموفق باشد. برزیلی‌ها معمولا به ارائه فوتبالی تهاجمی و جذاب مشهور هستند اما اگر این نمایش زیبا با قهرمانی همراه نباشد مورد پسند بسیاری از هواداران نیست. بسیاری این برزیل را آخرین نسل این تیم می‌دانند که فوتبالی چشم‌نواز و تماشاگرپسند ارائه می‌کرد و پس از آن برزیلی‌ها تاکتیکی‌تر شدند.

7- پرتغال (2000 تا 2006)

رسانه‌های پرتغالی این نسل بازیکنان را به‌عنوان نسل طلایی فوتبال این کشور معرفی می‌کردند و پس از دو قهرمانی پیاپی در مسابقات جام‌جهانی جوانان در سال‌های 89 و 91 انتظار می‌رفت که این تیم به‌زودی به یکی از مدعیان قهرمانی در اروپا و حتی جهان تبدیل شود. در آن سال‌ها پرتغال با ستاره‌هایی چون فیگو، نونو گومش، روی کاستا، ژوائو پینتو، فرناندو کوتو، ریکاردو کاروالیو، دکو و البته کریس رونالدو جوان رویای قهرمانی در سر داشت و به‌نظر می‌رسید یکی از اصلی‌ترین مدعیان فتح یورو و جام‌جهانی است. بهترین ترکیب آن سال‌های فوتبال ملی دنیا در نیمه‌نهایی یورو2000 به فرانسه و زیدان باخت و در جام‌جهانی2006 نیز دوباره این اتفاق تکرار شد. دو ناکامی بزرگ برای پرتغالی‌ها که باعث شد این کشور بازهم در کسب جام ناکام باشد. جام‌جهانی2002 با اتفاقات بدتری برای آنها همراه بود و این تیم در مرحله گروهی دو شکست دور از انتظار را تجربه کرد و به‌خصوص باخت به کره‌جنوبی میزبان سبب شد آنها از صعود بازمانده و به خانه برگردند. دوسال بعد این تیم به فینال یورو2004 نیز رسیدند اما بازهم مغلوب میزبان شدند. در آن سال پورتو با ژوزه مورینیو قهرمان اروپا شد و همه‌چیز به سود پرتغالی‌ها بود اما درنهایت در یورو به تیم شگفتی‌ساز یونان که با اتو ره‌هاگل فوتبال دفاعی ارائه می‌کرد باختند و این نسل نیز با دست خالی از صحنه فوتبال کنار رفت.

6- آرژانتین (2004 تا 2007)

در میانه‌های جام‌جهانی2006 وقتی آلن هانسن، گزارشگر بی‌بی‌سی می‌خواست تیم منتخب تورنمنت تا آن زمان را انتخاب کند تمام بازیکنان آرژانتین را در تیم خود قرار داد. آنها در گروه مرگ با هلند مساوی کردند و ساحل‌عاج و صربستان را شکست دادند تا قدرت خود را در همان دور گروهی به رخ حریفان بکشند. آلبی‌سلسته در این تورنمنت جوانانی چون توز، ماسکرانو، کامبیاسو و کرسپو را در ترکیب خود داشت و با درخشش خوان‌رومن ریکلمه در میانه میدان و حضور نفرات باتجربه‌ای چون خاویر زانتی و روبرتو آیالا در ترکیب تیم باعث می‌شد تا یکی از امیدهای اصلی قهرمانی لقب بگیرند. این تیم دوسال قبل از آن در فینال کوپاآمه‌ریکا و در ضربات پنالتی به برزیل باخته بودند و حالا به‌دنبال موفقیت در جام‌جهانی بودند. لیونل مسی 18ساله نیز در فهرست نفرات این تیم حضور داشت اما تیم دوباره در پنالتی‌ها مغلوب شد و این‌بار آلمان بود که تیم خوزه پکرمن را ناکام گذاشت. در کوپاآمه‌ریکای بعدی نیز هدایت این تیم با آلفیو باسیله بود اما در فینال برابر برزیل رویایی با رونالدو، رونالدینیو و روبینیو با نتیجه 3 بر صفر باختند.

5- ایتالیا (1990 تا 1994)

در فاصله سال‌های 1982 و 2006 که ایتالیایی‌ها فاتح جام‌جهانی شدند شاید بهترین ترکیب این تیم در اوایل دهه۹۰ بود که با باجو، مالدینی و بارسی شانس خوبی برای موفقیت در تورنمنت‌های مختلف داشت. آتزوری در اوایل این دهه یکی از بهترین‌های اروپا بود و در هر تورنمنتی که شرکت می‌کرد مدعی جدی قهرمانی بود؛ به‌خصوص در جام‌جهانی90 که در خانه برگزار می‌کرد اما حتی به فینال هم نرسید و در نیمه‌نهایی برابر آرژانتین مارادونا شکست خورد. در انتخابی یورو92 با یک شکست برابر نروژ از رسیدن به این تورنمنت محروم شدند و در جام‌جهانی94 نیز در فینال به برزیل باختند تا ستاره‌ای چون روبرتو باجو با دست خالی تیم‌ملی را ترک کند.

4- انگلیس (2001 تا 2007)

روزهای درخشان این نسل با برتری 5 بر یک برابر آلمان در زمین این تیم آغاز شد و به‌نظر می‌رسید سرانجام انتظار سی‌وچندساله این تیم برای قهرمانی در جام‌جهانی به پایان خواهد رسید. انگلیس در جام‌جهانی2002 تیم بسیار سرسختی بود و برزیل که سد راه این تیم در یک‌چهارم نهایی شد به‌خوبی به این موضوع معترف است. شاید جوانی، تجربه کم و البته مصدومیت برخی ستاره‌ها درنهایت سبب شد این تیم در دو جام‌جهانی پیاپی نتواند به موفقیت برسد و مغلوب حریفان شد. در جام‌جهانی2006 در دیداری جنجالی این پرتغال بود که در ضربات پنالتی سه‌شیرها را شکست داد و مانع از موفقیت این نسل درخشان شد.

3- بلژیک (2016 تاکنون)

تیبو کورتوا، توبی آلدرویرلد، فرتونگن، کمپانی، میتسل، ناینگولان، آزارد، دی‌بروینه، لوکاکو و بسیاری دیگر از ستاره‌هایی که در سال‌های اخیر در تیم‌ملی بلژیک حضور داشته‌اند و هرکدام برای موفقیت یک تیم کافی هستند اما شیاطین سرخ فوتبال اروپا در این مدت نتوانسته‌اند هیچ موفقیتی را تجربه کنند. رویای آنها با یورو2016 آغاز شد و انتظار می‌رفت مارک ویلموتس بتواند این تیم پرستاره را فاتح این تورنمنت کند اما او که در جام‌جهانی2014 نیز ناکام شده بود نتوانست از داشته‌هایش به‌خوبی استفاده کند و درحالی که یکی از اصلی‌ترین مدعیان قهرمانی بودند برابر ولز باختند و ناباورانه حذف شدند. دوسال بعد در جام‌جهانی2018 نیز همین سرنوشت در انتظار آنها بود و نتوانستند به توفیقی دست پیدا کنند. یکی از آماده‌ترین تیم‌های حال‌حاضر فوتبال جهان امید زیادی دارد تا در یورو2020 که در تابستان برگزار می‌شد طلسم ناکامی‌های خود را پایان دهد. با این حال شاید آنها این‌بار هم نتوانند به هدف خود دست پیدا کنند.

2- مجارستان (1953 تا 1956)

مجارها در سال1952 مدال طلای المپیک را فتح کردند و در آن سال‌ها که شرط سنی در این مسابقات وجود نداشت توانستند به موفقیت بزرگی دست پیدا کنند. جام‌جهانی1954 هدف بعدی این تیم برای رسیدن به موفقیت بود اما این تیم که در سال1953 با فرانس پوشکاش گلزن و افسانه‌ای روندی عالی داشت با وجود شروع خوبی که در این تورنمنت داشت درنهایت نتوانست نخستین قهرمانی تاریخ خود را در این مسابقات رقم بزند. برتری برابر برزیل و اروگوئه و همچنین پیروزی عجیب 8 بر 3 برابر آلمان آنها را به‌عنوان مدعی اصلی قهرمانی در این مسابقات مطرح کرده بود اما در فینال برابر همین ژرمن‌ها مغلوب شدند و در حسرت فتح جام ماندند. مجارها با طلایی‌ترین نسل خود نتوانستند موفقیتی کسب کنند و درنهایت بدون فتح عنوانی مهم به‌کار خود پایان دادند.

1- هلند (1974 تا 1978)

لاله‌های نارنجی با رهبری یوهان کرویف بزرگ در آن سال‌ها بسیار چشم‌نواز و نوگرا بازی می‌کردند و به عقیده بسیاری کسب یک جام حداقل چیزی بود که این تیم استحقاقش را داشت. آنها در دو جام‌جهانی پیاپی فینالیست شدند اما هربار برابر رقبا شکست خوردند تا در حسرت قهرمانی جهان باقی بمانند. در یورو76 نیز این تیم در نیمه‌نهایی شکست را تجربه کرد و بازهم در کمال شگفتی در فتح جام ناکام ماند. در آن سال‌ها شاید هلند قوی‌ترین تیم حاضر در مسابقات مختلف بود که با شیوه نوین فوتبال خود فصل جدیدی را در فوتبال دنیا رقم می‌زد اما این نوآوری درنهایت با قهرمانی همراه نبود و کرویف و یارانش با ناکامی به‌کار خود پایان دادند.